AVRUPA KONSEYİ ARABULUCULUK YÖNERGESİ ÖNERİSİ

Yıl 2007, Cilt: 56 Sayı: 1, 183 - 231, 01.03.2007

Mustafa Özbek

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000335

Cited By: 1

Öz

Medenî yargı bazı ülkelerde uzun sürdür krizdedir. Artan giderler ve aşırı kalabalık mahkemeler yüzünden adalet herkes için erişilebilir değildir. Bu adlî tıkanıklık, adalete eşit erişimin reddedilmesine yol açmıştır. Adalete daha iyi erişimin sağlanması, Üye Devletler arasında medenî yargı alanında işbirliğini artırmak amacıyla oluşturulan Avrupa Birliği genelindeki plânların yapı taşlarındandır. Bu ilkenin, yargı sistemine erişim kadar, uygun uyuşmazlık çözüm yollarına erişimin teşvik edilmesini de kapsadığı kabul edilir. Avrupa Birliği genelinde alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına (ADR) başvurulabilir olması, adalete erişimin genel olarak iyileştirilmesi ve sınır ötesi davaların bünyesinde bulunan sorunların çözülmesinde büyük öneme sahiptir. Aslında hukuk sisteminde ADR’nin kullanılması hukukçular için yeni değildir. Bugün kullanılan ADR yöntemlerinin bir çoğu, çeşitli hukuk sistemlerinde yüzyıllardır mevcut bulunmaktadır. En çok bilenen ADR yolları, müzakere, arabuluculuk ve tahkimdir. Bununla beraber ADR yöntemleri, 1970’li yıllara kadar yaygınlaşmamıştır. ADR bu yıllarda, Anglo-Sakson tıkanıklığın, aşırı masraflar ve gecikmenin ortadan kaldırılması, adalete erişimin kolaylaştırılması ve daha etkili bir uyuşmazlık çözümü oluşturmak amacıyla ADR’nin kullanılması hızla gelişmiştir. Avrupa Birliği de ADR’ye ilişkin mevzuatın oluşturulmasında çok aktiftir. Üye Devletlerin bazıları, bir süredir hukuk yargılama usûlü kurallarında değişiklikler yapmayı düşünmektedirler. Buna karşılık Üye Devletler, ADR yolları hakkında ayrıntılı çerçeve düzenlemelere sahip değillerdir. Bu kapsamda 2002 yılında, Avrupa Komisyonunca, medenî hukuk ve ticaret hukukunda ADR’ye ilişkin bir Yeşil Kitap sunulmuş ve 2004 yılında, gönüllü nitelikte olan, Arabulucular için Avrupa Etik Kuralları uygulamaya koyulmuştur. Ardından Komisyon, medenî ve ticarî konularda arabuluculuğun belirli yönlerine ilişkin bir Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönergesi için öneri hazırlamıştır. AB Arabuluculuk Yönergesi Taslağının amacı, arabuluculuğa başvurulmasını teşvik etmek suretiyle ADR yollarını geliştirmek ve Üye Devletlerde, zamanaşımı sürelerinin durması, gizlilik ve uzlaşma anlaşmalarının icra edilmesi gibi konulardaki usûl kurallarına ilişkin asgari müşterek ilkeleri oluşturmaktır. AB Arabuluculuk Yönergesi Taslağı, hem iç hem de “sınır ötesi” arabuluculukları kapsamakta ve AB genelinde herkes için geçerli olan ilkeleri belirlemektedir. Aile arabuluculuğu da Yönerge Taslağının kapsamına girmektedir. Arabuluculuk Yönergesi Taslağının, 2007 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilmesi beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Adalete EriĢim, Alternatif UyuĢmazlık Çözümü, Avrupa Birliği Arabuluculuk Yönergesi Taslağı, Sınır Ötesi Unsur, Tek Tip Arabuluculuk Kanunu.

