Cumhuriyet Döneminde Muhasebe Eğitimindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: Özel Sayı, 303 - 330, 23.10.2023

Ergün Kaya

https://doi.org/10.18037/ausbd.1316542

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100 yıllık geçmişinde muhasebe lisans eğitiminde yaşanan gelişmeleri değerlendirmektir. Çalışmada şu sorulara yanıt aranmaktadır: “Cumhuriyetin farklı dönemlerinde kurulan üniversitelerde muhasebe eğitiminin durumu nasıldır? Mevcut lisans programlarındaki dersler ile muhasebe mesleği giriş sınavlarındaki konular arasında nasıl bir ilişki vardır?” Makalede nitel araştırma türü olan arşiv-doküman tarama yönteminden yararlanılmıştır. Dokümanlar, nitel araştırmalarda etkili bir şekilde kullanılması gereken önemli bilgi kaynaklarıdır. Cumhuriyet dönemindeki muhasebe eğitimi, farklı olgu ve etkenlere göre dört bölümde ele alınmıştır. Türkiye’deki üniversitelerde yer alan işletme ve muhasebe lisans programlarında verilen muhasebe dersleri taranmıştır. YÖK-Atlas ve üniversite web sayfalarından, 44 üniversitenin 52 akademik biriminde yürütülen 70 lisans programı (44 işletme, 15 muhasebe ve finans yönetimi, 11 diğer) hakkında elde edilen bilgiler, devlet ve vakıf üniversiteleri ile açık öğretim programları bakımından ele alınmıştır. Elde edilen bulgular, günümüzde her alanda yaşanan dijital dönüşüm ve davranışsal değişim zorunluluğu ile yaşam boyu öğrenme gereksinimi dikkate alınarak, mesleki uygulamalar, eğitim yöntem ve süreçleri ile kurumsal yapı gibi çeşitli yönleriyle değerlendirilmektedir. Sonuçta Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci yüzyılında muhasebe eğitiminden beklentilerin karşılanması amacıyla, yapılabilecek iyileştirmelere katkı sağlaması beklenen öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Eğitimi, Muhasebe Mesleği, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

-

Teşekkür

Teşekkürler

Evaluation of Developments in Accounting Education in the Republic Period

Öz

This study evaluates the development course of accounting undergraduate education in the 100-year history of the Republic of Türkiye. The study answers the following questions: “What is the status of accounting education in universities established in different periods of the Republic? What is the relationship between the courses in the current undergraduate programs and the subjects in the accounting profession entrance exams?” The document review method, a type of qualitative research, was used in the study. Documents are crucial sources of information that need to be effectively utilized in qualitative research. Accounting education in the 100-year of the Republic period is discussed in four sections according to different facts and factors. Accounting courses in undergraduate programs such as business administration and accounting in universities in Türkiye were searched. The information about 70 undergraduate programs of 52 academic units in 44 universities (44 business administration, 15 accounting and finance management, and 11 others) obtained from YÖK-Atlas and university web pages has been discussed regarding state and foundation universities and open education programs. The findings are evaluated in various aspects, such as professional practices, educational methods and processes, and institutional structure, considering the necessity of digital transformation and behavioral change in every field today and the need for lifelong learning. As a result, suggestions that are expected to contribute to the improvements that can be made in order to meet the expectations from accounting education in the second century of the Republic of Türkiye are presented.

Anahtar Kelimeler

Accounting Education, Accounting Profession, 100th Anniversary of the Republic of Türkiye

