iyilik Hali ve Psikolojik Danışma ve Rehberlik Eğitimi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 1165 - 1186, 27.10.2024

Fidan Korkut Owen , Nurten Karacan Özdemir

https://doi.org/10.34056/aujef.1433582

Öz

İyilik hali kavramı, psikolojik danışma ve rehberlik mesleğinin temellerini oluşturan gelişimsel, güçlü yanlara odaklı ve önleyici yanı olan temel felsefe ile doğrudan ilişkilidir. İyilik hali, optimal derece sağlıklı olmaya ve iyi oluşa dayalı bir yaşam biçimi olarak ele alınmaktadır. Amerikan Psikolojik Danışma Derneği’nin etik kodları psikolojik danışmanların profesyonel sorumluluklarını yerine getirmek için özbakımla ilgili aktivitiler içinde olmalarını içermekte ve hem psikolojik danışman eğitimcilerinin hem de psikolojik danışma öğrencilerinin kendi iyilik hallerini izlemelerinin gereğinden söz etmektedir. O nedenle psikolojik danışma eğitimi boyunca öğrencilere iyilik hali ile ilgili modellerin, ilgili değerlendirme araçlarının öğretilmesi ve bu konuda uygulamalar yapılmasının önemi vurgulanmaktadır. Bu bilgilere dayalı olarak Türkiye’deki psikolojik danışman eğitiminde bu konudaki derslere ne kadar yer verildiği sorusuna yanıt aranmıştır. Toplam 23 üniversitenin programları incelendiğinde doğrudan iyilik hali ve özbakımla ilgili dersler son derecede sınırlı olsa da iyilik halini boyutlarını destekleyici seçmeli derslerin verildiği görülmüştür. Psikolojik danışma eğitimine ve gelecekte yapılabilecek araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

iyilik hali, psikolojik danışman eğitimi, psikolojik danışman adayları, önleyicilik

Etik Beyan

Derleme çalışması olduğu için etik izin gerekmemiştir.

Wellness and Psychological Counseling and Guidance Education

Öz

The concept of wellness is directly related to the developmental, strengths-oriented and preventive philosophies that form the foundations of the counseling and guidance profession. Wellness is considered as a lifestyle centered on optimal health and well-being. American Counseling Association's code of ethics includes as a standard that counselors should engage in self-care activities and enhance their wellness and mentions the need for both counselor educators and counselors in training (CITs) to monitor their own wellness. Therefore, the importance of teaching models and assessment tools related to wellness to CITs throughout counseling education is emphasized. Based on this, it was asked if counselor education cover the courses related to wellness in Turkiye, in three level of education. After investigation of 23 counseling programs it was found that the number of courses directly related to wellness and self-care in undergraduate curricula is quite limited, yet it is seen that there are selective courses on the five dimensions most emphasized among wellness models. Some suggestions are provided about counselor education and future research studies.

