The Impact of the Death of One of the Parties on the Contract of Mandate in the Roman Law

Yıl 2020, Cilt: 69 Sayı: 2, 709 - 732, 28.12.2020

Bengi Sermet Sayın Korkmaz

https://doi.org/10.33629/auhfd.848700

Öz

In Roman law, contract of mandate is an agreement that authorizes the mandatary to act on someone else’s account. As the contract of mandate is based on friendship and is gratuitous, it has a special place in the contracts system of the Roman law. Since the subject of contract of mandate is the execution of a commission and the trust element is the basis of the contract of mandate; the mandatary's personal characteristics, knowledge, skills and experience play an important role in this agreement. Therefore, there are two issues that need to be examined. These are mandatum morte solvitur and mandatum post mortem. According to the mandatum morte solvitur principle; the death of one of the parties terminates the contract of mandate since this contract is based on trust and friendship. When the issue of mandatum post mortem is examined, it is seen that the contract of mandate which will be executed after the death of the parties is invalid in Roman law. In the event of death of the mandatary, contract of mandate is expressed as “mandatum post mortem mandatarius” and in the case of the death of the mandator, the contract of mandate is expressed as “mandatum post mortem mandator”.

Anahtar Kelimeler

Contract of Mandate, Mandatary, Mandator, Mandatum Morte Solvitur, Mandatum Post Mortem

ROMA HUKUKU’NDA TARAFLARDAN BİRİNİN ÖLÜMÜNÜN VEKÂLET SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ

Öz

Roma Hukuku’nda vekâlet sözleşmesi, vekile başkasının hesabına hareket etmesi için yetki veren bir sözleşmedir. Vekâlet sözleşmesi, Roma Hukuku sözleşmeler sisteminde dostluğa dayanan ve ücretsiz yapılan bir sözleşme olması nedeniyle özel bir yere sahiptir. Vekâlet sözleşmesinin konusunun bir işin görülmesi olması ve vekâlet sözleşmesinin temelinde güven unsurunun yer alması sebebiyle; vekilin kişisel özellikleri, bilgisi, becerileri ve tecrübesi bu sözleşmede önemli rol oynar. Bu nedenle ele alınması gereken iki sorunsal bulunmaktadır. Bunlar, mandatum morte solvitur ve mandatum post mortem’dir. Mandatum morte solvitur prensibine göre; taraflar arasındaki güven ilişkisine ve dostluğa dayanan bir sözleşme olduğu için taraflardan birinin ölümü vekâlet sözleşmesini sona erdirir. Mandatum post mortem konusu incelendiğinde ise tarafların ölümünden sonra ifa edilecek vekâlet sözleşmelerinin Roma Hukuku’nda geçersiz sayıldığı görülmektedir. Roma Hukuku’na ilişkin kaynaklarda bu konu müvekkil ve vekil açısından ayrı ayrı incelenmiştir. Vekilin ölümü halinde ifa edilecek vekâlet sözleşmesi “mandatum post mortem mandatarius”, müvekkilin ölümü halinde ifa edilecek vekâlet sözleşmesi ise “mandatum post mortem mandator” olarak ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vekâlet Sözleşmesi, Vekil, Müvekkil, Mandatum Morte Solvitur, Mandatum Post Mortem

