Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Küresel İklim Değişikliği Konusunun Yer Alma Durumu

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 385 - 401, 21.10.2021

Önder Eryılmaz

https://doi.org/10.34056/aujef.926633

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın temel amacı ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında Küresel İklim Değişikliği (KİD) konusuna nasıl yer verildiğinin incelenmesidir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre desenlenmiştir. Araştırmada 2020-2021 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokullarda kullanılan 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları incelenmiştir. Ortaokul sosyal bilgiler ders kitapları araştırmanın amacı doğrultusunda betimsel analiz yaklaşımı benimsenerek analiz edilmiştir. Araştırmada incelenen ders kitaplarının analizi sonucunda KİD ile ilişkili bilgilere yalnızca 5 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer verildiği, 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında KİD ile ilişkili olarak sunulan bilgilerin bulunmadığı belirlenmiştir. 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yalnızca KİD’in temel nedeni olan küresel ısınmaya ilişkin yüzeysel bilgilerin verildiği görülmüştür. 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki KİD ile ilgili bilgiler incelendiğinde, özellikle KİD’in oluşumu, nedenleri ve olası etkilerine ilişkin oldukça sınırlı bilgilere yer verildiği belirlenmiştir. Diğer yandan KİD’in yakın gelecekte olası ekonomik, sosyal ve psikolojik etkilerine ilişkin yüzeysel açıklanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunların yanında KİD’in gelecekteki olası etkilerini en az indirgemek için alınması gereken önlemlere ilişkin de oldukça sınırlı bilgilere yer verildiği görülmüştür. Araştırmanın sonuçları göz önünde bulundurularak, sosyal bilgiler ders kitaplarına ve sosyal bilgiler dersi öğretim programına yönelik birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Küresel iklim değişikliği, Sosyal bilgiler, Sosyal bilgiler ders kitapları

The Inclusion of Global Climate Change in Middle School Social Studies Textbooks

Öz

The main purpose of this study is to examine how information about Global Climate Change (GCC) are presented in middle school social studies textbooks. Document analysis which is one of the qualitative research methods was employed in the study. 5th, 6th and 7th-grade social studies textbooks that are used in the middle schools in the 2020-2021 academic year were examined. Descriptive analysis was conducted to analyze middle school social studies textbooks. As a result of the analysis, it is revealed that only 5th and 7th-grade middle school social studies textbooks include information about GCC, 6th-grade middle school social studies textbooks do not include any related information about GCC. Besides, it has been observed that only information about global warming which is the main reason for GCC is presented in 5th-grade social studies textbooks. Moreover, it is seen that 7th-grade middle school social studies textbooks include limited information about the reasons and expected consequences of GCC. The results show that quite limited information about reasons, occurrence and expected negative impacts of GCC are placed in middle school social studies textbooks. Moreover, it has been concluded that no information about economic, psychological and political aspects of results of GCC are not presented in middle school social studies textbooks. In addition, it is revealed that information about preventing expected negative impacts of GCC are too limited in textbooks. At the end of the study, some recommendations are presented based on the results of the research.

