Güven Endeksleri ile Pay Senedi Piyasası İlişkisi: Sektörel Yaklaşım

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 797 - 816, 27.06.2024

Serap Kamışlı , Ekrem Meriç

https://doi.org/10.18037/ausbd.1486007

Öz

Çalışmada, Ocak 2007 – Haziran 2023 tarihleri arasında ekonomik güven endeksi, tüketici güven endeksi, reel kesim güven endeksi ile 22 farklı Borsa İstanbul (BİST) sektör endeksi arasındaki ilişkiler Nazlioğlu vd. (2016) tarafından geliştirilen Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Uygulanan testler sonucunda literatürde yer alan çoğu çalışmadan farklı olarak ekonomik güven, tüketici güven ve reel kesim güven endekslerinden sınırlı sayıda sektör endeksine nedensellik ilişkisi belirlenmiştir. Bununla birlikte ele alınan tüm güven endekslerinden sadece BİST Ticaret endeksine nedensellik ilişkisi belirlenmiş ve 8 BİST sektör endeksinin ise güven endeksleri ile nedensel ilişkiye sahip olmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar güven endekslerinin BİST yatırımcıları açısından öncü gösterge niteliği taşımadığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güven Endeksleri, Pay Senedi Sektör Endeksleri, Yapısal Değişim, Çeşitlendirme

The Relationship between Confidence Indices and Stock Market: Sectoral Approach

Öz

In this study, the relationships between economic confidence index, consumer confidence index, real sector confidence index and 22 different Borsa Istanbul (BIST) sector indices are analyzed with the Fourier Toda-Yamamoto causality test developed by Nazlioğlu et al. (2016) for the period of January 2007 - June 2023. As a result of the tests applied, unlike most studies in the literature, causality relationships were found from the economic confidence index, consumer confidence index and real sector confidence index to a limited number of sector indices. In addition, all of the confidence indices cause only BIST Wholesale Retail Trade index and it was found that 8 BIST sector indices have no causal relationship with the confidence indices. The results indicate that confidence indices are not leading indicators for BIST investors.

