Nitel Araştırmalarda Yarı-Yapılandırılmış Görüşme Soruları: Soru Form ve Türleri, Nitelikler ve Sıralama

Year 2022, Volume: 22 Issue: Özel Sayı 2, 161 - 182, 31.12.2022

Ayşe Polat

https://doi.org/10.18037/ausbd.1227335

Cited By: 12

Abstract

Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemlerine dayalı çalışmalar gittikçe artmaktadır. Farklı disiplin ve alanlarda yapılan nitel çalışmalarda en sık kullanılan veri toplama araçlardan biri mülakat, özellikle de yarı-yapılandırılmış görüşmelerdir. Makalede öncelikle nitel araştırma ve görüşmeye yönelik temel felsefi ve teorik tartışmalara değinilmektedir. Görüşmenin veri toplamaya yönelik bir araç ancak aynı zamanda görüşmeci ve katılımcı arasında sosyal etkileşime dayalı bir anlam inşa etme süreci oluşu ele alınmaktadır. Türkçe görüşme/mülakat, görüşmeci ve katılımcı sözcüklerinin barındırdığı dilsel kısıt ve olanak tartışılmaktadır. Bu çalışmada nitel araştırmaya yönelik önde gelen akademik kaynaklar kapsamında yarı-yapılandırılmış görüşmelerde soruların içerik ve özelliklerine dair bir kılavuz sunulmaya çalışılmıştır. Araştırma ve görüşme sorusunun ayrıştırılması, sınırlı sayıda temel soru ardından sonda ve takip soruları yöneltilmesi, tek katmanlı ve odaklı sorular oluşturulması, soruların anlaşılır ve yanıtlanabilir kılınması, önceden belirlenmiş kategoriler içermeyen açık uçlu sorular hazırlanması ve analitik, çıkarımsal veya yargılayıcı sorulardan sakınılması detaylıca açıklanmıştır. Araştırmacıların görüşmede kullanıp uygulayabilecekleri çeşitli soru form ve türleri şemalarla gösterilmiştir. Yarı-yapılandırılmış bir görüşmede soruların sıralanmasına ilişkin mantıksal ve anlatısal bütünlük içeren, kolaydan zora giden ve başlangıç ve geçiş ifadeleriyle anlatıyı kolaylaştıracak bir düzenlemenin önemi vurgulanmıştır. Yarı-yapılandırılmış görüşmelerde “iyi” sorular yöneltebilmeye özgü tek bir altın kural olmamakla beraber makalede değinilen teorik tartışma ve pratiğe yönelik somut öneri ve örneklerin görüşme yapacak araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Nitel Araştırma, Yarı-Yapılandırılmış Görüşme, Mülakat Soru Form ve Özellikleri