Anahtar Kelimeler

wellness, counselor education, counselors in training

Kaynakça

• Aladağ, M. (2013). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarında psikolojik danışma uygulaması öncesinde psikolojik danışma becerileri eğitimi: Betimsel bir inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 55-79.
• Aladağ, M., ve Kemer, G. (2016). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonunun incelenmesi. Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma, Proje Kesin Raporu. Proje no: 12 EGF 003
• American Counseling Association. (2014). 2014 ACA Code of Ethics. https://www.counseling.org/knowledge-center/ethics#2014code
• Akturan, S., Sümbüloğlu, İ., Delibalta, B., ve Kumlu, G. (2023). COVID-19 pandemisinde tıp fakültesi öğrencilerinin iyilik hâli; karma yöntem tasarımı. Journal of Turkish Family Physician, 14(3), 164 – 174. https://doi.org/10.15511/tjtfp.23.00364.
• Alkan, N. (2022). Yeni Esenlik Ölçeği: Türkçe formu geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 285-306. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1011395.
• Atıcı M., ve Çam, S. (2013). Okullarda PDR uygulamaları dersine ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39),106-119.
• Altunkürek, Ş. Z., ve Yaşar, C. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile iyilik hâlleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Journal of Human Sciences, 17(3), 921-934. https://doi.org/10.14687/jhs.v17i3.5957
• Altuntaş, O. (2022). Yaratıcı drama yönteminin üniversite öğrencilerinin iyilik hâli üzerine etkisi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 9(3), 770-780. https://doi.org/10.21020/husbfd.985060
• Barden, S. M., Conley, A. H., ve Young, M. E. (2015). Integrating health and wellness in mental health counseling: Clinical, educational, and policy implications. Journal of Mental Health Counseling, 37(2), 152–163. https://doi.org/10.17744/mehc.37.2.1868134772854247
• Barnett, J. E., Baker, E. K., Elman, N. S., ve Schoener, G. R. (2007). In pursuit of wellness: The self-care imperative. Professional Psychology: Research and Practice, 38(6), 603a
• Bedir, S., ve Kocabaş, F. (2015). Rejeneratif biyoloji. http://www.acikbilim.com/2015/07/dosyalar/rejeneratif-biyoloji.html
• Blount, A. J., Dillman, T., Dalena L., ve Lambie, G. W. (2020). Wellness in the helping professions: Historical overview, wellness models, and current trends. Journal of Wellness, 2(2), Article 6. https://doi.org/10.18297/jwellness/vol2/iss2/6
• Blount, A.J., Bjornsen, A. L., Kissinger, D.B., Schneider, K., Vik, L., ve Gonzalez-Voller, J. (2022). Wellness and professional quality of life in counselor-in-training interns: assessment of wellness and non-wellness-infused supervision, Journal of Wellness: 3(3), Article 9. https://doi.org/10.55504/2578-9333.1065
• Branco, S. F., ve Patton-Scott, V. (2020). Practice what we teach: Promoting wellness in a clinical mental health counseling masters program. Journal of Creativity in Mental Health, 15(3), 405-412. https://doi.org/10.1080/15401383.2019.1696260
• Brubaker, M. D., ve Sweeney, T. J. (2021). Wellness and wellness counseling: History, status, and future. Counselor Education and Supervision, 60(4), 1-13. https://doi.org/10.1002/ceas.12222
• Burck, A. M., Bruneau, L., Baker, L., ve Ellison, L. (2014). Emerging counselors’ perception of wellness: Implications for counselor development. Counseling Outcome Research and Evaluation, 5(1), 39-51. https://doi.org/10.1177/2150137813518554
• Carter, L.A., ve Barnett, J.E. (2015). Self-care for clinicians in training: a guide to psychological wellness for graduate students in psychology, Oxford University Press: New York.
• Cary, G. A., Wolff, A., Zueva, O., Pattinato, J., ve Hinman, V. F. (2019). Analysis of sea star larval regeneration reveals conserved processes of whole-body regeneration across the metazoa. BMC biology, 17(1), 16. https://doi.org/10.1186/s12915-019-0633-9
• Ciziceno, M. (2022). The conceptions of quality of life, wellness and well-being: A literature review. In P. Corvo & F. M. Lo Verde (Eds), Sport and Quality of Life Practices, Habits and Lifestyles (pp. 11-27). Springer Link. https://dx.doi.org/10.1007/978-3-030-93092-9_2
