Ortaöğretim öğrencilerinin açık liseye ilişkin yaklaşımlarının bazı değişkenler bakımından incelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 182 - 221, 28.01.2025

Sudenaz Sarıbaş , Melisa Deniz Şahin , Gülşah Saltık Ayhanöz

https://doi.org/10.51948/auad.1575964

Öz

Öğrencilerin örgün öğretimden açık liseye geçiş nedenleri arasında genellikle okulu sevmeme, okulda yaşanmış olumsuz olaylardan etkilenme ve psikolojik sorunlar gibi bireysel ve psikolojik faktörler etkili olmaktadır. Bu faktörler sebebiyle günden güne açık liseye geçiş oranlarında artışlar yaşanmaktadır. Literatürde yer alan araştırma sonuçlarına göre son yıllarda açık lisede okuyan öğrenci sayısının sürekli arttığı görülmüştür. Bu doğrultuda ortaöğretim öğrencilerinin açık liseye ilişkin yaklaşımlarının farklı değişkenler bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada açık lise temasına uygunluğu bakımından örneklem olarak Niğde ilinde öğrenim gören ortaöğretim öğrencileri seçilmiştir. Bu araştırmada karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda veri toplama aracı olarak dört sorudan oluşan görüşme soruları kullanılmıştır. Niğde ilinde bulunan, devlet okulu olan Fen lisesi ve Anadolu Lisesinde öğrenim gören 30 öğrenci ile görüşmeler ve 538 öğrenci ile anket gerçekleştirilmiştir. Nicel veriler SPSS-20 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde öğrencilerin büyük çoğunluğunun açık liseye dair olumlu bakış açısı olduğu, açık lisenin başarıyı artıran, daha iyi bir eğitim olduğuna ilişkin görüş belirtmiştir. Ortaöğretim öğrencilerinin açık liseye ilişkin yaklaşımlarının incelenen değişkenler ile anlamlı bir ilişkisi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Açık Lise, Okul Tükenmişliği, İnternet Bağımlılığı, Okula Yabancılaşma

Examination of secondary school students' approaches to open high school in terms of some variables

Öz

Individual and psychological factors such as disliking school, being affected by negative events experienced at school and psychological problems are generally effective among the reasons for students' transition from formal education to open high school. There is an increase in the rate of transition to open high school day by day. According to the results of the research in the literature, it has been observed that the number of students studying in open high schools has increased continuously in recent years. In this direction, it was aimed to examine secondary school students' approaches to open high school in terms of different variables. In the study, secondary school students studying in Niğde province were selected as the sample in terms of its suitability to the theme of open high school. Mixed method was used in this study. In the qualitative dimension of the study, interview questions consisting of four questions were used as data collection tools. Interviews were conducted face-to-face with 30 students studying at Science High School and Anatolian High School, which are public schools in Niğde province. Quantitative data were analysed using SPSS-20 software. In the interviews with the students, the majority of the students had a positive perspective on open high school and stated that open high school is a better education that increases success. It was observed that secondary school students' attitudes towards open high school had a significant relationship with the variables examined.

