Kebek Khan (1319-1326) and His Activities in Chagatai Khanate (1227-1370)

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 574 - 585, 28.07.2025

Fatih Orta

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.951

Öz

The Chagatai Khanate (1227-1370) was established in the lands given by Genghis Khan to his son Chagatai Khan. It mainly covered the territory of Turkestan. One of the khans who attracted attention with his actions in the history of Chagatai Khanate was Kebek Khan (1319-1326). Kebek Khan withdrew from the khanate and handed over the throne to his brother Isen Buka Khan (1309-1320). This action of his was highly appreciated by the Mongolian Ulemas. When Isen Buka Khan died, he took the khanate with the support of the emirs. Kebek Khan is described in the sources as a just ruler who was extremely fond of justice. In addition to these qualities, Kebek Khan is also known for his innovations in state administration. He made some reforms in order to make his state better. In this study, the nature and results of these reforms will be analysed.

Anahtar Kelimeler

Mongol , Chagatai Khanate , Kebek Khan , Reform , Numismatic

Çağatay Hanlığı (1227-1370)’nda Kebek Han (1319-1326) ve Faaliyetleri

Öz

Çağatay Hanlığı (1227-1370) Cengiz Han’ın oğlu Çağatay Han’a verdiği topraklarda kurulmuştur. Ağırlıklı olarak Türkistan topraklarını kapsamaktadır. Çağatay Hanlığı tarihinde yaptıkları icraatlarla dikkatleri çeken hanlardan birisi de Kebek Han (1319-1326)’dır. Kebek Han, hanlık makamından çekilerek tahtı kardeşi İsen Buka Han (1309-1320)’a devretmiştir. Onun bu hareketi Moğol ümerası tarafından oldukça takdir görmüştür. İsen Buka Han vefat edince emirlerin desteğiyle hanlık makamına oturmuştu. Kebek Han, kaynaklarda adalete son derece düşkün adil bir hükümdar olarak tavsif edilmektedir. Kebek Han, bu vasıflarının yanı sıra devlet idaresinde yaptığı yeniliklerle de maruftur. O, devletini daha iyi hale getirebilmek için birtakım reformlar yapmıştır. Bu çalışmada bu reformların mahiyeti ve sonuçları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Moğol , Çağatay Hanlığı , Kebek Han , Reform , Nümizmatik