• Cummins, P. N., Massey, L., ve Jones, A. (2007). Keeping ourselves well: Strategies for promoting and maintaining counselor wellness. The Journal of Humanistic Counseling, 46(1), 35. https://doi.org/10.1002/j.2161-1939.2007.tb00024.x
• Çankaya, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sağlık çalışanlarının iyilik hâli değişimi. H. Nagy, R. Huseynov (Ed.), International Congress on Social Sciences 7, 23-25 September 2020, Budapest, Hungary, Proceeding book, 446-460.
• Çelik, M., Turunç, Ö., ve Bilgin, N. (2015). Çalışanlarin örgütsel adalet algılarının psikolojik sermaye üzerine etkisi: Çalışanların iyilik hâlinin düzenleyici rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (4). 559-585 http://dx.doi.org/10.16953/deusbed.25259
• Çetinbaş, T. (2022). Psikolojik danışman adaylarının iyilik hâllerinin bazı program ve üniversite değişkenleri açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Council for Accreditation in Counseling and Related Educational Programs. (2009). The CACREP 2009 Standards: Developing a Counselor Education Program Assessment. https://www.counseling.org/knowledge-center/vistas/by-subject2/vistas-education-and-supervision/docs/default-source/vistas/vistas_2010_article_23
• Council for the Accreditation of Counseling and Related Educational Programs. (2016). 2016 CACREP standards. http://www.cacrep.org/for-programs/2016-cacrep-standards/
• Demirbaş-Çelik, N., ve Korkut-Owen, F. (2018). PDR öğrencilerinin iyilik hâli ve iyilik hâlini artırmayla ilgili düşünceleri. V. Uluslararası IX. Ulusal Psikiyatri Hemşireleri Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı (ss. 1320-1332).
• Demirbaş-Çelik, N., ve Korkut-Owen, F. (2022). Psikolojik danışman adaylarının iyilik hâli yıldızları: Bir izleme çalışması (Ed.İ. Yıldız) Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Akademik Araştırma ve Değerlendirmeler Kitabı (ss 44-65), İzmir, Serüven Yayınevi.
• Demir-Çelebi, Ç. (2023). Yaşlıların iyilik hâlleri ve İHYM ile ilgili deneyimleri: Bir pilot çalışma, (Ed. F. Korkut-Owen ve N. Demirbaş-Çelik), İyilik Hâli Yıldızı Modeli: Kuramdan uygulamaya farklı gruplarla yapılan çalışmalar (ss.175-204). Anı Yayıncılık. https://aniyayincilik.com.tr/urunler/iyilik-hali-yildizi-modeli-kuramdan-uygulamaya-farkli-gruplarla-yapilan-calismalar/
• Doğan, T. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyilik hâlinin "maneviyat" ve "serbest zaman" boyutlarının incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3 (26), 1-16.. https://dergipark.org.tr/en/pub/tpdrd/issue/21446/229854
• Dunn, H. L. (1959). High-Level wellness for man and society. American Journal of Public Health and the Nations Health, 49(6), 786–792
• Dye, L., Burke, M. G., ve Wolf, C. (2019). Teaching mindfulness for the self-care and well-being of counselors-in-training. Journal of Creativity in Mental Health, 15(2), 140-153. https://doi.org/10.1080/15401383.2019.1642171
• Erbaş, M., ve Kağnıcı, Y. (2017). Seçim kuramına dayalı psikoeğitim programının ergenlerin riskli davranışlari ve iyilik hâli üzerindeki etkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(64-Ek Sayı), 1594-1615. https://doi.org/10.17755/esosder.327488
• Erdoğmuş-Zorver, C., ve Demirbaş-Çelik, N. (2023). Kadınların İyilik Hâlleri ve İyilik Hâli Yıldızı Modeli ile İlgili Görüşleri. (Ed. F. Korkut-Owen ve N. Demirbaş-Çelik), İyilik Hâli Yıldızı Modeli: Kuramdan uygulamaya farklı gruplarla yapılan çalışmalar (ss. 143-174). Anı Yayıncılık.https://aniyayincilik.com.tr/urunler/iyilik-hali-yildizi-modeli-kuramdan-uygulamaya-farkli-gruplarla-yapilan-calismalar/
• Fidan, M., ve Usta, F. (2013). İyilik Hâli Ölçeği'nin Türkçe Formu'nun güvenirlik ve geçerliğinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 265-269.
• Foster, T. (2010a). Encouraging student wellness: An expanded role for counselor educators. Journal of Counselor Preparation and Supervision, 2(1), 10-22.
• Foster, T. (2010b). The Wellness Cube Model: An Adlerian-Based academic intervention model for promoting wellness. https://www.csi-net.org/forums/Posts.aspx?topic=1000529
• Fullen, M. C. (2019). Defining wellness in older adulthood: Toward a comprehensive framework. Journal of Counseling & Development, 97(1), 62–74. https://doi.org/10.1002/jcad.12236