Anahtar Kelimeler

Confidence Indices, Sectoral Stock Indices, Structural Change, Diversification

Kaynakça

• Ahmed, W. M. (2020). Stock market reactions to domestic sentiment: Panel CS-ARDL evidence. Research in International Business and Finance, 54, 101240. Erişim Adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0275531919303873
• Akdağ, S. (2020). Ekonomi politikalarındaki belirsizliklerin güven endeksleri üzerindeki etkisi. Maliye Finans Yazıları, (113), 139-152. https://doi.org/10.33203/mfy.574113
• Akkaya, M. (2023). Reel kesim güvenini etkileyen faktörlerin analizi: Türkiye uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 463-480. https://doi.org/10.18037/ausbd.1144118
• Akkuş, H. T. ve Zeren, F. (2019). Tüketici güven endeksi ve Katılım-30 İslami hisse senedi endeksi arasındaki saklı ilişkinin araştırılması: Türkiye örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 53-70. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.02.1060
• Aksoy, E. E. (2021). Yapısal kırılma durumunda tüketici güveniyle döviz kuru arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisinin analizi: Türkiye uygulaması. Uluslararası Muhasebe Ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(1), 18-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijafr/issue/63372/898834
• Alagöz, M. ve Çaprak, G. (2020). Reel kesim güven endeksi ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkilerin ekonometrik bir analizi. International Journal of Disciplines in Economics and Administrative Sciences Studies (IDEAstudies), 6(24), 957-972. https://doi.org/10.26728/ideas.356
• Barışık, S. ve Dursun, E. (2021). Altın, borsa, döviz piyasalarının ekonomik güven endeksine etki sınaması: Türkiye örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 253-280. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.742002
• Belliler, İ. S. ve Demiralp, A. (2023). Tüketici güven endeksi, politika faizi ve Bist100 endeksi arasında Fourier nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Çevik, E. İ., & Altınkeski, B. K. (Eds.), Granger Nedensellik Sınamasında Yeni Yaklaşımlar içinde (s. 85-101). Özgür Yayınları. Erişim Adresi: https://www.ceeol.com/search/book-detail?id=1170493
• Beşiktaşlı, D. K. ve Cihangir, Ç. K. (2020). Tüketici güven endeksinin finansal piyasalara ve makroekonomik yapıya etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 54-67. https://doi.org/10.29106/fesa.658565
• Bozoklu, S., Yilanci, V. ve Gorus, M. S. (2020). Persistence in per capita energy consumption: A fractional integration approach with a fourier function. Energy Economics, 91, 104926. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104926
• Chen, S. (2012). Consumer confidence and stock returns over market fluctuations. Quantitative Finance, 12(10), 1585-1597. https://doi.org/10.1080/14697688.2011.565363
• Croushore, D. (2005). Do consumer-confidence indexes help forecast consumer spending in real time? The North American Journal of Economics and Finance, 16(3), 435-450. https://doi.org/10.1016/j.najef.2005.05.002
• Çilingir, C. (2021). Hisse senedi endeksi ile tüketici güven endeksi arasındaki ilişkinin Granger nedensellik testi ile incelenmesi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 131-138. https://doi.org/10.47542/sauied.836367
• Demir, F. (2021). Ekonomik güven endeksi ve finansal yatırım araçları reel getirileri arasındaki zamanla değişen nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(31), 734-751. https://doi.org/10.21076/vizyoner.881129
• Enders, W. ve Lee, J. (2012). The flexible fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2012.04.081
• Evci, S. (2019). Ekonomik güven endeksi ile yatırım araçları arasındaki nedensellik ilişkisi: Toda-Yamamoto yaklaşımı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2893-2901. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.782
• Eyüboğlu, K. ve Eyüboğlu, S. (2017). Ekonomik güven endeksi ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 603-614. https://dergipark.org.tr/en/pub/gaziuiibfd/issue/36598/416248
• Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Reel kesim güven endeksi ile Borsa Istanbul sektör endeksleri arasındaki ilişkinin test edilmesi. Business and Economics Research Journal, 9(1), 75-86. https://doi.org/10.20409/berj.2018.94
• Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Tüketici güven endeksi ile Borsa Istanbul sektör endeksleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 33(1), 235-259. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2018331715
• Ferreira, E., Martínez Serna, M. I., Navarro, E. ve Rubio, G. (2007). Economic sentiment and yield spreads in Europe. European Financial Management, 14(2), 206-221. https://doi.org/10.1111/j.1468-036x.2007.00389.x
• Ferrer, E., Salaber, J. ve Zalewska, A. (2014). Consumer confidence indices and stock markets' meltdowns. The European Journal of Finance, 22(3), 195-220. https://doi.org/10.1080/1351847x.2014.963634
• Grevenbrock, N. (2020). Dispositional optimism (and pessimism), wealth, and stock market participation. Journal of Economic Psychology, 81, 102328. https://doi.org/10.1016/j.joep.2020.102328
• Gökalp, B. T. (2019). Hisse senedi getirileri ile tüketici güven endeksi arasındaki ilişki: Diyagonal VECH modeli üzerinden bir değerlendirme. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 139-150. https://doi.org/10.30784/epfad.528556
• Güngör, S. (2019). Ekonomik güven endeksi ve finansal yatırım araçları getirileri arasındaki nedensellik ilişkisi: 2007-2017 Döneminde Abd doları ve altın getirileri örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 22-39. https://doi.org/10.11611/yead.463214
