ANONİM ŞİRKETTE SERMAYE KAYBININ TESPİT EDİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 70 Sayı: 3, 721 - 759, 22.10.2021

Raziye Aksu Özkan

https://doi.org/10.33629/auhfd.884837

Öz

Bu çalışmada, anonim şirkette sermaye kaybının ne şekilde tespit edileceği incelenmiş ve hükmün işlevsel hâle getirilmesi için bir öneride bulunulmuştur. Anonim şirkette finansal durumun bozulmasının birçok göstergesi olabilir. Bununla birlikte, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 376/1 son yıllık bilançoya göre sermaye ve kanuni yedek akçeler toplamının yarısının; TTK m. 376/2 ise, üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kalması durumunda devreye girmektedir. Bu sebeple, öncelikle sermaye, kanuni yedek akçe, zarar ve son yıllık bilanço kavramları ele alınmıştır. Ardından, burada yapılan saptamaya göre sermaye kaybının hesaplanması incelenmiştir. Bu inceleme esnasında, Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan “6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 376 ncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ”e de değinilmiştir. Bu bağlamda, sermaye kaybı düzenlemesinin, finansal durumu bozulan bir şirketin kurtarılabilmesi açısından geç bir sinyal olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sebeple, son olarak çalışmada, olması gereken hukuk açısından, finansal durumu bozulan bir şirketin sermaye kaybı düzenlemesine göre daha erken bir uyarı sistemi kurması gerektiği önerisine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Sermaye Kaybı, Bilanço, Şirket Zararı, Likidite Planı

Determining the Loss of Capital in the Joint Stock Company

Öz

In this study, how to determine the loss of capital in a joint stock company is examined. There may be many indications of the deterioration of the financial situation in a joint stock company. However, article 376/1 of the Turkish Commercial Code numbered 6102 will be applied if the last annual balance sheet shows that half of the total capital and legal reserves are no longer covered due to losses. TCC Art. 376/2 comes into play when two thirds of them are no longer covered due to losses. For this reason, firstly, the concepts of capital, legal reserves, loss and last annual balance sheet have been discussed. Then, according to the determination made here, the calculation of capital loss is examined. During this examination, the “Communiqué on the Procedures and Principles Regarding the Implementation of Article 376 of the Turkish Commercial Code No. 6102” published by the Ministry of Trade was also mentioned. In this context, it has been concluded that the capital loss regulation is a late signal for the recovery of a company whose financial situation has deteriorated. Therefore, in the last study, in terms of the legal requirements, a company whose financial situation deteriorates should establish an earlier warning system than the capital loss regulation.