• Fung, S.C. (2019). Effects of an experiential training group on psychological wellness and professional efficacy for counsellors-in-training. Global Journal of Health Science, 11(9), 22-33. https://doi.org/ 10.5539/gjhs.v11n9p22
• Fye, H. J., ve Baltrinic, E. R. (2020). A phenomenological study of counseling students’ learning about wellness. Journal of Counselor Preparation and Supervision, 13(4). https://digitalcommons.sacredheart.edu/jcps/vol13/iss4/10
• Gamby, K., Burno, D., ve Forristal, K. (2021). Wellness decolonized: The history of wellness and recommendations for the counseling field. Journal of Mental Health Counseling, 43(3), 228-245. https://doi.org/10.17744/mehc.43.3.05
• Gibson, D. M., Wolf, C. P., Kennedy, S. D., Gerlach, J., Degges-White, S., ve Watson, J. (2021). Development of the counselor wellness competencies. Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 8(2), 130-145. https://doi.org/10.1080/2326716X.2021.1925997
• Granello, P. F., ve Witmer, J. M. (2013). Theoretical models for wellness counseling. In P. F. Granello (Ed.) Wellness Counseling (pp. 29–36). Pearson Education
• Granello, P. F. (2013). Wellness: Achieving a healthy lifestyle. Upper Saddle Ridge, NJ: Pearson
• Güler, D., ve Ceyhan, E. (2020). Development of self-care behaviours in counsellors-in-training through an experiential self-care course: An action research. British Journal of Guidance & Counselling, 49(3), 414–434. https://doi.org/10.1080/03069885.2020.1740915
• Gürgan, U. (2014) Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve iyilik hâlinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy. NWSA-Education Sciences, 1C0603, 9, (1), 18-35.
• Harrichand, J.J.S., Litam, S.D.A., ve Ausloos, C.D. (2021). Infusing self-care and wellness into CACREP curricula: Pedagogical recommendations for counselor educators and counselors during COVID-19. The International Journal for the Advancement of Counselling, 43(3), 372-385. https://doi.org/10.1007/s10447-021-09423-3.
• Harrington, S. (2016). “America’s healthiest campus”: The OSU well-being strategy model. American Journal of Health Promotion, 30(3), TAHP-2–TAHP-4 https://doi.org/10.4278/ajhp.30.3.tahp-2
• Hartwig-Moorhead, H. J., Duncan, K., ve Fernandez, M.S. (2023). The critical need for professional advocacy: A call to the counseling profession to value professional counselor identity, Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 10(1), 3-17, https://doi.org/10.1080/2326716X.2023.2178985
• Hettler, B. (1984). Wellness: encouraging a lifetime pursuit of excellence. Health Values, 8(4), 13-17. PMID: 10267293
• Hill, N. R. (2004). The challenges experienced by pre-tenured faculty members in counselor education: A wellness perspective. Counselor Education & Supervision, 44, 135-146. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2004.tb01866.x
• Hiott, E. H. (2014). Incorporating wellness and self-care into clinical supervision: Current practices of faculty supervisors in CACREP-accredited counseling programs. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering. ProQuest Information & Learning
• Hollingsworth, M.A. (2015). Wellness: Paradigm for training and practice, VISTAS Online, Article 39, 1–19
• Hyatt-Burkhart D. (2019). Counselor self-care and personal development. In: Levels L.L, Hyatt-Burkhart, D., editors. Clinical mental health counseling: Practicing in integrated systems of care. pp. 281–305 New York: Springer.
• Ivey, A., Ivey, M., Myers, J., ve Sweeney, T. (2005). Developmental counseling and therapy: Promoting wellness over the lifespan. Framingham, MA: Microtraining.
• Kaplan, D. M., Tarvydas, V. M., ve Gladding, S. T. (2014). 20/20: A vision for the future of counseling: The new consensus definition of counseling. Journal of Counseling & Development, 92, 366-372. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.2014.00164.x
• Kara, D., ve Korkut-Owen, F. (2023). Pandemi döneminde sağlık çalışanlarının iyilik hâlleri üzerine bir çalışma. Ed. F. Korkut-Owen ve N. Demirbaş-Çelik), İyilik Hâli Yıldızı Modeli: Kuramdan uygulamaya farklı gruplarla yapılan çalışmalar (ss. 117-142). Anı Yayıncılık.