Kaynakça

• Acar, S. (2019). Cengiz Han’dan Sonra Moğollar. B. A. Gökdağ, S.Y. Gömeç, O. Karatay (Ed.). Ortak Türk Tarihi VI. Yeni Türkiye Yayınları.
• Alaaddin Ata Melik Cüveynî. (2022). Tarih-i Cihan Güşa. (Çev. M. Öztürk). Türk Tarih Kurumu.
• Barthold, V. V. (2013). Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler. (Çev. R. H. Özdem, Haz. K. Y. Kopraman, İ. Aka). Türk Tarih Kurumu.
• Baytanaev, B. A., Petrov, P. N. & Şayhutdinova, E. F. (2019). Monetnaya Reforma Kepek Hana v Cvete Rezultatov İssledobaniya Sostava Monethovo Serebra Metodom RFA. Povoljskaya Arheologiya, 30 (4), 43-54.
• Biran, M. (2002). The Chaghadaids and Islam: The Conversion of Tarmashirin Khan (1331-34). Journal of American Oriental Society, 122 (4), 742-752.
• Biran, M. (2007). Culture and Cross-Cultural Contacts in Chaghadaid Realm (1220-1370). Chronica, 7-8, 26-43.
• Çelik, M. B. (2020). Moğollar Zamanında Orta Asya. A. Kanlıdere ve İ. Kemaloğlu (Ed.). Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür Tarihi. Ötüken Neşriyat.
• Danuu, A. & Mönhtulga, R. (2019). Çagadayn Uls. Steppe Pablişing.
• Durak, N. (2000). Hindistan’a Kuzeyden Yapılan Seferler. ASAM Yayınları.
• Ebu Abdullah Muhammed İbn Battuta Tancî. (2000). İbn Battuta Seyahatnamesi I. (Çev. S. Aykut). Yapı Kredi Yayınları.
• Fedorov, M. (2002). The Newly Discovered Chaghatayid Mint of Kenjek (Kenchek). Revue Numismatique, 158, 367-374.
• Gıyaseddin Handmir. (1362). Târih-i Habibu’s-siyer III. (Nşr. M. Debirsiyaki). Kitabfuruşi Hayyam.
• Gömeç, S. Y. (2015). Eski Türklerde Ekonomik Hayat. XI. Milli Türkoloji Kongresi Bildirileri (11-13 Kasım 2014). (s. 558-586). İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Grousset, R. (2010). Bozkır İmparatorluğu. (Çev. M. R. Uzmen). Ötüken Neşriyat.
• Kadı Ahmed Gaffari Kazvinî. (1342). Tarih-i Cihân-Ârâ. (Nşr. Hasan Niraki). Kitabfüruşi Hafız.
• Kafalı, M. (2005). Çağatay Hanlığı (1227-1345). Berikan Yayınevi.
• Kaya, Ç. (2023). Çağatay Hanlığı-Büyük Moğol Kağanlığı Arasındaki Siyasi İlişkiler (Başlangıcından 1320 Yılına Kadar). Post Yayınevi.
• Kazuhide, K. (1991). Kebek and Yasawr – The Establishment of the Chaghatai Khanate-. The Memoirs of the Research Department of the Toyo Bunko, 49, 97-118.
• Khazanov, A. M. (2015). Göçebe ve Dış Dünya. (Çev. Ömer Suveren). Doğu Kütüphanesi.
• Koç, D. (2018). Cengiz Han Sonrasında Moğollar. K. Yıldırım (Ed.). Türk-Moğol Tarihi. Yeditepe Yayınları.
• May, T. (2021). Moğol İmparatorluğu. (Çev. Ü. E. Uysal). Kronik Kitap.
• Mu’îneddîn Natanzî. (1336). Müntehabü’t-Tevârîh-i Mu’înî. (Nşr. Jean Aubin). Kitabfüruşi-i Hayyam.
• Oliver, E. E. (1881). Chaghatai Mughals. Journal of Royal Society of Great Britain and Ireland, 1, 72-128.
• Ryan, J. (1998). Preaching Christianity along the Silk Route: Missionary Outposts in the Tartar “Middle Kingdom” in the Fourteenth Century. Journal of Early Modern History, 2 (4), 350-373.
• Spuler, B. (2024). Moğol Çağı & Müslüman Dünya (Tarihsel Bir İnceleme). (Çev. İ. Aslan). Post Yayınevi.
• Subaşı, Ö. (2015). Horâsân’da Siyasî Hayat ve Şehzâde Yesâvur İsyanı (1317-1320). Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (1), 278-303.
• Şeyh Muhammed Bek b. Yar Muhammed b. Hoca Muhammmed. (2020). Tarih-i Selatîn-i Tatar Han. (Haz. M. A. Erdoğru, A. Değerli). Selenge Yayınları.
• Şihabeddin b. Fazlullah el-Ömerî. (2014). Mesalikü’l-Ebsar& Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım. (Çev. A. Batur). Selenge Yayınları.
• Togan, Z. V. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş. Enderun Kitabevi. Weiers, M. (2006). Çağatay Hanlığı. S. Rifat (Ed.). Cengiz Han ve Mirasçıları. Sabancı Müzesi.
• Yazıcı, T. (1992). Belh. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 5, s. 410-411). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, B. (2020). Moğolların Türkistan Fethi. Astana Yayınları.
• Yuvalı, A. (1993). Çağatay Hanlığı. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 8, s. 177-178). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.