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akdoğan, N. ve Doğan, D. U. (2022). Türkiye’de muhasebe eğitiminin dünü bugünü ve geleceği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 25(25. Yıl Özel Sayısı), 390-414. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1140497
• Aslan, M., Apak, S., Erol, M. ve Ayboğa, H. (2023). Türk muhasebe mesleği üzerine kronolojik bir inceleme (1839-2020). Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (24), 1-16. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2270286
• Aysan. M. A. (1990). Türkiye’de muhasebe mesleğinin gelişimi. 15. Türkiye Muhasebe Kongresi, (28 Şubat-1 Mart), Ankara.
• Bedard, J. ve Gendron, Y. (2004). Qualitative research on accounting: some thoughts on what occurs behind the scene. In Humphrey, C. ve Lee, B. (Eds). The real life guide to accounting research: A behind – the scenes view of using qualitative methods. (pp.191-204). United Kingdom: Elsevier.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Aydın, H. (Çev. Ed). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Can, A. V. (2007). Luca Pacioli muhasebenin babası mıdır? Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, (12), 1-15. Erişim adresi: https://www.arastirmax.com/en/publication/akademik-bakis/12/luca-pacioli-muhasebenin-babasi-midir/arid/d4b70eee-f232-473d-b107-c6ec505583b6
• Chambers, N. ve Chambers, G. (2020). Development of accounting education in the republic of Turkey: The economic and commercial sciences academies (1959-1982). Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (19), 59-80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1200977
• Fırat, A., Ünal, H. ve Yücel, G. (1979). I. Türkiye muhasebe eğitimi sempozyumu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Enstitüsü Yayını.
• Hacırüstemoğlu, R. (2009). Türkiye’de muhasebe eğitimi için on yıllık hedefler. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 11(3), 19-31. Erişim adresi: https://eds.s.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=67128313-9840-4fed-9d0f-75beeaacb6f3%40redis
• Gücenme, Ü. ve Arsoy, A. P. (2006). Türkiye’de cumhuriyet döneminde muhasebe eğitimi. Mali Çözüm Dergisi, (76), 308-328. Erişim adresi: https://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/malicozum_kongreozel/17%20umitgucenme_aylinporoyarsoy.pdf
• Gül, M. ve Aksu, İ. (2022). Analysis of accounting education at the world’s leading universities and its comparison with Turkish universities. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (94), 207-222. doi: 1025095/mufad.1018617
• Güvemli, O. (1995). Türk devletlerinde muhasebe tarihi-1. İstanbul: Avcıol Basım-Yayın.
• Güvemli, O. (2001). Türk devletlerinde muhasebe tarihi-4. İstanbul: Avcıol Basım-Yayın. Güvemli, O. ve Aslan, M. (2019). Cumhuriyet’in muhasebesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 61-72. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/757006
• Kamu Gözetimi Kurumu. (2023). Bağımsız Denetçilik Sınavı. Erişim adresi: https://kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/5212/Bag%CC%86%C4%B1ms%C4%B1z-Denetc%CC%A7ilik-S%C4%B1nav%C4%B1
• Kızılyalçın, A. (2020). Türkiye’deki üniversitelerde bulunan işletme bölümleri ders programlarının uluslararası muhasebe eğitim standardı (UMES-2) bağlamında incelenmesi ve uyumlaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 129-152. doi: 10.25095/mufad.673714
• Kozak, M. (2021). Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım, yayım teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Lalik, Ö., Uslu, S. ve Büyükmirza, H. K. (1981). Etkili muhasebe eğitimi için bir öneri: Muhasebe fakültesi. III. Muhasebe eğitimi sempozyumu, Abant-Bolu.
• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği. (1992, 26 Aralık). Resmi Gazete. (Sayı: 21447 (mükerrer)). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21447_1.pdf
• Otar, İ. (1984). Risale-i felekiyye “Kitab-us-Siyaqat” hakkında. İstanbul: Formül Matbaası.
• Önce, S. ve Çavuş, G. (2022). Geleceğin muhasebe profesyonellerinin sahip olması gereken yetkinlikler: Muhasebe profesyoneli olabilmek için mezun olunması gereken yükseköğretim program çıktılarının analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 25(25.Yıl Özel Sayı), 497-510. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1137721
• Özbirecikli, M. ve Şen, İ. K. (2018). The education - related developments in accounting profession in Turkey: A comparative review with international education standards. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, (20. Özel Sayı), 266-293. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/633992
• Özdoğan, B. ve Mollaoğulları, B. F. (2019). Devlet üniversitelerinde verilen muhasebe eğitimi ile uluslararası muhasebe eğitimi standartları üzerine mukayeseli bir inceleme: Ege Bölgesi örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(4), 1037-1060. http://dx.doi.org/10.31460/mbdd.584982
• Pekdemir, R. (2000). Gelecek yüzyılda muhasebe eğitimi. Ankara: Türmob Yayınları.
• Sangster, A. ve Tyrrall, D. E. (2004). Insights from internet-based research: Realising a qualitative understanding from a quantitative search proces. In Humphrey, C. ve Lee, B. (Eds). The real life guide to accounting research: A behind – the scenes view of using qualitative methods. (pp.309-324). United Kingdom: Elsevier.
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu. (1989, 13 Haziran). (3568 sayılı Kanun). Resmi Gazete. (Sayı: 20194). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3568.pdf
• Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2008, 26 Temmuz). (5786 sayılı Kanun). Resmi Gazete. (Sayı: 26948). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/07/20080726-2.htm
• Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği. (2023). 1923 den 1942 ye. Erişim adresi: https://www.tmud.org.tr/tr/hakkimizda/tarihce
• Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği – TÜRMOB. (2022). 21.Türkiye Muhasebe Kongresi Yaklaşıyor. Erişim adresi: https://www.turmob.org.tr/haberler/05b5cff4-2c51-4df6-8ff1-f3bfa09a5fb3/
• TÜRMOB Temel Eğitim ve Staj Merkezi. (2023). TESMER Staj ve Sınavlara İlişkin Uygulama Yönergesi ve Ekleri. Erişim adresi: https://www.tesmer.org.tr/?p=1457
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (10.Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (t.y.). Tarihçe. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/tarihce
• YÖK Atlas (Haziran, 2023). Erişim adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10117