• Kauppi, K., Vanhala, A., Roos, E., ve Torkki, P. (2023). Assessing the structures and domains of wellness models: A systematic review. International Journal of Wellbeing, 13(2), 1-19. https://doi.org/10.5502/ijw.v13i2.2619
• Kayış, A.R. (2017). İyilik Hâli Yıldızı Psiko-Eğitim Programının iyilik hâli ve psikolojik belirti düzeyleri üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Keller-Dupree, E. A., O’Lansen, C. C., Gwin, G. C., Choate, K., Carver, C. L., Kelly Shuler, M., ve Guidry, J. (2017). Innovative wellness education for wellness-in-training: A mixed- method study. Journal of Counseling Practices, 8(1), 45-60. https://doi.org/10.22229/ijv304162
• Kim, N., ve Mumbauer-Pisano, J. (2022). Promoting well-being from the start: Implementation of a wellness curriculum. Journal of Counselor Preparation and Supervision, 15(1), 1-26. https://digitalcommons.sacredheart.edu/jcps/vol15/iss1/6
• Koçyiğit-Özyiğit, M., İşleyen, F. (2016). Psikolojik danışmada süpervizör eğitimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1813-1831.
• Korkut-Owen, F., ve Owen, D. W. (2012). İyilik Hâli Yıldızı Modeli, uygulanması ve değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 24-33.
• Korkut-Owen, F., Doğan, T., Demirbaş-Çelik, N., ve Owen, D. W. (2016). İyilik Hâli Yıldızı Ölçeği'nin geliştirilmesi. [Development of the WellStar Scale] Journal of Human Sciences, 13(3), 5013-5031. https://www.jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/4130
• Korkut-Owen, F., Demirbaş-Çelik, N., ve Doğan, T. (2017a). Üniversite öğrencilerinde iyilik hâlinin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (64-Ek Sayı), 1461-1479, https://doi.org/10.17755/Esosder.300405
• Korkut-Owen, F., Demirbaş-Çelik, N., ve Doğan, T. (2017b). Yetişkinlerde iyilik hâli Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 600-611. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175334148,
• Korkut-Owen, F., Demirbaş-Çelik, N., ve Doğan, T. (2018). Yaş, cinsiyet ve yaşam doyumlarına göre ortaöğretim öğrencilerinde iyilik hâli. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 379-397. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1222
• Korkut-Owen, F., ve Öğretmen, T. (2013). Beş Faktörlü İyilik Hâli Ölçeği-Ergen Formu: Türk Ergenler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 53-73.
• Korkut-Owen, F. (2023). Psikolojik danışma ve rehberlik yüksek lisans öğrencilerinin iyilik hâlleri ve İHYM ile ilgili görüşleri, (Ed. F. Korkut-Owen ve N. Demirbaş-Çelik), İyilik Hâli Yıldızı Modeli: Kuramdan uygulamaya farklı gruplarla yapılan çalışmalar (ss. 117-142). Anı Yayıncılık.
• Korkut-Owen, F., Tuzgöl Dost, M., ve Çaykuş, E. T. (2023). Psikolojik danışma ve rehberlik doktora programı öğrencilerinin aldıkları eğitime ilişkin görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(58), 2641-2662. https://doi.org/10.53444/deubefd.1293244
• Lawson, G. (2007). Counselor wellness and impairment: A national survey. The Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 46(1), 20-34. https://doi.org/10.1002/j.2161-1939.2007.tb00023.x
• Lawson, G., ve Myers, J. E. (2011). Wellness, professional quality of life, and career-sustaining behaviors: What keeps us well? Journal of Counseling & Development, 89, 163-171. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2011.tb00074.x
• Lawson, G., ve Venart, B. (2005). Preventing counselor impairment: Vulnerability, wellness, and resilience. In VISTAS: Compelling perspectives on counseling. https://www.counseling.org/Resources/Library/VISTAS/ vistas05/Vistas05.art53.pdf
• Marshall, R.C. (2018). Counselor educators' wellness levels' impact on how they promote wellness. (Unpublished doctoral dissertation). University of Tennessee, https://trace.tennessee.edu/utk_graddiss/5058
• McBain, T. (2019). Resiliency and doctoral student attrition in counselor education. Open Access Journal of Journal of Behavioural Science and Psychology, 2(2), 1-9.
• Meany-Walen, K. K., Davis-Gage, D., ve Lindo, N. A. (2016). The impact of wellness-focused supervision on mental health counseling practicum students. Faculty Publications. 1018. https://scholarworks.uni.edu/facpub/1018