Proposal of the European Council for a Mediation Directive

Öz

Civil justice has been in crisis in some countries for a long time. Justice is not accessible to everyone because of rising costs and overcrowded courts. This judicial congestion led to claims that equal access to justice had been denied. Ensuring better access to justice is one of the cornerstones of initiatives, at the European Union level, which aim to increase co-operation between Member States in the field of Civil Justice. This principle is deemed to include the promotion of access to adequate dispute resolution measures as well as access to the judicial system. The availability of alternative dispute resolution (ADR) processes at European level has got a paramount importance to improve general access to justice and resolve the problems inherent in cross-border litigation. Indeed the use of ADR in the legal system is not new for lawyers. Many of the ADR methods in current use have existed for hundred years in various legal systems. Most common forms of ADR are negotiation, mediation, and arbitration. ADR methods, however, did not become widespread until 1970’s. ADR has spread successfully throughout the Anglo-Saxon countries in these years. The use of ADR has developed rapidly in order to relieve court congestion and undue costs and delay, to facilitate access to justice, and to provide more effective dispute resolution. Also the European Union has been very active in adopting legislative measures on ADR. Some of the Member States have been considering changes in their rules of civil procedure for quite a while. However the Member States do not have detailed framework regulations on ADR processes. In this context a Green Paper on ADR in civil and commercial law presented by the European Commission in 2002 and a voluntary European Code of Conduct for Mediators was launched in 2004. Then the Commission prepared the proposal for a directive of the European Parliament and of the council on certain aspects of mediation in civil and commercial matters. The objective of the draft EU Mediation Directive is to promote ADR processes by encouraging the use of mediation and to establish minimum common principles on procedural rules such as suspension of limitation periods, confidentiality, and enforcement of settlement agreements, in each Member States. The draft EU Mediation Directive covers both domestic and “cross-border” mediations and set EUlevel standards across the board. Family mediation is also within the scope of the draft Directive. It has been waiting that the draft Mediation Directive will be adopted by the European Parliament in 2007

Anahtar Kelimeler

Access to justice, alternative dispute resolution, the European Union draft mediation directive, Cross border element, Uniform Mediation Act.

