Cumhuriyet Dönemi Türk Sanatında Kadın

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: Özel Sayı, 79 - 92, 23.10.2023

Burcu Kaya Karaduman

https://doi.org/10.18037/ausbd.1311204

Öz

Kadın figürü, Türk sanatının tarihinde önemli bir tema olmuştur. Cumhuriyet dönemi ise kadınların toplumsal hayattaki yerini değiştiren bir dönem olmuştur. Bu dönemde, kadınların eşitlik ve özgürlük mücadelesi sanata da yansımıştır. Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün kadınlara verdiği önem ve destek, sanatta da etkisini göstermiştir. Kadınlar, güçlü ve özgür bireyler olarak resim sanatında temsil edilmeye başlanmıştır. Kadının toplumsal hayattaki rolleri ve mücadelesi, resimler aracılığıyla ifade edilmiştir. Cumhuriyet döneminde Türk resim sanatında kadın figürünü ele alan birçok önemli sanatçı ortaya çıkmıştır. Bu sanatçılar, kadının toplumsal hayattaki yerini ve haklarını vurgulamışlardır. Kadınların güçlü duruşları, mücadeleleri resimlerde yansıtılmıştır. Türk resim sanatında cumhuriyet döneminde kadın figürünü ele alan birçok önemli sanatçı vardır. İbrahim Çallı, Neşet Günal, Nuri İyem, Mihri Müşfik, Nazlı Ecevit, Nezaket Ekici gibi sanatçılar da kadın figürünü farklı perspektiflerden ele almış ve kadının toplumsal hayattaki yerine dair çeşitli mesajlar vermişlerdir. Bu sanatçıların eserleri, kadının gücünü, özgürlüğünü ve toplumsal hayattaki yerini vurgulamıştır. Cumhuriyet dönemi Türk sanatında kadın, sadece bir obje olarak değil, güçlü bir birey ve toplumun eşit bir üyesi olarak resmedilmiştir. Bu da kadın hakları ve eşitliği mücadelesinin sanatta da yankı bulduğunu göstermektedir. Bu çalışma, tarihsel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiş ve betimlemelere dayalı nitel bir yaklaşım benimsemiştir. Cumhuriyet dönemi Türk resim sanatındaki kadın temsiline odaklanarak, kadının toplumsal hayattaki dönüşümünü ve mücadelesini anlamak için önemlidir. Kadının toplumsal hayattaki dönüşümü ve mücadelesi, resim sanatı üzerinden incelenerek, kadının gücü ve özgürlüğü vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi Türk Sanatı, Kadın Temsili, Toplumsal Dönüşüm, Mücadele, Güç, Özgürlük

Women in Turkish Art During the Republican Era

Öz

The female figure has played a significant role in the history of Turkish art, particularly during the Republican era. This period witnessed changes in the societal status of women, and their struggle for equality and freedom was reflected in art. Mustafa Kemal Atatürk, the founder of the Republic, greatly emphasized and supported women, which also had an impact on art. Female individuals began to be depicted as strong and independent in paintings, highlighting their societal position and rights. Several prominent artists emerged during this era, including İbrahim Çallı, Neşet Günal, Nuri İyem, Mihri Müşfik, Nazlı Ecevit, and Nezaket Ekici, each approaching the female figure from different angles. Through their artwork, these artists emphasized the strength, freedom, and societal roles of women. The representation of women in Turkish painting during the Republican era moved beyond objectification, portraying them as powerful individuals and equal members of society. This demonstrates how the struggle for women's rights and equality found resonance in art as well. Understanding the transformation and struggles of women in societal life can be greatly enhanced by studying the representation of women in Turkish painting during this era. By examining their power and freedom through the lens of painting, this research sheds light on the significant role women played in society.

Anahtar Kelimeler

Turkish Art of the Republican Era, Representation of Women, Social Transformation, Struggle, Power, Freedom