• Memnun, S. (2006). Algılanan esenlik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması ve beden eğitimi öğretmenlerinin esenlik algıları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi
• Miller, G., ve Foster, L. T. (2010). A brief summary of holistic wellness literature. Journal of Holistic Healthcare, 7(1), 4-8.
• Mumbauer‐Pisano, J., ve Kim, N. (2021). Promoting wellness in counselors‐in‐training: Impact of a wellness experiential group. Counselor Education and Supervision, 60(3), 224–234. https://doi.org/10.1002/ceas.12213
• Myers, J. E. (1992). Wellness, prevention, development: The cornerstone of the profession. Journal of Counseling and Development, 71 (2), 136-139.
• Myers, J. E., ve Sweeney, T. J. (2004). The indivisible self: An evidence-based model of wellness. Journal of Individual Psychology, 60, 234-244.
• Myers, J. E., ve Sweeney, T. J. (2005). Counseling for wellness: Theory, research, and practice. American Counseling Association.
• Myers, J. E., ve Sweeney, T. J. (2007). Wellness in counseling: An overview (ACAPCD-09). Alexandria, VA: American Counseling Association
• Myers, J., Trepal, H. C., Ivers, N., ve Wester, K. L. (2016). Wellness of counselor educators: Do we practice what we preach? Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 3, 22-30.
• Myers, J. E., ve Sweeney, T. J. (2008). Wellness counseling: The evidence base for practice. Journal of Counseling & Development, 86, 482-493. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2008.tb00536.x
• Myers, J. E., Mobley, A. K. ve Booth, C. S. (2003). Wellness of counseling students: Practicing what we preach. Counselor Education and Supervision, 42(4), 264-274. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2003.tb01818.x
• Myers, J. E., Sweeney, T. J., ve Witmer, J. M. (2000). The wheel of wellness counseling for wellness: A holistic model for treatment planning. Journal of Counseling & Development, 78(3), 251-266. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.2000.tb01906.x
• Myers, J.E. (2001). Well Workbook. Mind Garden Publisher, LA.
• Nice, M. L., Brubaker, M. D., Asempapa, B., Gibson, D. M., Kennedy, S. D., Moore, C. M., ve McMullen, J. W. (2023). Wellness and well-being in counseling research: A 31-year content analysis. Journal of Counseling & Development, 101(3), 251-263 https://doi.org/10.1002/jcad.12467
• Ohrt, J. H., Clarke, P. B., ve Conley, A. H. (2019). Wellness counseling: A holistic approach to prevention and intervention. American Counseling Association.
• Pence-Wolf, C. P., Thompson, I. A., Thompson, E., ve Smith-Adcock, S. (2014). Refresh your mind, rejuvenate your body, renew your spirit: A pilot wellness program for counselor education. Journal of Individual Psychology, 70(1), 57-75. https://doi.org/10.1353.jip.2014.0001
• Pence-Wolf, C., Thompson, I., ve Smith-Adcock, S. (2012). Wellness in counselor preparation: Promoting individual wellbeing. Journal of Individual Psychology, 68(2), 164-181. https://doi.org/10.1353/jip.2014.0001
• Perepiczka, M., ve Balkin, R. S. (2010). Relationship between wellness and age, matriculation, and relationship status of counselor education doctoral students. Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 49, 203-216. https://doi.org/10.1002/j.2161-1939.2010.tb00098.x
• Pirtle, T., Wang, X., Brown, R., ve Lainas, H. L. (2019). Influence of a wellness course on meaning-in-life and anxiety of counselors-in-training. Journal of Hispanic Higher Education, 18(1), 3–15. https://doi.org/10.1177/1538192717719131
• Remley, T. P., ve Herlihy, B. (2020). Ethical, legal, and professional issues in counseling (6th ed.) Upper Saddle River, NJ: Pearson
• Renger, R. F., Midyett, S. J., Mas, F. G. S., Erin, T. D., McDermott, H. M., Papenfuss, R. L., Eichling, P. S., Baker, D. H., Johnson, K. A., ve Hewitt, M. J. (2000). Optimal Living Profile: An inventory to assess health and wellness. American Journal of Health Behavior, 24(6), 403–412. https://doi.org/10.5993/AJHB.24.6.1
• Roach, L. F., ve Young, M. E. (2007). Do counselor education programs promote wellness in their students? Counselor Education and Supervision, 47(1), 29-45. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2007.tb00036.x