Kaynakça

• Akıncı, Ş.:Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Konya 2004.
• Albenese, B.: Iudicium contrarium e ignominia nel mandato, Iura, XXI, Napoli 1970, s. 1-35.
• Arangio Ruiz, V. : Il mandato in diritto romano, Napoli 1949 [Il Mandato].
• Arangio Ruiz, V. : Istituzioni di diritto romano, Napoli 1947[Istituzioni].
• Benke, N. /Stefan Meissel, F. : Übungsbuch Römisches Recht, Wien 2003.
• Berger, A. : Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
• Berki, Ş.: Roma Hukuku, Ankara 1949 [Roma].
• Berki, Ş.: Roma’da Borçların Kaynakları, AÜHFD, C.7, S.3-4, Ankara 1950, s. 378-413 [Borçlar1].
• Berki, Ş.: Roma’da Borçların Kaynakları, AÜHFD, C.15, S. 1-4, Ankara 1958, s.77-101 [Borçlar2].
• Biondi, B.: Istituzioni di diritto romano, Milano 1946.
• Bonfante, P.: Istituzioni di diritto romano, Torino 1946.
• Buckland, W.W.: A Text-Book of Roman Law from Augustus to Justinian, Cambridge 1921 [Text-Book].
• Buckland, W.W.: Elementary Principles of The Roman Private Law, Cambridge 1912 [Private].
• Buckland, W.W. : The Main Institutions of Roman Private Law, Cambridge 1931 [Institutions].
• Burdick, W. L.: The Principles of Roman Law and Their Relation to Modern Law, New York 1938.
• Dalla, D. /Lambertini, R. : Istituzioni di diritto romano, Torino 2006.
• De Robertis, F. M., Recensione a Watson Alan-Contract of Mandate in Roman Law, SDHI, XXVII, Roma 1962, s. 414-425.
• Dernburg, H.: System des Römischen Rechts, C.II, Berlin 1912.
• Di Marzo, S.: (Çev. Umur, Z.), Roma Hukuku, İstanbul 1954.
• Donay, S.: Vekilin Talimata Uyma ve Dürüstlükle Hareket Etme Borcu, BATİDER, C. 5, S. 4, Ankara 1970, s. 728-749.
• Düren, A.: Mandatum Post Mortem/Taraflardan Birinin Ölümünden Sonra Yerine Getirilecek Vekâlet Akdi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1963.
• Emiroğlu, H. : Roma Hukuku'nda Vekâlet Sözleşmesi (Mandatum) Ve Hukuki İşlemlerde Temsil, AÜHFD, C. 52, S. 1, Ankara 2007, s. 101-112.
• Erdoğmuş, B.: Roma Borçlar Hukuku, İstanbul 2005.
• Güneş Ceylan, S.: Roma Hukuku’nda Contractus (Sözleşme) ve Pactum (Anlaşma) İlişkisi, GÜHFD. C.IX, S. 1–2, Ankara 2005, s. 171-183.
• Gürsoy, K. T. :Vekâlet Akdinin Ölüm Nedeniyle Sona Ermesi ve Sonuçları, Temsil ve Vekâlete İlişkin Sorunlar Sempozyumu, İstanbul 1976, s. 1-34.
• Harvey, W. F. : Roman Law of Contracts, Colorado 1996.
• Honsell, H. : Römisches Recht, Zürich 2011.
• Hunter, W. : Introduction to Roman Law, London 1955.
• Karadeniz Çelebican, Ö.: Roma Hukuku Tarihi Giriş-Kaynaklar-Genel
• Kavramlar-Şahsın Hukuku-Hakların Korunması, Ankara 2000.
• Kaser, M.: Roman Private Law, Hamburg 1965.
• Kaser, M. /Knütel, R. : Römisches Privatrecht, München 2005.
• Long, J. R.: Notes on Roman Law, Virginia 1912.
• Longo, G.: Novissimo digesto italiano, C. X, Torino 1975.
• Manfredini, A. D. : Istituzioni di diritto romano, Torino 2007.
• Mayer-Maly, T. : Römisches Recht, New York 1999.
• Nicholas, B. : An Introduction to Roman Law, Oxford 1962.
• Oğuz, A. : Roma ve Türk Hukuku'nda İnançlı İşlem ve Vekâlet Sözleşmelerinin
• Karşılaştırılması, AÜHFD, C.41, S.1-4, Ankara 1989-1990, s. 225-286.
• Rado, T. : Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku, İstanbul 1997.
• Roby, H. J. : Roman Private Law in the Times of Cicero and of the Antonines, C.II, New Jersey 2000.
• Sanfilippo, C. : Istituzioni di diritto romano, Soveria Mannelli 2002.
• Savaş, A. : Roma ve Türk Hukuku’nda Vekâlet Sözleşmesi, SÜHFD, C. 8, S. 12, Konya 2000, s. 583-613.
• Schulz, F. : Classical Roman Law, Oxford 1992 [Roman Law].
• Schulz, F. (Çev. Erdoğmuş Belgin): Roma Hukuku’nun Prensiplerinden Sadakat, İÜHFM, C. 48, S. 1-4, İstanbul 1983 s. 389-396 [Sadakat].
• Schwarz, A. B. (Çev. Rado, T.): Roma Hukuku, İstanbul 1956.
• Sevig, R. V.: Roma Hukuku, Ankara 1939.
• Sohm, R. (Çev. Ledlie James Crawford): The Institutes: A Text-Book of The History and System of Roman Private Law, Florida 1994.
• Tahiroğlu, B. : Roma Borçlar Hukuku, İstanbul 2005.
• Türkoğlu Özdemir, G.: Roma Hukuku’nda Infamia (Şerefsizlik), Ankara 2008.
• Umur, Z. : Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1975.
• Voci, P. : Istituzioni di diritto romano, Milano 2004.
• Watson, A. : Contract of Mandate in Roman Law, London 1961 [Mandate].
• Watson, A.: The Law of Obligations in the Later Roman Republic, Oxford 1965 [Obligations].
• Windscheid, B.: Lehrbuch des Pandektenrechts, Düsseldorf 1875.
• Zimmermann, R.: The Law of Obligations Roman Foundations of the Civilian Tradition, Cape Town 1992.
• Birks, P./ McLeod, G.: Justinian’s Institutes, New York 1993.
• Gordon, W.M./Robinson, O.F.: The Institutes of Gaius, London 1997.
• Rado, T.: Gaius Institutiones (Borçlar Kısmı), İstanbul 1959.
• Umur, Z.: Iustinianus Institutiones, İstanbul 1968.
• Watson, A.: The Digest of Justinian, Vol. 1-4, Philadelphia 1998.
• http://webu2.upmf-grenoble.fr/Haiti/Cours/Ak/Anglica/digest_Scott.htm
• http://www.thelatinlibrary.com/justinian.html