**Торговые, культурные и политические отношения, которые Татарстан будет устанавливать в соответствии с Конституцией Российской Федерации и Конституцией Татарстана: Взгляд на отношения между Турцией и Татарстаном**

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 229 - 253, 28.07.2025

Aytaç Durmaz

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.945

Öz

Anahtar Kelimeler

Республика Турция , Республика Татарстан , Торговля , Культура , Политика

Türkiye-Tataristan İlişkileri açısından Rusya Federasyonu Anayasası ve Tataristan Anayasası’na göre Tataristan’ın Ticari, Kültürel ve Siyasi ilişkileri

Öz

Bu çalışmanın amacı, Tataristan Cumhuriyeti’nin; Rusya Federasyonu anayasasına göre kuracağı ticari, kültürel ve siyasi ilişkilerin hukuki boyutu anayasal perspektiften incelemek ve Türkiye Cumhuriyeti ve Tataristan Cumhuriyeti arasında siyasi, ticari ve kültürel ilişkilerinin son yıllarda evrildiği noktayı belirlemektir. Tüm bu konular analiz edilirken, bölgesel ve küresel krizlerde Kazan-Ankara hattının, Türkiye-Rusya ilişkilerine katkıları saptanmaya çalışılacaktır. Çalışmamızda Rusya Federasyonu’nun federe birimi olan Tataristan Cumhuriyeti’nin siyasi, kültür, ticari ilişkileri yabancı ülkelerle kurarken hangi yasal zemine dayandıklarını görmek için Rusya Anayasası ve Tataristan Anayasası ele alınmıştır. Çalışmamız 1992 yılından günümüze kadar olan siyasi ve kültür ilişkileri ele alırken 2017-2023 yıllarının ithalat ve ihracat değerlerine yer vermiştir. Bu çalışmada, gümrük ve RU-Stat istatistik verileri, T.C Kazan Başkonsolosluğu raporları incelenmiştir. Araştırmamızın sonucunda, Türkiye-Tataristan ilişkilerinin ekonomik, kültürel ve siyasi alanda ilerlemenin hızının yavaşladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti , Tataristan Cumhuriyeti , Ticareti , Kültür , Siyasi

Commercial, Cultural and Political Relations of Tatarstan according to the Constitution of the Russian Federation and the Constitution of Tatarstan in terms of Türkiye-Tatarstan Relations

Öz

The aim of this study is to analyse the legal dimension of the commercial, cultural and political relations to be established by the Republic of Tatarstan according to the constitution of the Russian Federation from a constitutional perspective and to determine the point where political, commercial and cultural relations between the Republic of Türkiye and the Republic of Tatarstan have evolved in recent years. While analysing all these issues, the contributions of the Kazan-Ankara line to Türkiye-Russia relations in regional and global crises will be tried to be determined. In our study, the Russian Constitution and the Constitution of Tatarstan are analysed to see on which legal basis the Republic of Tatarstan, a federated unit of the Russian Federation, relies when establishing political, cultural and commercial relations with foreign countries. While our study deals with political and cultural relations since 1992 to the present day, it includes import and export values for the years 2017-2023. In this study, customs and RU-Stat statistical data, reports of the Consulate General of the Republic of Türkiye in Kazan were analysed. The results of our research show that the pace of progress of Türkiye-Tatarstan relations in the economic, cultural and political spheres has slowed down.