• Hsu, C., Lin, H. ve Wu, J. (2011). Consumer confidence and stock markets: The panel causality evidence. International Journal of Economics and Finance, 3(6), 91-98. https://doi.org/10.5539/ijef.v3n6p91
• Jansen, W. ve Nahuis, N. J. (2003). The stock market and consumer confidence: European evidence. Economics Letters, 79(1), 89-98. https://doi.org/10.1016/s0165-1765(02)00292-6
• Kandır, S. Y. (2006). Tüketici güveni ve hisse senedi getirileri ilişkisi: İMKB mali sektör şirketleri üzerinde bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 217-230. https://doi.org/10.26650/istjecon2021-1026350
• Kaya, L. (2020). Türkiye’de tüketici güven endeksi ile döviz kuru arasındaki ilişki: Fourier fonksiyonları yaklaşımı. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 598-608. https://doi.org/10.29106/fesa.756071
• Kaygısız, A. D. (2019). Türkiye’de tüketici ve reel kesim güven endeksi ile seçilmiş makro değişkenler arasındaki ilişkiler: 2010-2018. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 314-332. https://doi.org/10.11611/yead.535616
• Korkmaz, T. ve Çevik, E. İ. (2009). Reel kesim güven endeksi ile İMKB 100 endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(1), 24-37. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuisletme/issue/9247/115689
• Lai, C. (2019). Personality traits and stock investment of individuals. Sustainability, 11(19), 5474. https://doi.org/10.3390/su11195474
• Lemmon, M. ve Portniaguina, E. (2006). Consumer confidence and asset prices: Some empirical evidence. Review of Financial Studies, 19(4), 1499-1529. https://doi.org/10.1093/rfs/hhj038
• Murphy, A. ve Fu, L. (2018). An empirical analysis of investor confidence incorporated in market prices. Journal of Behavioral Finance, 20(3), 267-293. https://doi.org/10.1080/15427560.2018.1511564
• Münyas, T. (2019). Borsa İstanbul endeksleri ile güven endeksleri arasındaki ilişkinin araştırılması üzerine bir inceleme. Journal of TESAM Akademy, 299-320. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.584304
• Nazlioglu, S., Gormus, N. A. ve Soytas, U. (2016). Oil prices and real estate investment trusts (REITs): Gradual-shift causality and volatility transmission analysis. Energy Economics, 60, 168-175. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2016.09.009
• Önem, H. B. (2022). Tüketici güven endeksi ve bazı BİST endeksleri arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 12-22. https://doi.org/10.29106/fesa.1019153
• Özakarlı, H. ve Küçüksille, E. (2020). Çeşitli finansal değişkenler ile tüketici güven endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 46-54. https://doi.org/10.32951/mufider.701629
• Schmeling, M. (2009). Investor sentiment and stock returns: Some international evidence. Journal of Empirical Finance, 16(3), 394-408. https://doi.org/10.1016/j.jempfin.2009.01.002
• Süsay, A. ve Eyüboğlu, K. (2021). Hizmet güven endeksi ile BİST hizmet sektör endeksleri arasındaki saklı ilişkilerin yapısal kırılmalar altında incelenmesi. Cankiri Karatekin Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 11(1), 195-220. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.792043
• Tekin, B. ve Cengiz, S. (2018). Pay senedi piyasası ile tüketici güven endeksi arasındaki nedensellik ve eşbütünleşme ilişkileri: Borsa İstanbul’da bir uygulama. International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(29), 3837-3847. https://doi.org/10.26450/jshsr.857
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
• Topaloğlu, E. E. ve Metin, S. (2021). Tüketici güven endeksi ile pay piyasası arasındaki ilişki: G7 ülkeleri üzerine bir zaman serisi analizi (The relationship between consumer confidence index and stock market: A time series analysis on G7 countries). Journal of Business Research - Turk, 13(3), 2832-2844. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1293
• Topuz, Y. V. (2011). Tüketici güveni ve hisse senedi fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Ekonomik Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(7), 53-65. https://dergipark.org.tr/en/pub/esad/issue/6056/81413
• Tuzun, O., Ceylan, I. E. ve Ceylan, F. (2021). Güven endeksleri ile hisse senedi piyasası arasındaki nedensellik analizi: Türkiye Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(2), 166-181. https://doi.org/10.35379/cusosbil.998730
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2024). İktisadi yönelim istatistikleri ve reel kesim güven endeksi. Erişim Adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/422e34cc-7d1e-4e78-aa36-ad77985c5140/%C4%B0YA_Metaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-422e34cc-7d1e-4e78-aa36-ad77985c5140-ohBWJPg#:~:text=Reel%20Kesim%20G%C3%BCven%20Endeksi%20(RKGE,birlikte%20de%C4%9Ferlendirilerek%20%C3%B6zetlendi%C4%9Fi%20bir%20g%C3%B6stergedir .
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Ekonomik güven endeksi, Aralık 2023. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ekonomik-Guven-Endeksi-Aralik-2023-49725
• Usul, H., Küçüksille, E. ve Karaoğlan, S. (2017). Güven endekslerindeki değişimlerin hisse senedi piyasalarına etkileri: Borsa İstanbul örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi, 22(3), 685-695. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/52994/703472
• Yıldız, B. (2023). Finansal gelişme ile reel kesim güven endeksi arasındaki ilişkinin ARDL sınır testi ve Toda-Yamamoto Granger nedensellik testleriyle incelenmesi: Türkiye İçin Bir Uygulama. Uluslararasi Akademik Birikim Dergisi, 6(2), 219-235. https://doi.org/10.53001/uluabd.2023.64