BİREYSEL BAŞVURU YOLUNDA TEMELLENDİRİL(E)MEMİŞ ŞİKÂYET

Yıl 2023, Cilt: 72 Sayı: 3, 1055 - 1108, 26.10.2023

Burak Erdem

https://doi.org/10.33629/auhfd.1222841

Öz

Bireysel başvuru kapsamında gerçekleştirilen şikâyetlerde temel hak ve özgürlük ihlali iddiasının somutlaştırılmaması veya ihlal iddiasına dayanak teşkil eden bilgi, belge ve delillerin yargısal mercilere ibraz edilmemesi, temellendirilmemiş şikâyet sonucunu doğurmaktadır. Kasten ya da ihmalkâr davranışlar neticesinde ihlal iddialarını temellendirmede yetersiz kalan başvuranlar, açıkça dayanaktan yoksunluk kararlarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Bununla beraber, görünürde temellendirilmemiş şikâyete vücut veren hâllerin tümü, başvuranlara kusur atfedilebilecek sebeplerden ileri gelmemektedir. Gerçekten de kimi durumlarda, hukuka aykırı muamele ve davranışlar vasıtasıyla kamusal makamlar, temellendirilmiş başvuru yapılmasına mâni olmaktadır. Bu gibi hâllerde yargısal merciler ekseriyetle, kabul edilmezlik kararı vermekten kaçınmakta; kamu otoritelerinin hukuka aykırı davranışlarının sonuçlarının bireylere yükletilmemesi gerektiği düşüncesi, başvuru dosyalarının karara bağlanmasında ön plana çıkmaktadır. Keza, temellendirilmemiş şikâyetlerden farklı olarak başvuranların kusurlu davranışlarından söz etmeye imkân bulunmayan temellendirilememiş şikâyet hâlleri, kamusal makamların hukuka aykırı davranışlarıyla sınırlı kalmamakta; psikolojik taciz, işkence ve kötü muamele benzeri temellendirilmeye objektif açıdan elverişsiz durumlar söz konusu olduğunda da bu kavram, benzer gerekçelerle gündeme gelebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Temellendirilmemiş şikâyet, delil yokluğu, bireysel başvuru hakkını kullanma özgürlüğü, açıkça dayanaktan yoksunluk, kabul edilebilirlik kriterleri.

Kaynakça

• Algan, Bülent. “Bireysel Başvurularda ‘Açıkça Dayanaktan Yoksunluk’ Kriterinin Anayasa Mahkemesi Tarafından Yorumu ve Uygulanması.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 63, S. 2 (2014): 247-284.
• Doğru, Osman. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi. İstanbul: Legal, 2013.
• Döner, Ayhan, ve Çelik, Yeşim. “Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuruyu İnceleme Aşamaları, Ortaya Çıkan Sorunlar ve Sonuçları.” Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C. 9, S. 1 (2016): 275-294.
• Dursun, Halil İbrahim. Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Esasa İlişkin Kabul Edilmezlik Sebepleri. Ankara: Seçkin, 2018.
• Efe, Metin. Anayasa Mahkemesi Uygulamaları Kapsamında Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Şartları. Ankara: Seçkin, 2016.
• European Court of Human Rights (ECHR). Practical Guide On Admissibility Criteria. 30.04.2022.
• European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) ve Council of Europe (CoE). Handbook on European non-discrimination law. 2018 Edition.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C. II, 2. Baskı. Bursa: Ekin, 2020.
• Gül, İdil Işıl, ve Karan, Ulaş. Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Küçük, Salim. “Açıkça Dayanaktan Yoksunluk.” içinde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri, ed. Hüseyin Turan ve Recep Kaplan, 39-58. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2015.
• Lambert Abdelgawad, Elisabeth. “The Hindrances Relating to the Correspondence of Detainees with the European Court of Human Rights and Their Lawyers.” içinde Preventing and Sanctioning Hindrances to the Right of Individual Petition Before the European Court of Human Rights, ed. Elisabeth Lambert Abdelgawad, 47-65. Cambridge: Intersentia, 2011.
• Şirin, Tolga. Bireysel Başvuru Usul Hukuku, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-7. Ankara: 2018.
• Vural, Hasan Sayim. “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolunda Bir Kabul Edilemezlik Sebebi Olarak Temellendirilmemiş Şikâyet ve Cemal Günsel Kararı Üzerine Bir İnceleme.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi Yıl 9, S. 18, (Aralık 2021): 457-487.
• Weber, Anne. “Preventing and Sanctioning Hindrances in Extradition and Expulsion Cases.”, içinde Preventing and Sanctioning Hindrances to the Right of Individual Petition Before the European Court of Human Rights, ed. Elisabeth Lambert Abdelgawad, 67-74. Cambridge: Intersentia, 2011.