Kaynakça

• AKINTÜRK, Turgut: Medenî Hukuk, Ġstanbul 2003. ANKARA BAROSU: Avrupa Ġçin Bir Anayasa OluĢturan AntlaĢma, Ankara 2004.
• BĠÇKĠN, Ġnci: Genel Olarak Alternatif UyuĢmazlık Çözümü (HPD 2006/7, s. 34-39).
• BROWN, Henry/ MARRIOTT, Arthur: ADR Principles and Practice, London 1999.
• COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES: Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on certain aspects of mediation in civil and commercial matters {SEC (2004) 1314}, Brussels, 22.10.2004.
• COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES: Green Paper on alternative dispute resolution in civil and commercial law, Brussels 2002.
• COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES: Commission Staff Working Paper, Annex to the Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on certain aspects of mediation in civil and commercial matters, SEC (2004) 1314, Brussels, 22.10.2004.
• COSTELLO J., Edward: To mediate or not to mediate…(The Arbitration and Dispute Resolution Law Journal 1998, Vol. 7, s. 25-30).
• ÇULHA, Rıfat: UzlaĢma (Ceza Muhakemesi Hukukunda UzlaĢma, Ġstanbul 2005, s. 41-59).
• DAYINLARLI, Kemal: UNCITRAL Kurallarına Göre UzlaĢma ve Tahkim, Ankara 2000.
• EDĠS, Seyfullah: Medenî Hukuka GiriĢ ve BaĢlangıç Hükümleri, Ankara 1997.
• EUROPEAN COMMITTEE ON LEGAL CO-OPERATION: 23rd Conference of European Ministers of Justice, Cost-Effective Measures Taken by States to Increase the Efficiency of Justice, London 2000.
• EUROPEAN COMMUNITIES: Treaty Establishing a Constitution for Europe, Belgium 2005.
• FOLBERG, Jay/ TAYLOR, Alison: Mediation, A Comprehensive Guide to Resolving Conflicts Without Litigation, San Francisco 1984.
• GOLDBERG, Stephen B./ SANDER, Frank E.A./ ROGERS, Nancy H./ COLE, Sarah Rudolph: Dispute Resolution: Negotiation, Mediation and Other Processes, New York 2003.
• ILDIR, Gülgün: Alternatif UyuĢmazlık Çözümü (Medeni Yargıya Alternatif Yöntemler), Ankara 2003.
• JAMES, Fleming/ HAZARD,Geoffrey C./ LEUBSDORF, John: Civil Procedure, New York 2001.
• KOVACH, Kimberlee K.: Mediation (The Handbook of Dispute Resolution, San Francisco 2005, s. 304-317).
• KOVACH, Kimberlee K.: Mediation, Principles and Practice, St. Paul 2004.
• NOLAN-HALEY, Jacqueline M.: Alternative Dispute Resolution in a Nutshell, St. Paul 2001.
• OTIS, Louise: Alternative dispute resolution: judicial mediation (The Early Settlement of Disputes and the Role of Judges, 1 st European Conference of Judges, 24 and 25 November 2003, Strasbourg, Council of Europe 2005, s. 67-75).
• ÖZBAY, Ġbrahim: Avukatlık Hukukunda Arabuluculuk ve Arabuluculuk Tutanağının Ġlâm Niteliği (AÜEHFD 2004/3-4, s. 387-418).
• ÖZBEK, Mustafa: Alternatif UyuĢmazlık Çözümü, Ankara 2004.
• ÖZBEK, Mustafa: Alternatif UyuĢmazlık Çözüm Yollarına Genel Bir BakıĢ (GSÜHFD, Prof.Dr. Erden Kuntalp’e Armağan, 2004/1, s.261-292).
• ÖZBEK, Mustafa: Avrupa Konseyince Adalet Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması Ġçin Öngörülen Tedbirler (AÜHFD 2006/1, s. 207-292).
• ÖZBEK, Mustafa: Avrupa Birliğinde Alternatif UyuĢmazlık Çözümü (TBBD 2007/68, s. 265-320).
• ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usûl Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Ankara 2003.
• ÖZEKES, Muhammet: UyuĢmazlık Çözüm Yolları Ġçinde Arabuluculuk ve Bir Düzenleme Önerisi (HPD 2006/7, s. 40- 45).
• ÖZEKES, Muhammet: Hukuk Yargılamasında Yeni Bir AĢama; HMK Tasarısı’nda Ön Ġnceleme (HPD 2006/8, 101- 110).
• PEKCANITEZ, Hakan: Alternatif UyuĢmazlık Çözümleri (HPD 2005/12-16).
• PEKCANITEZ, Hakan: Genel Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı (HPD 2006/8, 69-78).
• PEKCANITEZ, Hakan/ ATALAY, Oğuz/ ÖZEKES, Muhammet: Medenî Usûl Hukuku, Ankara 2006.
• RAFTESATH, Gerald I.: Solutions-not rights: the objective of alternative dispute resolution (The Arbitration and Dispute Resolution Law Journal 1996/June, s. 91-99).
• SCANLON, Kathleen M.: Mediator’s Deskbook, CPR Institute for Dispute Resolution, New York 1999.
• SOYSAL, Tamer: Türk Ceza Hukukunda UzlaĢma (Ceza Muhakemesi Hukukunda UzlaĢma, Ġstanbul 2005, s. 203-246).
• SUNGURTEKĠN-ÖZKAN, Meral: Avukatlık Kanunu’nun 35/A Maddesi Çerçevesinde Avukatın UzlaĢma Sağlama Yetkisi (MĠHDER 2005/2, s. 353-369).
• TANRIVER, Süha: Alternatif UyuĢmazlık Çözüm Yolları: Arabuluculuk Kurumuna Hukuki ve Sosyolojik Bir BakıĢ (Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Ankara 2006, s. 821-842).
• TANRIVER, Süha: Hukuk UyuĢmazlıkları Bağlamında Alternatif UyuĢmazlık Çözüm Yolları ve Özellikle Arabuluculuk (TBBD 2006/64, s. 151-177).
• THE LAW SOCIETIES JOINT BRUSSELS OFFICE: The Brussels Office Law Reform Update Series: EU Civil Law, January 2006.
• THE LAW SOCIETIES JOINT BRUSSELS OFFICE: The Brussels Office Law Reform Update Series: EU Civil Law, March 2006.
• THE LAW SOCIETIES JOINT BRUSSELS OFFICE: The Brussels Office Law Reform Update Series: EU Civil Law, March 2007.
• TÜRKĠYE SĠGORTA VE REASÜRANS ġĠRKETLERĠ: Sigorta Konusunda Ortaya Çıkan UyuĢmazlıkların Alternatif Yöntemlerle Çözümü (ADR) (Haz. Suna Oksay/Tolga Ceylantepe), Ġstanbul 2006.
• ÜSTÜNDAĞ, Saim: Medenî Yargılama Hukuku, C. I-II, Ġstanbul 2000.
• WARE, Stephen J.: Alternative Dispute Resolution, St Paull 2001.