Anahtar Kelimeler

Global climate change, social studies, social studies textbooks

Kaynakça

• Akbaba, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde görsel materyallerin kullanımı. M. Safran (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 283-319). Ankara: Pegem Akademi.
• Aksan, Z. ve Çelikler, D. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının küresel ısınma konusundaki görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 49-67.
• Anderson, A. (2012). Climate change education for mitigation and adaptation. Journal of Education for sustainable development, 6 (2), 191-206.
• Boon, H. J. (2016). Pre-service teachers and climate change: A stalemate? Australian Journal of Teacher Education, 41 (4), 39-63.
• Brady, J. M. (2020). Global climate change and human health. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 35, 89-90.
• Chandler, T. & Marri, A. R. (2012). Civic engagement about climate change: A case study of three educators and their practises. The Journal of Social Studies Research, 36 (1), 47-74.
• Clayton, S., Devine-Wright, P., Stern, P. C., Whitmarsh, L., Carrico, A., Steg, L., Swim, J. & Bonnes, M. (2015). Psychological research and global climate change. Nature Climate Change, 5, 640-646.
• Dal, B., Öztürk, N., Alper, U. Sönmez, D. ve Çökelez, A. (2015). An analysis of the teachers’ climate change awareness. Athesn Journal of Education, 2 (2), 111-122.
• Damico, J. S. & Panos, A. (2018). Civic media literacy as 21st century source work: Future social studies teachers examine web sources about climate change. The Journal of Social Studies Research, 42, 345-359.
• Demir, H. (2018). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında ve Ders Kitaplarında İklim Değişikliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Demircioğlu, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretimi ve ders kitapları. D. Dilek (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.577-599). Ankara: Pegem Akademi.
• Feinstein, N. W. & Mach, K. J. (2020). Three roles for education in climate change adaptation. Cilmate Policy, 20 (3), 317-322.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Communication and Technology, 29 (2), 75-91.
• Harris, C. A., Kharecha, P., Goble, P. & Goble, R. (2016. The climate is a-changin’: Teaching civic competence for a sustainable climate. Social Studies and Young Learner, 28 (3), 17-20.
• IPCC (2014). Climate Change 2014: Synthesis Report: Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)]. IPCC, Geneva, Switzerland, 151 pp.
• Irwin, R. (2020). Climate change and education. Educational Philosophy and Theory, 52 (5), 492-507.
• Karakuş, U. & Yel, Ü. (2019). The mental models of social studies teacher candidates on global warming. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 109-123.
• Kaya, M. F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “küresel ısınma” kavramına yönelik metafor algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (29), 117-134.
• Kızıltepe, Z. (2005). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Eds.), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 279-297). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kissling, M. T. & Bell, J. T. (2020). Teaching social studies amid ecological crisis. Theory & Research in Social Education, 48 (1), 1-31.
• Krefting, L. (1990). Rigor in qualitative research: The assessment of trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45 (3), 214-222.
• Kumler, L. M. & Vosburg-Bluem, B. (2014). Climate change in the social studies classroom: A “why” and “how to” guide using C3 Framework. Social Education, 78 (5), 225-229.
• Laukkonen, J., Blanco, P. K., Lenhart, J., Keiner, M., Cavric, B. & Kinuthia-Njenga, C. (2009). Combining climate change adaptation and mitigation measures at the local level. Habitat International, 33, 287-292.
• Li, Y. & Liu, S. (2021). Examining Taiwanese students’ views on climate change and the teaching of climate change in the context of higher education. Research in Science & Technological Education, 1-14.
• MacCracken, M. C. (2008). Prospects for future climate change and the reasons for early action. Journal of the Air & Waste Management Association, 58 (6), 735-786.
• McMichael, A. J. & Haines, A. (1997). Global climate change: potential effects on health. BMJ, 315, 805-809.
• Meehan, C. R. (2012). Global warming in schools: An inquiry about the competing conceptions of high school social studies and science curricula and teachers. Yayımlanmamış Doktora Tezi. University of Wisconsin-Madison. Wisconsin.
• Meehan, C. R., Levy, B. L. & Collet-Gildard, L. (2016). Global climate change in U.S. high school curricula: Portrayals of the causes, consequences, and potential responses. Science Education, 102, 498-528.
• Nema, P., Nema, S. & Roy, P. (2012). An overview of global climate changing in current scenario and mitigation action. Renewable and sustainable energy reviews, 16, 2329- 2335.
• Njoku, C. (2016). Awareness of climate change and sustainable development issues among junior secondary school (JSS) students in Port Harcourt Metropolis, Nigeria. International Journal of Curriculum and Instruction, 8 (2), 29-40.
• Özdem, Y., Dal, B., Öztürk, N., Sönmez, D. & Alper, U. (2014). What is that thing called climate change by seventh-grade student. International Research in Geographical and Environmental Education, 23 (4), 294-313.
• Özkaral, T. C. (2019). Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunun Türkiye, Kanada (Ontario) ve Hong Kong sosyal bilgiler öğretim programlarında karşılaştırmalı olarak incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4 (8), 1-14.
• Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: Kavram, içerik ve programı. C. Öztürk (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 2-30). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 47-65. SBDÖP (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. 18.04.2021 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER %20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden edinilmiştir.
• Siegner, A. & Stapert, N. (2020). Climate change education in the humanities classroom: a case study of the Lowell school curriculum pilot. Environmental Education Research, 26 (4), 511-531.
• Stevenson, R. B., Nicholls, J. & Whitehouse, H. (2017). What is climate change education? Curriculum Perspectives, 37 (67), 67-71.
• Ulutaş, B. (2015). Doküman incelemesi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Eds.), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 279-297). Ankara: Anı Yayıncılık.
• UNICEF (2009). Climate change, children and youth: Local connections to global issues. https://www.unicef.ca/sites/default/files/legacy/imce_uploads/Docs/policy/health.pdf adresinden 18.04.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Ürey, M., Çolak, K., Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. ve Kaymakçı, S. (2020). Comparison of prospective science and social studies teachers’ knowledge levels of and misconseptions about atmospheric environmental problems. International Electronic Journal of Environmental Education, 10 (2), 216-236.
• Wilbanks, T. J. & Sathaye, J. (2007). Integration mitigation and adaptation as responses to climate change: a synthesis. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 12 (5), 957-962.