Anahtar Kelimeler

Open High School, School Burnout, Internet Addiction, Alienation from School

Kaynakça

• Acar, İ. H. (2017). Temel ve gelişmiş karma yöntem desenleri. Sözbilir. M. (Çev. Edt.). Karma yöntem araştırmalarına giriş içinde, (s. 35-51). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Adıyaman, Z. (1997). Açık öğretim lisesi öğrencilerinin öğrenimi terk etme nedenleri ve öneriler. Ortadoğu Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Aktaş Salman, U. (2018, 28 Mart). Uzun hikaye-okuldan uzakta. https://www.egitimreformugirisimi.org/uzun-hikaye-okuldan-uzakta/ Erişim tarihi: 12.10.2023.
• Alyanak, B. (2016). İnternet bağımlılığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(5), 20-24.
• Atalay, F. (2017, 28 Eylül). Sömürüye “açık lise”. www.cumhuriyet.com.tr Erişim tarihi: 15.10.2023.
• Atik, S. (2016). Akademik başarının yordayıcıları olarak öğretmene güven, okula karşı tutum, okula yabancılaşma ve okul tükenmişliği. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Aypay, A. (2012). Ortaöğretim öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeği (OOTÖ). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 773-787. Balkaya Çetin, A. & Ceyhan, A.A. (2014). “Ergenlerin internette kimlik denemeleri ve problemli internet kullanım davranışları”. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 1(2), 5-46. doi: 10.15805/addicta.2014.1.2.063
• Balta-Çakır, Ö. ve Horzum, M.B. (2008). Web tabanlı öğretim ortamındaki öğrencilerin internet bağımlılığını etkileyen faktörler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41, 187-205.
• Battin-Pearson, S., Newcomb, M. D., Abbott, R. D., and Hill, K. (2000). Predictors of early high school dropout: A test of five theories. Journal of Educational Psychology, 92(3), 568-582. https://psycnet.apa.org/buy/2000-12129-015
• Belen, A., Kandak, M., Demir, E., Çekin, B., Demir, M. ve Kandak, D. (2021). Açık lise öğrencilerinin görüşleri doğrultusunda açık liseyi tercih nedenlerinin belirlenmesi: Ermenek örneği. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 3(6), 99-114.
• Chuang, H. (1997). High school youths dropout and re-enrolment behavior. Economics of Education Review, 16(2),171-186. https://doi.org/10.1016/S0272- 7757(96)00058-1
• Colaizzi, P.F. (1978). Psychological research as the phenomenologist views it. In:Valle RS, King M (eds) Existential phenomenological alternatives for psychology. Oxford University Press, New York.
• Can, E., & Sakallı, A. (2023). Örgün öğretimden açık liseye geçiş nedenleri: Bir durum çalışması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 9(1), 194-237. https://doi.org/10.51948/auad.1214224
• Coombs, P. H. and Ahmed, M. (1973). New paths to learning. UNICEF: New York.
• CNN TÜRK. (2022, 26 Aralık). Açık liseye geçiş zorlaşıyor. Erişim tarihi: 19.11.2023. https://www.cnnturk.com/video/egitim/lise/acik-liseye-gecis-zorlasiyor
• Çam Tosun, F., & Bayram, A. (2015). Açıköğretim lisesinde artış: Kadın öğrenciler. Eğitim Bilim Toplum, 13(49), 84-99.
• Çam., Z., & Öğülmüş, S. (2017). Okul Tükenmişlik Envanteri’nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik nitelikleri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 14-29.
• Çelik, Ş. (2008). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal zekâ açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Çuhadar Öncü, E. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin açık öğretim lisesine geçiş nedenlerine ilişkin öğrenci, okul yöneticisi, öğretmen ve veli görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Daniel, S. S., Walsh, A. K., Goldstone, D. B., Arnold, E. M., Reboussin, B. A., and Wood, F.
• B. (2006). Suicidality, school dropout, and reading problems among adolescents. Journal of Learning Disabilities, 39(6), 507-514. https://doi.org/ 10.1177/00222194060390060301
• Dawson B., & Trapp, R. G. (2001). Probability and related topics for making inferences about data. Basic and Clinical Biostatistics. 3rd Edition, Lange medical Books/McGraw-Hill Medical Publishing Division, 69-72.