• Romano, J. L., Koch, J., ve Wong, Y. J. (2012). Prevention in counseling psychology: Promoting education, health, and well-being across the life cycle. In N. A. Fouad, J. A. Carter ve L. M. Subich (Eds.), APA handbook of counseling psychology, Vol. 1. Theories, research, and methods (pp. 345–367). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/13754-013
• Roscoe, L. J. (2009). Wellness: A review of theory and measurement for counselors. Journal of Counseling & Development, 87(2), 216-226. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2009.tb00570.x
• Shannonhouse, L. R., Myers, J. E., ve Sweeney, T. J. (2015). Counseling for wellness. In M. A. Stebnicki, The professional counselor's desk reference (2nd ed.). (pp617-623) Springer Publishing Company. https://doi.org/10.1891/9780826171825.0093 
• Siyez, D.M., Esen, E., Seymenler, S., ve Öztürk, B. (2017). Beliren Yetişkinler için İyilik Hâli Ölçeği’nin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. 2. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi içinde (s.83-84). İstanbul: Üsküdar Üniversitesi.
• Smith, H. L. (2006). The relationship among wellness, severity of disturbance, and social desirability of entering master's-level counseling students [Unpublished doctoral dissertation]. University of Central Florida
• Stalnaker-Shofner, D. M., ve Manyam, S. B. (2014). The effect of a wellness intervention on the total wellness of counseling practicum graduate students. Practitioner Scholar: Journal of Counseling & Professional Psychology, 3, 48-62.
• Stoewen , D. L. (2017). Dimensions of wellness: Change your habits, change your life. Canadian Veterinary Journal, 58(8), 861-862. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28761196/
• Stokes, J. T., ve Hunter, Q. (2020). Counselor educators’ integration of wellness with doctoral students within CACREP-Accredited Programs. The Journal of Counselor Preparation and Supervision, 13(3). http://dx.doi.org/10.7729/42.1406
• Şahin, D., ve Arslan, T. (2023). İş yerinde iyilik hâli ölçeğinin kısa formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 19(3), 623-637 . https://doi.org/: 10.17130/ijmeb.1257272
• Thomas, D. A., ve Schmuldt, L. M. (2012). Creatively training wellness-minded counselors. Idea and Research You Can Use: VISTAS, 1-9. https://www.counseling.org/knowledge-center/vistas/by-subject2/vistas-education-and-supervision/docs/default-source/vistas/vistas_2012_article_20
• Toptaş Kılıç, S., ve Öz, F. (2020). Kanser hastalığı olan bireylerde Bütüncül İyilik Hâli Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11(2), 141-147. https://doi.org/10.14744/phd.2019.26213
• Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2021). Psikolojik Danışma ve Rehberlik Lisans Eğitimi Ulusal Standartları taslağı https://pdr.org.tr/wp-content/uploads/2022/05/Turk-PDR-Dernegi-PDR-EPDAB-PDR-Lisans-Egitimi-Ulusal-Standartları
• Venart, E., Vassos, S., ve Pitcher-Heft, H. (2007). What individual counselors can do to sustain wellness. The Journal of Humanistic Education and Development, 46(1), 50-65. https://doi.org/10.1002/j.2161-1939.2007.tb00025.x
• Walker, S., ve Hill-Polerecky, D. (1996). Psychometric evaluation of the Health-Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished manuscript. Omaha, University of Nebraska Medical Center.
• Yager, G. G., ve Tovar‐Blank, Z. G. (2007). Wellness and counselor education. The Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 46(2), 142-153.
• Yükseköğretim Kurulu (2018a). Öğretmen yetiştirme lisans programları. http://www.yok.gov.tr/web/guest/icerik/-/journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsfYRx/10279/%2017589
• Yükseköğretim Kurulu (2018b). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans program. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/rehberlik_psikolojik.pdf/417fa2f0-1361-44ae-b06a-2b866f27156c
• Yükseköğretim Kurulu (2020). Öğretmenlik programları müfredatı. 75850160-199-E.50746 sayili yazi. https://str.giresun.edu.tr/Files/UploadFiles/b-1-1-d-yok-mufredat-degi...-2032021172315.pdf
• Yüksek Öğretim Program Atlası- YÖK (2023). Lisans tercih sihirbazi. [e-mail].
• Yükseköğretim Kurulu (2023). Türlerine göre mevcut üniversite sayısı, https://istatistik.yok.gov.tr/