Anahtar Kelimeler

Republic of Türkiye , Republic of Tatarstan , Trade , Culture , Political

Kaynakça

• Altaş, M. (2016) Prem'yer Turtsii pribyl v Tatarstan. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/ru/заголовки-дня/премьер-турции-прибыл-в-татарстан/701083
• Avar, B. (2012). Banu Avar'la Sınırlar Arasında - Tataristan...Kazan'ın Bin Yılı (2004-2005), 2012, https://www.youtube.com/watch?v=Thh0h6CuBM0
• Biznes Online. (2009). https://www.business-gazeta.ru/article/7246
• Masloduov, S. (2016). Biografiya Rustama Minnikhanova. https://uznayvse.ru/znamenitosti/biografiya-rustam-minnikhanov.html
• Narodı, U. (2023). Vserossiyskaya perepis' naseleniya o natsional'nom sostave Rossii. https://народыурала.све.рф/новости/20263
• Ru-Stat. (2017/2020). Eksport iz Tatarstana v Turtsiyu. https://ru-stat.su/date-Y2017-
• Ru-Stat. (2017/2022). Tovarooborot Tatarstana. https://ru-stat.su/date-Y2017-
• Shebalova, L. (2008). Tatarstan proigral delo o $23 mln. https://www.kommersant.ru/doc/901005
• Sotrudniçestvo Tatarstana i Turtsii. (2020). https://tatturk.tatarstan.ru/sotrudnichestvo_ Şirşova, V. (2023). Ugur Yylmaz: Tovarooborot Tatarstana i Turtsii za devyat' mesyatsev prevysil $2 mlrd. https://m.realnoevremya.ru/news/299024-vneshnetorgovyy-oborot-
• TASS. (2024). Tovarooborot Tatarstana i Turtsii vyros v 2,5 raza po itogam 2023 goda. https://tass.ru/ekonomika/20612455
• Tatar İnform. (2010). Mintimer Shaymiyev uveren, chto Tatarstanu yest' chemu pouchit'sya u Turtsii. https://www.tatar-inform.ru/news/mintimer-shaymiev-uveren-chto-tatarstanu-est-chemu-pouchitsya-u-turtsii-219706
• TATCENTER. (2023). Tovarooborot Tatarstana i Turtsii sostavil $ 1,2 mlrd Po itogam 2022 goda. https://tatcenter.ru/news/tovaro
• TİKA. (2022). TİKA'dan Türk Dünyasında Kadın ve Moda Sempozyumu'na Destek. https://tika.gov.tr/detail-
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2024). Türkiye-Tataristan ticaret hacmi artıyor. https://ticaret.gov.tr/haberler/turkiye-tataristan-ticaret-hacmi-artiyor
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (n.d). RF Tataristan Cumhuriyeti. S.11. ttps://ticaret.gov.tr/data/5bcc5d4813b876034cfece26
• Türkiye İn Kazan. (2017). “Oyalı Yazma” Türk Halk Müziği konseri verecektir. https://www.facebook.com/photo/?fbid=1522186807836104&set=pb.100064650731322.-
• Türkiye İn Kazan. (2017). Uçmak Özgürlüktür. https://www.facebook.com/photo/?fbid=1496767220378063&set=pb.100064650731322.-
• TÜRKSOY. (2013). 16. TÜRKSOY Ressamlar Buluşması Sergisi Açıldı. https://www.turksoy.org/haberler/2013-07-16-16_turksoy_ressamlar_bulusmasi_sona_erdi
• TÜRKSOY. (2013). Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başkenti Açılış Töreni. https://www.turksoy.org/haberler/eskisehir_turk_dunyasi_kultur_baskenti_acilis_toreni-08-05-2013
• TÜRKSOY. (2014). II. TÜRKSOY Dericilik Sanatı Sempozyumunun Bildirileri Yayınlandı. https://www.turksoy.org/haberler/2014-11-25-ii-turksoy-dericilik-sanati-sempozyumunun-bildirileri-yayinlandi
• TÜRKSOY. (2014). Kazan’da Türk Halklarının Somut Olmayan Kültürel Miras ile İlgili Uluslararası Konferans gerçekleşmiştir. https://www.turksoy.org/haberler/2014-07-31-
• Youtube. (2020). Türkçenin 13. Uluslararası Şiir Şöleni Belgeseli. Türkiye Yazarlar Birliği. 9,33 Saniye ve sonrası. https://www.youtube.com/watch?v=ttHLoJiY748
• Yunus Emre Enstitüsü. (2014). Yunus Emre Enstitüsü İkibin On Dört Faaliyet Raporu. s.77. https://www.yee.org.tr/sites/default/files/yayin/faaliyet-raporu.pdf
• Yunus Emre Enstitüsü. (2014). Yunus Emre Enstitüsü İkibin On Dört Faaliyet Raporu. s.43, 49, 61, 70, 71. https://www.yee.org.tr/sites/default/files/yayin/faaliyet-raporu.pdf
• Yunus Emre Enstitüsü. (2015). Yunus Emre Enstitüsü İkibin On Beş Faaliyet Raporu. s.50, 108. https://www.yee.org.tr/sites/default/files/yayin/2015_yili_faaliyet_raporu.pdf
• Kanunlar ve Anlaşmalar
• Konsul'tantPlyus. (1992). Federativnyy dogovor ot 31.03.1992 "Dogovor o razgranichenii predmetov vedeniya i polnomochiy mezhdu federal'nymi organami gosudarstvennoy vlasti Rossiyskoy Federatsii i organami vlasti suverennykh respublik v sostave Rossiyskoy Federatsii" (vmeste s "Protokolom k Federativnomu dogovoru"). Stat'ya 3, punkt, https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_
• Konsul'tantPlyus. (2009). Federal'nyy zakon "Ob osnovakh gosudarstvennogo regulirovaniya torgovoy deyatel'nosti v Rossiyskoy Federatsii" ot 28.12.2009 N 381-FZ (poslednyaya redaktsiya). https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_95629/
• Konstitutsiya RF. (1993&2020). Stat'ya 8, Punkt 1. http://duma.gov.ru/legislative/documents/constitution/
• Konsul'tantPlyus. (2009). Federal'nyy zakon ot 28.12.2009 N 381-FZ (red. ot 26.12.2024) "Ob osnovakh gosudarstvennogo regulirovaniya torgovoy deyatel'nosti v Rossiyskoy Federatsii" (s izm. i dop., vstup. v silu s 01.03.2025). Stat'ya 3. https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_95629/e1f88000c8e61414e28c83a8cbe