• Demir, O., & Duruhan, K. (2015). Psikolojik danışma ve rehberlik programı’nda örtük program algısı (İnönü Üniversitesi Örneği): Bir durum çalışması. Journal of Computer and Education Research, 3(6), 32-70.
• Duman, A. (2003). Bazı eğitim bilimi kavramlarına ilişkin genel bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 0-0. https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23504/250420
• Durak-Batıgün, A., & Hasta, D. (2010). İnternet bağımlılığı: Yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11 (3), 213-219.
• Eccles, J. S. (2004). Schools, academic motivation, and stage-environment fit. Handbook of adolescent psychology, 2, 125-153.
• Ertekin, Y.H., Ertekin, H., Uludağ, A., & Tekin, M. (2016). İlkogretim sekizinci sınıf öğrencilerinde internet bağımlılığı: Çanakkale örneklemi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 20(2), 72-76.
• Ertuğ, C., & Sakallı, A. (2023). Örgün öğretimden açık liseye geçiş nedenleri: Bir durum çalışması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 9(1), 194-237.
• Fidan, N. Erden, M. (1996). Eğitime Giriş. Ankara. Alkım Yayınevi
• Fidancıoğlu, H., vd. (2009). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin internet kullanımına yönelik görüşleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 2, 3-9.
• Fox Haber. (2022, 2 Ekim). Eğitimin açığı. Çalar Saat Hafta Sonu. https://www.youtube.com/watch?v=pmn5z1O5hGo&ab_channel=FOX Haber Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Biology education research trends in Turkey. Eurasia Journal of Mathematics Science & Tehcnology Education, 11(1), 93-109. doi: 10.12973/eurasia.2015.1309a.
• Günay, O., Öztürk, A., Ergun Arslantaş, E., & Sevinç, N. (2018). Erciyes üniversitesi öğrencilerinde internet bağımlılığı ve depresyon düzeyleri, Düşünen Adam. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31(1), 79-88.
• Habertürk. (2022, 27 Eylül). Öğrencilerden YKS formülü: Açık lise. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.https://www.youtube.com/watch?v=LVfM5F2JnRc&ab_channel=Habert%C3% BCrk TV.
• Hadjar, A., Backes, S., & Gysin, S. (2015). School alienation, patriarchal gender-role orientations and the lower educational success of boys. A Mixed-Method Study. Masculinities And Social Change, 4(1), 87-116.
• Huang, S. & Shen, F. (2010). Influencing factors of adolescent internet addiction. In Web Society (SWS), 2010 IEEE 2nd Symposium on Web Society (SWS) (pp. 507-512). Beijing.
• Hyman, I., & Snook, P. (2000). Student alienation syndrome: Theory, assessment and application. Paper presented at the 108th National Convention of the American Psychological Association, August 6, 2000, Washington.
• Işık, U. (2007). Medya Bağımlılığı Teorisi Doğrultusunda İnternet Kullanımının Etkileri ve İnternet Bağımlılığı, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kalaycı, Ş. (2010), “Faktör Analizi”, Şeref Kalaycı (Edit.) (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (5. Baskı), Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.
• Katıtaş, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde okula yabancılaşma ve okulu bırakma eğilimi (Şanlıurfa ili örneği), Doktora Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kaya-Göktepe, A. (2016). Tükenmişlik sendromu. İstanbul: Nesil Yayıncılık.
• Kekeç, K., & Üstün, A. (2022). Açık Öğretim Lisesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Eğitimde Karşılaştıkları Sorunların Akademik Başarılarına Etkileri. Academıc Socıal Resources Journal, 7(39), 722-731.
• Leung, L. & Lee, P. S. N. (2012). The influences of information literacy, internet addiction and parenting styles on internet risks. New Media & Society, 14(1), 117-136.
• Mazlum, M. M., & Mazlum, A. A. (2017). Determination of research method in social sciences. Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21.
• McMillan, M., Kaufmann, P., & Whitener, S. (1994). Dropout rates in the united states: 1993. USGPO. https://nces.ed.gov/pubs96/96863.pdf
• MEB (2012). Milli Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Lisesi (AÖL) Yönetmeliği. Erişim tarihi: 12.10.2023.https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=9689&mevzua tTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
