Analysis of the works on Mehmet Akif Ersoy in the Focus of Biographical Monograph Type

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 426 - 443, 28.07.2025

Meryem Çakır , Didem Ardalı Büyükarman

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.895

Öz

In this article, the basic characteristics of the biographical monograph genre and its place in literary studies are explained and its examples in Turkish literature are analysed. Biography is defined as a genre that tells the life story of a person in a literary and historical context, and biographical monography is considered as a special type of research that deals with this narrative in a detailed and multifaceted manner with scientific criteria. Within the scope of this study, biographical works written about Mehmet Akif Ersoy in the New Turkish literature are analysed; the relationship of these works with the biographical monography genre in terms of structure, content, method and use of sources is examined. This study, which is conducted through literature review and qualitative analysis methods, aims to reveal the applicability of biographical monograph criteria in literary studies and the function of these criteria in evaluating the literary, intellectual and social dimensions of a multifaceted personality like Mehmet Akif Ersoy.

Anahtar Kelimeler

Biography , Biographical Monography , Mehmet Akif Ersoy , Monography , Autobiography , Portrait , Life Story

Biyografik Monografi Türü Odağında Mehmet Akif Ersoy’a Dair eserlerin İncelenmesi

Öz

Bu makalede, biyografik monografi türünün temel özellikleri ve edebiyat araştırmalarındaki yeri açıklanarak Türk edebiyatındaki örnekleri incelenmiştir. Biyografi, bir kişinin yaşam öyküsünü edebî ve tarihsel bağlam içinde anlatan bir tür olarak tanımlanmakta; biyografik monografi ise bu anlatımı bilimsel ölçütlerle, detaylı ve çok yönlü biçimde ele alan özel bir araştırma türü olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma kapsamında, Yeni Türk edebiyatında Mehmet Akif Ersoy hakkında yazılmış biyografik eserler ele alınmış; bu eserlerin yapı, içerik, yöntem ve kaynak kullanımı gibi açılardan biyografik monografi türü ile ilişkisi incelenmiştir. Literatür taraması ve nitel analiz yöntemleriyle yürütülen bu inceleme, edebiyat araştırmalarında biyografik monografi ölçütlerinin uygulanabilirliğini ve bu ölçütlerin Mehmet Akif Ersoy gibi çok yönlü bir şahsiyetin edebî, fikrî ve toplumsal boyutlarını değerlendirmedeki işlevini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Biyografi , Biyografik Monografi , Mehmet Akif Ersoy , Monografi , Otobiyografi , Portre , Yaşam Öyküsü

Kaynakça

• Akar, G.A. (2013). Tanzimattan II. Meşrutiyete Türk Edebiyatında Biyografi [Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yök Tez.
• Aktaş, Ş. & Gündüz, O. (2009). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Akçağ.
• Babacan, M. (2007). Yazılı ve sözlü anlatım. 3F Yayınevi.
• Budak S. & Özçetin A. (2008). 11. Sınıf dil ve anlatım edebiyat-konu anlatımlı soru bankası. Zafer Yayınları.
• Cerrahoğlu, A., (1964). Bir İslam Reformatörü: Mehmet Âkif. İstanbul Matbaası.
• Çetin, M. (2012). Biyografi Kitabı. Biyografi Net İletişim ve Yayıncılık.
• Dergâh (1981). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, (C. 4). Dergâh Yayınları.
• Doğan, D. M., (1998). Camideki Şair Mehmed Âkif. Yazar Yayınları.
• Eğitim Tarihi Araştırma-Konu Alanlarına Dair Tematik Bir Sınıflandırma, 2025, https://www.turkegitimtarihi.org/arastirma-
• Güleryüz, H. (2013). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Pegem A Yayıncılık.
• Kabaklı, A. (1994). Türk Edebiyatı (C. 1.). Türk Edebiyat Vakfı Yayınları.
• Kabaklı, A., (1970). Mehmet Âkif. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Karakoç, S., (2000). Mehmed Âkif. Diriliş Yayınları.
• Karasay, Y., Yavuz, O., Kayasandık, A. & Direkçi, B., (2017). Üniversiteler İçin Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Palet Yayınları.
• Karpinski, E. C. (2017). Hélène Cixous's The Exile of James Joyce: A Biographical Limit Case. Anglica Wratislaviensia, 55, 37.
• Kaya, A. (2011). Biyografik eserlerin tarih öğretimine katkısı ve İkinci Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e uzanan sürecin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yök Tez.
• Kendall, P. M. "biography". Encyclopedia Britannica, 7 May. 2025, https://www.britannica.com/art/biography-narrative-genre. Accessed 31 May 2025.
• Kiriş, A. (2009). Tarih eğitimi ve tarihçilik mesleği: lise tarih derslerinde yazma becerilerinin kullanılması ve geliştirilmesi [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yök Tez.
• Langdon’s, H. (2025) Caravaggio” [OpenLearncourse]. OpenLearn. https://www.open.edu/o
• Mengüşoğlu, M. Ö. (2014). Müstesna Şair Mehmed Âkif. Okur Kitaplığı.
• Oğuzkan, A. F. (2013). Çocuk Edebiyatı. Anı Yayıncılık.
• Okay, M. O. (2015). Mehmed Âkif: Kalabalıklarda Bir Yalnız Adam. Dergâh Yayınları.
• Ongun, C. S. (1947). Mehmed Akif; Hayatı, Eserleri ve İdealleri. Tefeyyüz Kitapevi.
• Özdemir, E. (1998). Sözlü-yazılı anlatım sanatı (Kompozisyon). Remzi Kitabevi.
• Özkırımlı, A. (1990). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (C. 5). 5. Baskı). Cem Yayınevi.
• Sarı, M. (2011). Fakülte ve Yüksekokullar için Türk Dili Ders Kitabı. Okutman Yayıncılık.
• Sarıyüce, H. L. (2012). Türk çocuk ve gençlik edebiyatı ansiklopedisi 1. DABAA.
• Timurtaş, F. K., (1987). Mehmet Âkif ve Cemiyetimiz. Akçağ Yayınları. Topçu, N., (1970). Mehmet Âkif. Dergâh Yayınları.
• Yelten, M. (2010). Fakülteler ve Yüksekokullar için Türk Dili ve Anlatım Bilgileri. Doğu Kütüphanesi.