Lezgin Halkının Sanat Kültürü-Halı Dokumacılığı

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 54 - 71

Sara Ahmedova

Öz

Lezgiler, Kafkasya'nın en eski ve kültürel açıdan en zengin halklarından biridir. Onlar Azerbaycan'ın kuzey bölgelerinde (Gusar, Guba, Kaçmaz, Şabran ) ve Rusya Federasyonu'nun Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. Kafkasya ve Azerbaycan'da benzersiz bir yere sahip olan Lezgilerin kültüründe, halı dokumacılığı da dahil olmak üzere çeşitli sanat alanları, yüzlerce yıldır nesilden nesile aktarılmakta olup; bu hem günlük yaşamda hem de sanatta kendini gösteren geleneksel bir sanat formudur. Halı dokumacılığının tarihi eski çağlara kadar uzansa da, gelişimi daha sonraki dönemlere dayanmaktadır. Halkın günlük yaşamının en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen halılar, Orta Çağ'da sadece evlerin iç tasarımında değil, özel ve kamu binalarının, sarayların, camilerin, medreselerin, kervansarayların ve ibadethanelerin duvar ve zeminlerinin dekorasyonunda da her zaman önemli bir rol oynamıştır. Bu sanat formu, Lezginlerin yaşam tarzı, dünya görüşü, dini inançları ve estetik zevkleriyle yakından ilgilidir. Makalede, Lezgin halkının halı dokumacılığının kısa tarihi ve özellikleri araştırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halı Dokumacılığı , Lezgin Halkı , Kültür , Etnik Gruplar , Dokumacılık

Art Culture of Lezgin People- Carpet Weaving

Öz

Lezgins are one of the oldest and most culturally diverse peoples in the Caucasus. They live mainly in the northern regions of Azerbaijan - Gusar, Guba, Khachmaz, Shabran and the Dagestan Republic of the Russian Federation. In the culture of the Lezgins, which has a unique place in Caucasus and Azerbaijan, various fields of art, including carpet weaving, have been passed down from generation to generation for hundreds of years, and are a traditional art form that manifests itself both in everyday life and in art. Although the history of carpet weaving goes back to ancient times, its development dates back to later periods. Carpets, which are considered one of the most important elements of the population's daily life, have always played an important role not only in the interior design of houses, but also in the decoration of the walls and floors of private and public buildings, palaces, mosques, madrasas, caravanserais and houses of worship in the Middle Ages. This art form is closely related to the lifestyle, worldview, religious beliefs and aesthetic taste of the Lezgins. The short history and the features of carpet making of Lezgin people are researched in the paper.

Anahtar Kelimeler

Carpet-Weaving , Lezgin People , Culture , Ethnic Groups , Weaving

Kaynakça

• Aqaşirinova S. S. (1978). Materialnaya kultura elzgin 19- naçalo 20 v. Izdatelstvo Nauka (In Russian).
• Azərbaycanın demoqrafik göstəriciləri (2021), Bakı, 9№-li kiçik müəssisə.
• Cavadov, Q. (2000) Azərbaycanın azsaylı xalqları və milli azlıqları (tarix və müasirlik) Elm.
• Kerimov, L. (1983). Azerbaydjanskiy kover. Gənclik.
• Narody Kavkaza. (1962). (pod.red. B. A. Qardanova, A. N. Quliyeva , S. T.Eremyana, L. I. Lavrova, Q. A. Nersesova, Q. S. Çitaya). Izdatelstvo Akademii Nauk SSSR.
• Paşayeva, M. (2018) Biz azərbaycanlıyıq (qısa etnoqrafik oçerklər). Costco Company MMC.
• Ramazanova, Z. B. & Qarunova S.M. (2017). K istoriyi osveşeniye osobennosti Daqestanskovo kovrotkaçestvo. Vestnik İnstitutua İstorii. arxeologiyi i etnoqrafiyi, nomer 1 (49), 93-107. (In Russian).