Anahtar Kelimeler

Joint Stock Company, Capital Loss, Balance Sheet, Company Loss, Liquidity Plan

Kaynakça

• Akbulak, Y. (2015). Anonim Şirketlerde Borca Batıklık. Legal Mali Hukuk Dergisi, 11 (130): 35-54.
• Aksu Özkan, R. (2019). Finansal Tabloların Tutulması ve Hukuksal Sonuçları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Altaş, S. (2017). Anonim Şirketlerde Kaybedilen Sermaye Hangi Yöntemlerle Tamamlanabilir?. Legal Mali Hukuk Dergisi, 13 (45): 23-33.
• Atabey, N. A., Parlakkaya, R. ve Alagöz, A. (2015). Genel Muhasebe-Dönem Sonu İşlemleri. Konya: Atlas Yayınevi.
• Aydın, A. (2012). Türk Ticaret Kanunu’nun Anonim Ortaklıkta Sermaye Kaybı ve Borca Batıklığa İlişkin Düzenlemesine (TK m. 376) Eleştirel Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. LXX (2): 101-114.
• Ayoğlu, T. (2017). TTK m. 376 f. 1 ve 2 Hükümlerine İlişkin Düşünceler. Legal Hukuk Dergisi, 15 (172): 1581-1603.
• Banks, E. (2014). Liquidity Risk: Managing Funding and Asset Risk (2. Baskı). Houndmills - Basingstoke- Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Bayazıtlı, E., Çelik, O. ve Gürdal, K. (2016). Genel Muhasebe. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Böckli, P. (2002). Revisionsfelder im Aktienrecht und Corporate Governance. Zeitschrift des bernerischen Juristenverein, (138): 709-775.
• Böckli, P. (2009). Schweizer Aktienrecht mit Fusionsgesetz, Börsengesellschaftsrecht, Konzernrecht, Corporate Governance, Recht der Revisionsstelle und der Abschlussprüfung in neuer Fassung -unter Berücksichtigung der angelaufenen Revision des Aktien- und Rechnungslegungsrechts (4. Baskı). Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Böckli, P. (2015). Der «aktuelle Liquiditätsplan» des Vorentwurfs – Ein neuer Fokus für Verwaltungsrat und Revisor in einer drohenden Finanznotlage. Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, (5): 490-505.
• Böckli, P. (2019). OR-Rechnungslegung (2. Baskı). Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Birsel, M. T. (1973). Anonim Şirketler Hukukunda Kâr Kavramı, C. 1. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası.
• Can, M. E. (2018). Anonim Şirkette Sermaye ve Kanuni Yedek Akçeler Toplamının Üçte İkisinin Kaybının Hukuki Sonuçları. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13 (1): 1-36.
• Çabuk, A. ve Lazol, İ. (2010). Mali Tablolar Analizi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Forstmoser, P., Meier Hayoz, A. ve Nobel, P. (1996). Schweizerisches Aktienrecht (2. Baskı). Bern: Stämpfli Verlag.
• Glanzmann, L. (2019). Konzept und Praxis der aktienrechtlichen Sanierung. Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, (5): 465-480.
• Gökçen, G. (2015). Genel Muhasebe, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Handschin, L. (2018). Zürcher Kommentar, Obligationenrecht Art. 698-726 und 731b OR, Die Aktiengesellschaft, Generalversammlung und Verwaltungsrat. Mängel in der Organisation (3. Baskı). Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Homburger, E. (1997). Der Verwaltungsrat, Art. 707-726 OR, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, 5. Teil: Die Aktiengesellschaft. Zürich: Schulthess Verlag.
• Jung, P. (2016). Die Aktiengesellschaft, Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR, Zürcher Kommentar (2. Baskı). (editör: Lukas Handschin). Zürich: Schulthess Verlag.
• Karayalçın, Y. (1988). Muhasebe Hukuku (2. Baskı). Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Kaya, M. İ. (2007). Ticaret Kanunu ve TTK Tasarısının Yönetim Kuruluna Anonim Ortaklığın Mali Durumunun Bozulması Halinde Yüklediği Yükümlülükler. Kazancı Hukuk Dergisi, (37-38): 7-32.
• Kayar, İ. (2012). Yeni TTK’ya Göre Anonim Şirkette Sermaye Kaybı ve Borca Batıklığın Tespiti ve Sonuçları. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nu Beklerken (10-11-12 Mayıs 2012) Sempozyumu, 18 (2): 643-658.
• Kendigelen, A. (2012). Türk Ticaret Kanunu, Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler (2. Bası). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kırca, İ., Şehirali Çelik, F. H. ve Manavgat, Ç. (2013). Anonim Şirketler Hukuku, C. 1, Temel Kavram ve İlkeler, Kuruluş, Yönetim Kurulu. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Kopta Stutz, B. (2019). Gerichtliche Sanierungsverfahren für Schweizer Aktiengesellschaften, Hochschulschrift. Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Krneta, G. (2005). Praxiskommentar Verwaltungsrat, Art. 707–726, 754 OR und Spezialgesetze (2. Baskı). Bern: Stämpfli Verlag.
• Kunz, P. V. (2014). Sanierungen von Kapitalgesellschaften: Wann und wie kann oder muss saniert werden?. Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, (4): 175-185, https://www.iwr.unibe.ch/ueber_uns/prof_dr_peter_v_kunz/e163474/e192613/e192616/files192734/2014_recht_32.pdf, (erişim tarihi: 02.02.2021).