Kaynakça

• Antmen, A. (2013). Kimlikli bedenler. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Akçay, S. (2015). Türk resim sanatında (1908-1930) erken Cumhuriyet Dönemine kadar ilk ve öncü kadın ressamlar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Başbuğ, F. (2009). 1914 Çallı Kuşağı’nın Türk resim sanatı ve eğitimine etkisi (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bender, M. T. (2010). Nuri İyem’in resimlerinde göz. Yedi Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, (2), 47. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/issue-file/37786
• Berksoy, F. (1997). 20. yüzyıl batı ve Türk resminde toplumsal gerçekçilik. İstanbul: Bakışlar Matbaacılık.
• Ceylaner, S. C. (2012). Çağdaş sanatta bedenin cinsel temsiliyetine bir bakış (Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çaha, M. (2016). Türk resminin kadın öncüsü Mihri Müşfik. İsmek El Sanatları Dergisi, 21, 102-107. Erişim adresi: https://www.academia.edu/22976984/Türk_Resminin_Kadın_Öncüsü_Mihri_Müşfik
• Çevik, S. (2018). Resim sanatında kadın ve Balkan izleri: Eren Eyüboğlu, Karadeniz Dergisi, 40, 218-230. Erişim adresi: https://doi.org/10.17498/kdeniz.477479
• Dolmacı, S. (2009). Sanat tarihinde tutkularıyla Anarşist bir kadın: Mihri Müşfik. Artist Modern, 01(96), 64–67. Erişim adresi: http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?articleID=351§ionID=2&lang=TR&bhcp=1
• Doğramacı, E. (1982). Türkiye'de kadın hakları. Ankara: Üniversal Kitabevi.
• Durusoy, Z. (2022). Sanat tarihine yön veren ilk Türk kadın ressamlarımızdan Hale Asaf kimdir? Erişim adresi: https://listelist.com/hale-asaf-kimdir/
• Duben, İ. (2007). Türk resmi ve eleştirisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Eroğlu, G. (2017). Cumhuriyet Dönemi kadın hakları ışığında öncü Türk kadın ressamlar (Yüksek Lisans Tezi). Doğuş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ecevit, N. (2020). Turkish paintings. Erişim adresi: https://web.archive.org/web/20200819222124/http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artistDetailID=598
• Giray, K. (2004). Cumhuriyet’in ilk ressamları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Giray, K. (1997). Müstakil ressamlar ve heykeltraşlar birliği. İstanbul: Akbank Yayınları.
• İstanbulSanatEvi. (1987). Hale Asaf hayatı ve eserleri. Erişim adresi: https://www.istanbulsanatevi.com/turk-ressamlar/hale-asaf-hayati-ve-eserleri/
• İstanbulSanatEvi. (2021). Maide Arel hayatı ve eserleri Erişim adresi: https://www.istanbulsanatevi.com/unlu-sanatcilarin-hayati/soyadi-a-unlu sanatcilarin-hayati/maide-arel-hayati-ve-eserleri/
• Güreş, N. (2006). Soyunma. Erişim adresi: https://universes.art/en/nafas/articles/2011/nilbar-gures/img/01
• Kaplan, L. (1988). Cemiyetlerde ve siyasi teşkilatlarda Türk kadını (1908-1960). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi.
• Kafesoğlu, İ. (1995). Türk milli kültürü. İstanbul: Ötüken Yayın.
• Kültür Portalı. (2023). Fatma Nazlı Ecevit. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/portal/fatma-nazli-ecevit
• Karadağ, E. (2008). Cumhuriyet dönemindeki kadın sanatçıların resim öğretimindeki rolü (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Samsun.
• Leblebitozu. (2017). Mihri Müşfik’in eserleri ve hayatı. Erişim adresi: https://www.leblebitozu.com/mihri-musfikin-eserleri-ve-hayati/
• Öztürk, Y. (2001). İki kadın ressamımız Hale Asaf ve Mihri Müşfik ve acınası yaşamları. İstanbul: Bütün Dünya.
• Pazarbası, E. (2015). İzleyicinin yüzüne bakmadan mekândaki gerilimi hissediyorum. Erişim adresi: https://www.artfulliving.com.tr/sanat/izleyicinin-yuzune-bakmadan-mekndaki-gerilimi-hissediyorum-i-3631
• Pelvanoğlu, B. (2018). Hale Asaf Türk resim sanatında bir dönüm noktası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Seyran, E. (2005). Mihri Müşfik yaşamı ve sanatı (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, M. (2014). Çağdaş Türk resminde kadın imgesi (1960 - 1980) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şen, Ü. S. (2005). Sanat eğitiminde bilimsel araştırma yöntemlerinin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 345-360. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2815/37890
• Yıldırım, Ö. (2014). Welcome to Turkey, Şükran Moral sergisi. Erişim adresi: http://ozgenyildirim.blogspot.com/2014/12/welcome-to-turkey-sukran-moral-sergisi.
• Yasa-Yaman, Z. (Ed.). (2012). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e sanat. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.