• Kodıfıkatsıya.Rf. (1994). "Rossıyskoy Federatsıı I Respublıkı Tatarstan O Razgranıchenıı Predmetov Vedenıya I Vzaımnom Delegırovanıı Polnomochıy Mezhdu Organamı Gosudarstvennoy Vlastı Rossıyskoy Federatsıı I Organamı Gosudarstvennoy Vlastı Respublıkı Tatarstan" Stat'ya 2, Punkt 11. https://rulaws.ru/acts/Dogovor-Rossiyskoy-
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 24, Punkt 4. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/7b14d2c2dfc862f67bd2c3471bf87b3f/
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 1, Punkt 4. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/1cafb24d049dcd1e7707a22d98e9858f/
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 6. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/8b7b3c1c76e91f88d33c08b3736aa67a/
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 44. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 68, Punkt 4. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 69, Punkt 2&3. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 71, Punkt E. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 72, Punkt 1, Podpunkt D. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf,
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 72, Punkt 1, Podpunkt O. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 74, Punkt 2. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 114, Punkt 1, Paragraf V&E, Punkt 6. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 13. Punkt 3. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 71, Punkt 1. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii. (1993&2020). Stat'ya 80, Punkt 4. https://constitutionrf.ru/constitutionrf.pdf
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 14. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/888134b28b1397ffae87a0ab1e117954/
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 16, Punkt 2. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/7a58987b486424ad79b62aa427dab1df
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noybrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 30. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/7d6bbe1829627ce93319dc72963759a2
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). , Stat'ya 102, Punkt 4. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/a8686a3a934ad52b7deba6b6dcd3e032
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 75, Punkt 4. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/7381fc65826091bca567a1005ba6bc41
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noyabrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 94, Punkt 8, Punkt 9. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/d31bd2d89fd17d70aaefe3134ccf3ea8/
• Konstitutsiya Respubliki Tatarstan. (1992). Konstitutsiya Respubliki Tatarstan ot 6 noybrya 1992 g. (s izmeneniyami i dopolneniyami). Stat'ya 105, Punkt 1, Punkt 2. https://constitution.garant.ru/region/cons_tatar/chapter/41f30b66f51d8e9f5a28b7a545140739/
• Kompaniya GARANT. (1995). Soglasheniye mezhdu pravitel'stvom respubliki tatarstan i pravitnl'stvom turetskoy respubliki o torgovo-ekonomicheskom, nuzhno-tekhnicheskom i kul'turnom sotrudnichestve ot 22 moya 1995 g. Stat'ya 4. https://base.garant.ru/8150061/1b93c134b90c6071b4dc3f495464b753/
• Kompaniya GARANT. (1995). Soglasheniye mezhdu pravitel'stvom respubliki tatarstan i pravitnl'stvom turetskoy respubliki o torgovo-ekonomicheskom, nuzhno-tekhnicheskom i kul'turnom sotrudnichestve ot 22 moya 1995 g. Stat'ya 9. https://base.garant.ru/8150061/493aff9450b0b89b29b367693300b74a/
• Kompaniya GARANT. (1995). Soglasheniye mezhdu pravitel'stvom respubliki tatarstan i pravitnl'stvom turetskoy respubliki o torgovo-ekonomicheskom, nuzhno-tekhnicheskom i kul'turnom sotrudnichestve ot 22 moya 1995 g. Stat'ya 2. https://base.garant.ru/8150061/741609f9002bd54a24e5c49cb5af953b/
• Kitap ve Makale Başaran V. İ. (2018). Tatarsko-turetskiye kul'turnyye i obrazovatel'nyye svyazi: istoricheskiy aspekt. Tyurkologicheskiye issledovaniya, 1 (4), 116-122.
• Durmaz, A. (2018a). Rol' Tatarstana V Rossıyko-Turetskıkh Otnoshenıyakh 1990-2016 g. 1-107.
• Durmaz, A. (2018b). Rol' Tatarstana V Rossıyko-Turetskıkh Otnoshenıyakh 1990-2016 g. 1-107.
• Jeleznyakov A.Ş. & Litvinova T.N. (2012). Problema formirovaniya rossiyskoy natsional'noy identichnosti v usloviyakh etnicheskogo mnogoobraziya. Rossiya reformiruyushchayasya, (11), 367-383.
• Mayorova M.A, Sittenev А.İ. (2023). Ideologicheskoye Vliyaniye Turtsii V Regionakh Rossii: Tyurkskiy Faktor. RUDN Journal of Political Science. 25 (1), 134-149.
• Öner M. (2011). Abdullah Tukay Özel Sayısı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 32. https://tdkturkdunyasi.gov.tr/tam-metin-pdf/580/tur
• Sizova A. S., Makarenkov S. S. (2020). K Voprosu Etnokratıı V Tatarstane. Vlıyanıye Turtsıı Na Vzaımootnoshenıya Tatarstana I Rf. Colloquium-Journal, 13(65). 120-123.
• Suleymanov, R. R. (2016a). Vlıyanıye Turtsıı V Tatarstane: Faktor Myagkoy Sıly. Musul'manskiy mir, 1, 6-26.
• Suleymanov, R. R. (2016b). Relıgıoznaya Ekspansıya Turtsıı V Tatarstan V Postsovetskıy Perıod. Vestnik MGIMO-Universiteta, 2 (47)). 40-48.