GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRK HUKUKUNDA KAMU GÖREVLİLERİNİN SEÇİMLERDE ADAYLIĞI

Yıl 2009, Cilt: 58 Sayı: 4, 737 - 776, 01.12.2009

Ayhan Döner

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001586

Cited By: 2

Öz

Seçim hukukunun en önemli kavramlarından biri adaylık kavramıdır. Yapılacak seçimlerde aday olmak isteyen kişiler hakkında olumlu ve olumsuz olmak üzere bazı şartlar aranmakta ve bunlara seçilebilme yeterliliği adı verilmektedir. Ancak seçilebilme yeterliliğine sahip olan fakat uğraştıkları iş ve görevleri sebebiyle görevlerinden ayrılmadıkça seçilme imkanı tanınmayan bazı kişiler bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemli grubu, devlet memurları, hakimler, savcılar, ordu mensupları gibi kendilerine genel olarak kamu görevlileri adı verilen kişiler oluşturmaktadır. Türk Hukukunda 1876 Kanunu Esasi’den başlayarak günümüze kadar kamu görevlilerinin seçimlerde adaylığı konusunda kamu görevlilerinin lehine ve aleyhine olmak üzere inişli çıkışlı bir süreç yaşanmıştır. 1982 Anayasası, toplumu depolitize etme mantığına paralel olarak, daha önceki anayasalarımızda görülmedik bir şekilde seçimlerde adaylık konusunda durumu kamu görevlilerinin aleyhine çevirmiştir. 1982 Anayasası kamu görevlilerinin demokratik hakkı olan seçilme hakkını gereksiz bir şekilde sınırlandırmaktadır. Bunun yanında, seçmenler açısından daha nitelikli ve çeşitli adaylar arasında seçimde bulunabilme imkânı da ellerinden alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Adaylık, kamu görevlisi, Anayasa, Seçim Kanunu, görevden ayrılma

Candidacy of Public Officers according to Turkish Law from the Past to the Present

Öz

One of the most important subjects of election law is the notion of candidacy. Some affirmative and negative clauses, called eligibility requirements, are applied to those who want to become a candidate. However, there are someone who do not have any right to be selected because of their jobs and these people cannot be selected until after these departure from the work. The most important group of these are public officers, composed of civil servents, judges, prosecutors, and military men. In Turkish Law, beginning from 1876 the Kanunu Esasi until recently, an undulate process has been conducted about the candidacy of the public officers with ever-changing provisions that have alternatively worked to their advantage and disadvantage. The 1982 Constitution, in the parallel with the thought to depoliticize society, turned the situation against these public officers. The 1982 Constitution unnecessarily limits the democratic right of public officers to be selected. Besides, from the voters point of the view, their right of selecting the best one among the more qualified and various candidates is being denied

Anahtar Kelimeler

Candidacy, public officer, Constitution, Election Act, retire

Kaynakça

• Aldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul, 1978.
• Alkan, Mehmet Ö., Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri, Anayasa Yargısı 23, Ankara, 2006, s.133-165.
• Araslı, Oya, Adaylık Kavramı ve Türkiye’de Milletvekilliği Adaylığı, Ankara, 1972.
• Armağan, Servet, Memleketimizde Anayasa, Seçimler ve Anayasa Mahkemesi, İstanbul, 1975.
• Arsel, İlhan, Büyük Millet Meclisinin Teşkili ve Azalarının Seçimi, AÜHFM, C.12, S.1-2, Y.1955, s.97-151.
• Artukmaç, Sadık, Mahalli Seçim Hukuku, Ankara, 1963.
• Atar, Yavuz, Seçim Hukukunun Güncel Sorunları, Anayasa Yargısı 23, Ankara, 2006, s.211-235.
• Atatürk, M. Kemal, Nutuk (1919-1927), (Yayına Hazırlayan: Zeynep Korkmaz), Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1994.
• Bilir, Faruk, Türkiye’de Milletvekilliği ve Milletvekilliğinin Sona Ermesi, Ankara, 2001.
• Döner, Ayhan, Atatürk Dönemi Anayasal Gelişmelere Genel Bir Bakış: 1921-1924 Anayasaları, Erzincan Ü. Hukuk Fakültesi Atatürk’ün 125. Doğum Yılına Armağan, Erzincan, 2007, s.87-122.
• Ekşioğlu, Kani, Yerel Yönetimler Seçim Hukuku, İstanbul, 1994.
• Erdoğan, Fuat, Türk Seçim Mevzuatı ve Tatbikatı, Ankara, 1960.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Bursa, 2000.
• Gözübüyük, A. Şeref/Sezgin, Zekai, 1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri, Ankara, 1957.
• Kaya, Cemil, Kamu Görevlilerinin Seçime Katılmak Üzere Görevden Çekilmesi ve Göreve Dönmesi, GÜHFD, C.VIII, Y.2004, S.1-2, s.307-324.
• Kuzu, Burhan, 1982 Anayasasının Temel Nitelikleri ve Getirdiği Yenilikler, İstanbul, 1990.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara, 2008.
• Öztürk, Kazım, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, C. II, Ankara, 1966.
• Sabuncu, Yavuz, Seçim Sistemi/Adalet ve İstikrar, Türkiye Barolar Birliği Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, Ankara 2001.
• Savcı, Bahri, Seçmenlik Şartları Bakımından Seçim Rejimi, AÜSBFD, C.II, S.3-4, Y.1947, s.217-234.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul, 1999.
• Taşkın, Ahmet, Kamu Görevlileri Disiplin Hukuku, Ankara, 2006.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, İstanbul, 2007.
• Yılmaz, Zekeriya, Seçim Hukukunda Seçme ve Seçilme Ehliyeti, Ankara, 1999.
• ----------, Türkiyede ve Yabancı Memleketlerde Seçim Mevzuatı, (Yazar Yok), Ankara, 1949. DİĞER KAYNAKLAR
• Düstur, 3. Tertip, C.24, s.105.
• Düstur, 3. Tertip, C.31, s.847.
• http://www.anayasa.gov.tr.
• http://www.danistay.gov.tr.
• http://www.ysk.gov.tr.
• MGK Tutanak Dergisi, 118. Birleşim C.7, s.360-362.
• MGK Tutanak Dergisi, 118. Birleşim, C.7, s.130-131. Resmi Gazete.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 19, Yasama Yılı:5, C.95, 15. Birleşim Eki.