• MEB (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği.
• MEB (2021). Resmî istatistikler. Erişim tarihi: 13.10.2023. https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64
• Meltzer L. J., & Mindell J.A., (2006). Sleep and sleep disorders in children and adolescents. Psychiatr Clin North Am, 29,1059–76.
• MEB (2022b). Açık Öğretim Lisesi- Tarihçe. http://aol.meb.gov.tr/ www/okulumuz/icerik/1
• MEB (2022c). Mesleğim Hayatım. https://meslegimhayatim.meb. gov.tr/egitim/yaygin-egitim
• Miller, S.E., Leinhardt, G. ve Zigmond, N. (1988). Influencing engagement through accommodation: An ethnographic study of at-risk students. American Educational Research Journal, 25, 465-487.
• Önder, R. (2016). 2014-2015 TEOG sınavına ilişkin paydaş görüşleri ile öğretmen yapımı testlerle olan ilişkisi. Yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özgür, K. (2009). İlköğretim 5., 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin uyku düzenlerinin incelenmesi. Bursa Uludag University Doctoral Dissertation, Turkey.
• Öztürk, Ö. (2018). Açıköğretim Programlarına kayıt yaptıran ve yaptırmayan öğrencilerin Açıköğretim Sistemine yönelik görüşleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 157-170.
• Sabah. (2021, 7 Aralık). Örgün öğretimden açık öğretime geçiş-örgün öğretim nedir, açık öğretime geçiş şartları nelerdir? www.sabah.com.tr, Erişim Tarihi: 12 Aralık 2022.
• Schaufeli, W. B., Martinez, I. M., Pinto, A. M., Salanova, M., & Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in university students a cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(5), 464-481.
• Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783- 790.
• Sözer, Y. (2017). Mesleki Açık Öğretim Lisesi öğrencilerinin örgün eğitim dışında olma nedenlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 493-507.
• Sezer, İ. C. (2007). Endüstri ilişkileri ve yabancılaşma. Marmara Üniversitesi, Doctoral dissertation, Turkey.
• Söyler, S., & Kaptanoğlu, A. Y. (2018). Sanal uyuşturucu: İnternet. Gümüşhane Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 37-46.
• Şahin, B., & Uysal, M. (2017). Açık Öğretim Lisesinin Yetişkin Eğitiminde Katılım Sorunsalı Bağlamında İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 127- 159.
• Şentürk, E. (2009). Mesleki Açık Öğretim Lisesi Bilişim Teknolojileri Alanında Verilen Eğitimin Etkililiğine Yönelik Öğrenci Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa. Şimşek, H., Abuzar, C., Yegin, H., Şimşek, S., & Demir, A. (2014). Okula Yabancılaşma Ölçeği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 309-322.
• Taş, İ. (2019). Ergenler için internet bağımlılığı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Universitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 875-905.
• Taş, İ. (2017). Relationship between ınternet addiction, gaming addiction and school engagement among adolescents. Universal Journal of Educational Research, 5 (12), 2304-2311.
• TDK (2016). Büyük Türkçe sözlük. http://tdk.gov.tr/index.php?option= com_bts&view. Erişim tarihi: 15.12.2023.
• Tsai, H. F., Cheng, S. H., Yeh, T. L., Shih, C. C., Chen, K. C., ve Yang, Y. C. (2009). The risk factors of internet addiction - A survey of university freshmen. Psychiatry Research, 167(3), 294-299.
• Yavuzer, H. (2002). Çocuk psikolojisi (22.Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Younes, F., Halawi, G., Jabbour, H., El Osta, N., Karam, L., Hajj, A., ve Khabbaz, L. R. (2016). Internet addiction and relationships with insomnia, anxiety, depression, stress and self-esteem in university students: A cross-sectional designed study. Plos ONE, 11(9).
• Young K. S., (1998). Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder. Cyber Psychology & Behavior, 1(3), 237-244.
• Yüksel, G. N. (2021). Van ilindeki orta öğretim öğrencilerinin açık liseye geçiş nedenleri. (Yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi/Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.