• Kunz, P. V. (2020). Unternehmenssanierungen durch Kapitalveränderungen. içinde Sanierung und Insolvenz von Unternehmen X Die aktienrechtliche Sanierung. (editör: Thomas Sprecher). Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag: 27-44.
• Küçüksavaş, N. (2016). Finansal Muhasebe (14. Bası). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Lanz, R. (1985). Kapitalverlust, Überschuldung, Sanierungsvereinbarung. Zürich: Schellenberg Verlag: Zürich.
• Meier Mazzucato, G. (2020). Sanierung von Unternehmen, içinde Sanierung und Insolvenz von Unternehmen X Die aktienrechtliche Sanierung. (editör: Thomas Sprecher), Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag: 131-160.
• Meister, T. (2016). Kommentar zum Schweizerisches Obligationenrecht (3. Baskı). (editörler: Jolanta Kren Kostkiewicz/Stephan Wolf/Marc Amstutz/Roland Fankhauser). Zürich: Orell Füssli Verlag.
• Moroğlu, E. (2018). Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı (4. Baskı). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Müller Ganz, J. (2019). Turnaround Restrukturierung und Sanierung von Unternehmen (2. Baskı). Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Özkorkut, K. (2019). ‘6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 376 ncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’ Hakkında Düşünceler, Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık: 975-993.
• Plüss, A. ve Facincani Kunz, D. (2016). CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft - Vergütungsverordnung Art. 530-771 OR – VegüV (3. Baskı). (editörler: Vito Roberto, Hans Rudolf Trüeb), Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• Pulaşlı, H. (2018) Şirketler Hukuku Şerhi, C. 3 (3. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Sevilengül, O. (2016). Genel Muhasebe (18. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Staehelin, M. (2014). Die Gesetzliche Kapitalreserve. Der Schweizer Treuhänder, (12): 1133-1138, https://www.vischer.com/fileadmin/uploads/vischer/Documents/Activities/MST_Artikel_ST_Kapitaleinlage_contra_Steuerrecht_Dez_2014__Feb_2015.pdf (erişim tarihi: 09.02.2021).
• Şener, O. H. (2019). Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku (4. Bası). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tekinalp, Ü. (1955). Sermayenin Yarısının Karşılıksız Kalması Halinde Yönetim Kurulunun ve Denetçilerin Görevi. İktisat ve Maliye Dergisi, 2 (7): 279-283.
• Tekinalp, Ü. (1979). Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri (2. Bası). İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Tekinalp, Ü. (2020). Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku (5. Bası). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Tufan, A. Ş. (2019). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketlerde Sermaye Kaybı ve Borca Batıklık Kavramları ile Sermayesini Kaybetmiş veya Borca Batık Anonim Şirketlerin Birleşmeye Katılması. Yüksek Lisans Tezi. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türk, A. (2015). Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Getirdiği Değişiklik ve Yeniliklerle Anonim Ortaklıkta Sermaye Kaybı ve Hukuki Sonuçları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 17 (2): 63-112.
• Üçışık, G. ve Çelik, A. (2013). Anonim Ortaklıklar Hukuku, C. I. Ankara: On İki Levha Yayıncılık.
• Üçışık, G. ve Çelik, A. (2018). Anonim Ortaklıkta Finansal Tablolar Yedek Akçeler ve Kâr Dağıtımı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Ünaldı, M. (2019). 6102 sayılı TTK’nun 376. Maddesinin Uygulamasına Yönelik Genel Tebliğ Kapsamında Finansal Tablolar Açısından Teknik İflas ve Borca Batıklık. Legal Mali Hukuk Dergisi, 15 (171): 541-570.
• von Büren, R., Stoffel, W. A. ve Weber, R. H. (2011). Grundriss des Aktienrechts Mit Berücksichtigung der laufenden Revision (3. Baskı), Zürich - Basel - Genf: Schulthess Verlag.
• von Salis, U. (2011). Kapitalverlust und Sanierungsfusion. içinde Sanierung und Insolvenz von Unternehmen II. (editör: Thomas Sprecher), Europainstitut, Zürich, https://www.nkf.ch/app/uploads/2018/06/Kapitalverlust-und-Sanierungsfusion.pdf, (erişim tarihi: 11.02.2021).
• Wibmer, J. K. (2016). Aktienrecht Kommentar Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR. Zürich: Orell Füssli Verlag.
• Wüstiner, H. (2016). Basler Kommentar Obligationenrecht II Art. 530-964 OR (5. Baskı). (editörler: Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Rolf Watter), Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag.
• Yalçın, E. (2015). Uluslararası Finansal Raporlama. Ankara: Seçkin Yayıncılık.