References

• Allen, M. (2016). Essentials of publishing qualitative research. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
• Alvesson, M. (2003). Beyond neopositivists, romantics, and localists: a reflexive approach to interviews in organizational research. Academy of Management Review. 28 (1), 13-33. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/pdf/30040687.pdf
• Aspers, P. ve Corte, U. (2019). What is qualitative in qualitative research. Qualitative Sociology, 42(2), 139-160. doi:10.1007/s11133-019-9413-7
• Ballena, C. T. (2021). Qualitative research interviewing: Typology of graduate students' interview questions. Philippine Social Science Journal, 4(3), 96-112. doi:10.52006/main.v4i3.376
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 368-388.
• Becker, H. S. (2007). Writing for social scientists: How to start and finish your thesis, book, or Article. Chicago: University of Chicago Press.
• Bengtsson, T. T. ve Fynbo, L. (2017). Analysing the significance of silence in qualitative interviewing: Questioning and shifting power relations. Qualitative Research, 18(1), 19-35. doi:10.1177/1468794117694220
• Booth, W. C., Colomb, G. G. ve Williams, J. M. (2008). The craft of research. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Brinkmann, S., Jacobsen, M. H. ve Kristiansen, S. (2014). Historical overview of qualitative research in the social sciences. In P. Leavy (Ed.), The Oxford handbook of qualitative research. New York, NY: Oxford University Press.
• Brinkmann, S. ve Kvale, S. (2018). Doing interviews. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Coşkun, R. (2022). Nitel araştırmalarda sorunlar: seçilmiş makalelerin eleştirel bir incelemesi ve bazı öneriler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 165-189. doi:10.17494/ogusbd.1101565
• Creswell, J. W. (1997). Research design: Qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelebi, M. (Ed.). (2021). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Denzin, N. K. ve Lincoln, Y. S. (2005). Introduction: The discipline and practice of qualitative research. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Earley, M. A. (2013). A synthesis of the literature on research methods education. Teaching in Higher Education, 19(3), 242-253. doi:10.1080/13562517.2013.860105
• Edwards, R. ve Holland, J. (2013). What is qualitative interviewing? London: Bloomsbury Publishing.
• Erickson, F. (2017). A history of qualitative inquiry in social and educational research. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Flick, U. (2011). Introducing research methodology: A beginner's guide to doing a research project. Los Angeles: Sage.
• Fontana, A. ve Frey, J. H. (2005). The interview: from neutral stance to political involvement. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Germano, W. P. (2013). From dissertation to book. Chicago: The University of Chicago Press.
• Glesne, C. (2006). Becoming qualitative researchers: An introduction, 4th ed. Boston, Mass: Pearson.
• Guba, E. G. ve Lincoln, Y. S. (2005). Paradigmatic controversies, contradictions, and emerging confluences. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Harmanşah, R. ve Nahya, N.Z. (2016). Etnografik hikayeler: Türkiye’de alan araştırması deneyimleri. İstanbul: Metis.
• Holstein, J. A. ve Gubrium, J. F. (1995). The active interview. Sage Publications.
• Howe, K. ve Eisenhart, M. (1990). Standards for qualitative (and quantitative) research: A Prolegomenon. Educational Researcher, 19(4), 2-9. doi:10.3102/0013189x019004002
• Josselson, R. (2013). Interviewing for qualitative inquiry: A relational approach. New York: Guilford Press.
• Kilburn, D., Nind, M. ve Wiles, R. (2014). Learning as researchers and teachers: The development of a pedagogical culture for Social Science Research Methods? British Journal of Educational Studies, 62(2), 191-207. doi:10.1080/00071005.2014.918576
• Koro-Ljungberg, M., MacLure, M. ve Ulmer, J. (2017). D…a..t..a, data++, data, and some problematics. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Krueger, R. A. ve Casey, M. A. (2015). Focus groups a practical guide for applied research. Los Angeles etc.: Sage.
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam yayıncılık.
• Kvale, S. ve Brinkmann, S. (2009). InterViews: learning the craft of qualitative research interviewing. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Leech, B. L. (2002). Asking questions: techniques for semistructured interviews. Political Science and Politics, 35(04), 665-668. doi:10.1017/s1049096502001129
• Lincoln, Y. S., Lynham, S. A. ve Guba, E. G. (2017). Paradigmatic controversies, contradictions, and emerging confluences, revisited. In N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Eds.), The sage handbook of qualitative research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Marvasti, A. B. (2004). Qualitative research in sociology an introduction. London: SAGE Publications.
• Maxwell, J. A. (2013). Qualitative research design: An interactive approach. Los Angeles: SAGE.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı: Etkileşimli bir yaklaşım. (M. Çevikbaş, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Merriam, S.B. ve Tisdell, J. E. (2015). Qualitative research: a guide to design and implementation. San Francisco: Jossey-Bass.
• Miles, M. B., Huberman, A. M. ve Saldaña, J. (2014). Qualitative Data Analysis: A methods sourcebook. Los Angeles: SAGE.
• Neuman, W. L. (2008). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicelik yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.). İstanbul: Yayın Odası Yayınları.
• Patten, M. L. ve Newhart, M. (2018). Understanding research methods: An overview of the essentials. New York: Routledge.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Platt, J. (2012). The history of the interview. In J. F. Gubrium, J. A. Holstein, A. B. Marvasti, ve K. D. McKinney (Eds.), The sage handbook of interview research: The complexity of the craft.Thousand Oaks: SAGE Publications.
• Porta, D. D. ve Keating, M. (2010). Approaches and methodologies in the Social Sciences: A pluralist perspective. Cambridge UK: Cambridge University Press.
• Roberts, R. E. (2020). Qualitative interview questions: guidance for novice researchers. The Qualitative Report, 25(9), 3185-3203. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2020.4640
• Roulston, K., DeMarrais, K. ve Lewis, J. B. (2003). Learning to interview in the social sciences. Qualitative Inquiry,9(4), 643-668. doi:10.1177/1077800403252736
• Roulston, K. (2010). Reflective interviewing: a guide to theory and practice. Los Angeles: Sage.
• Rubin, H. J. ve Rubin, I. S. (2012). Qualitative interviewing: The art of hearing Ddata. Los Angeles: Sage.
• Saldaña, J. ve Omasta, M. (2018). Qualitative research: Analyzing life. California: Sage.
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. New York: Teachers College Press.
• Sığrı, Ü. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Silverman, D. (2021). Nitel araştırma nasıl yapılır? (E. Hava, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
• Staller, K. M. (2022). Confusing questions in qualitative inquiry: Research, interview, and analysis. Qualitative Social Work, 21(2), 227-234. doi:10.1177/14733250221080533
• Strauss, A., Schatzman, L., Bucher, R. ve Sabshin, M. (1981). Psychiatric ideologies and institutions. New York: Wiley.
• Swain, J. ve King, B. (2022). Using informal conversations in qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, 21, 1-10. Erişim adresi: https://scholar.google.com/scholar?output=instlink&q=info:9nS_iCEtQpQJ:scholar.google.com/&hl=tr&as_sdt=0,5&scillfp=1122441765312037321&oi=lle
• Tomaszewski, L. E., Zarestky, J. ve Gonzalez, E. (2020). Planning qualitative research: Design and decision making for new researchers. International Journal of Qualitative Methods, 19, 160940692096717. doi:10.1177/1609406920967174
• Trochim, W. M.. ve Donnelly, J. P. (2008). The Research methods knowledge base. Mason, OH: Thomson Custom Publications.
• Tunçalp, D. (2021). Nitel araştırmalarda paradigmalar, yöntembilimleri ve araştırma titizliği. Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi. doi:10.15659/yoad.6.2.001
• Weiss, R. S. (1994). Learning from strangers: the art and method of qualitative interview studies. New York: Free Press.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.