Emile Durkheim ve Gabriel Tarde’ın Devlet Sosyolojisi Analizlerine Karşılaştırmalı Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 4, 1655 - 1674, 23.12.2024

Emre Özcan

https://doi.org/10.18037/ausbd.1448790

Öz

Emile Durkheim ile Gabriel Tarde’ın, sosyolojinin bağımsız bir disiplin haline gelmesi noktasında yürüttüğü tartışmalar, genellikle doğa bilimleri-sosyal bilimler ayrımı, sosyoloji psikoloji ilişkisi, biyolojinin sosyolojiye etkisi gibi başlıklarla değerlendirilmektedir. Bu tartışmaların odağının sosyolojinin kendisini karakterize etme biçimi olduğu dikkate alındığında, sonraki çözümlemelerin bu ve benzeri başlıklar üzerinden ilerlemesini olağan karşılamak gerekir. Fakat sosyolojinin kurucu isimleri olarak görülen bu düşünürlerin, siyaset sosyolojisi alanında da birçok esere, kuramsal çözümlemeye imza attığı ve dolayısıyla siyaset sosyoloğu olarak da değerlendirilebilecekleri unutulmamalıdır. Her iki isim klasik siyaset teorilerinin düşünce sahalarındaki devlet, iktidar, parlamento, demokrasi gibi unsurlara eğilmelerinin yanında bu unsurları toplumsallaşma, örgütlenme, suç gibi bileşenlere içkin olarak çözümlemekteydi. Her ikisi de sosyolojiyi kuramlaştırırken vurguladıkları teorik analizleri siyaset teorilerinin de içerisinde çalıştırmaktaydı. İki isim açısından bu noktadaki önemli konulardan biri devletin doğası ve devlet-toplum ilişkisine dair görüşlerdi. Hem Durkheim hem Tarde dönemin birçok siyaset bilimcisi ve siyaset sosyoloğu gibi devletin kökensel niteliği, gelişimi üzerine fikir sunmalarının yanı sıra devlet-toplum ilişkisinin düzenlenme biçimlerine ve ideal yönetim anlayışının gerekliliklerine dair de iddialar sunmaktaydılar. Bu çalışma, bunlardan hareketle, devleti çoklu bir zeminde irdeleyen ve devletin otoriterliğe savrulma risklerine eğilen Durkheim ile Tarde’ın devlet sosyolojisi analizlerine devletin evrimsel şeması ve devlet-toplum ilişkisi bağlamında karşılaştırmalı bir yaklaşım geliştirmektedir. Durkheim, evrimsel şemayı işbölümündeki gelişmelere dayandırırken, Tarde, aileden kabile ve devlete uzanan doğrusal bir tutum takınır. Durkheim, birçok klasik siyaset teorisindeki aileyi başlangıç noktasına koyan devlet analizlerini reddeder. Devlet-toplum ilişkisi odağındaysa her iki düşünür devleti toplumlar üzerindeki planlamacı, düzenlemeci işleviyle görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Emile Durkheim, Gabriel Tarde, Devlet Sosyolojisi

A Comparative Analysis of Emile Durkheim and Gabriel Tarde's Sociology of the State

Öz

The discussions carried out by Emile Durkheim and Gabriel Tarde on the issue of sociology becoming an independent discipline are generally evaluated under headings such as the distinction between natural sciences and social sciences, the relationship between sociology and psychology, and the impact of biology on sociology. Considering that the focus of these discussions is the way sociology characterizes itself, it should be considered normal that subsequent analyzes proceed on these and similar topics. However, it is overlooked that these thinkers, who are seen as the founding names of sociology, have also written many works and theoretical analyzes in the field of political sociology and therefore can also be considered as political sociologists. Both of them continued to use the theoretical analyzes they put forward while theorizing sociology in their political theories. One of the most important issues for both of them at this point was their views on the nature of the state and the state-society relationship. Both Durkheim and Tarde, like many political scientists and political sociologists of the period, not only presented many ideas on the origin and development of the state, but also made claims about the ways of organising the state-society relationship and the requirements of the ideal understanding of government. Based on these considerations, this study develops a comparative approach to Durkheim's and Tarde's analyses of the sociology of the state in the context of the evolutionary schema of the state and the state-society relationship.

Anahtar Kelimeler

Emile Durkheim, Gabriel Tarde, State Sociology

Kaynakça

• Barnes, H.E. (1919). The philosophy of the state in the writings of Gabriel Tarde. The Philosophical Review, 28(3), 248-279. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2178406
• Birnabaum, P. (1976). La conception Durkheimienne de l’état: l’apolitisme des fonctionnaires. Revue française de sociologie, 17(2), 247-258. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/3321247
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (2024). Bin yayla (E. Sünter, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Durkheim, E. (2006). Sosyoloji dersleri (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durkheim, E. (2014). Toplumsal işbölümü (Ö. Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınları.
• Durkheim, E. (2016). Ahlak eğitimi (H. Portakal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınları.
• Durkheim, E. (2017). İnsan doğasının ikiliği ve toplumsal koşullar. B. Balkız, Ü. Tatlıcan (Ed.), Emile Durkheim’ın sosyolojisi ve felsefi düşüncesi (Ü. Tatlıcan, Çev.) içinde (s. 71-83). İstanbul: Islık Yayınları.
• Favre, P. (1983). Gabriel Tarde et la mouvaise fortune d’un “baptême sociologue” de la science politique. Revue de Sociologue, 24(1), 3-30. https://doi.org/10.2307/3321783
• Giddens, A. (1971). Durkheim’s political sociology. Sociological Review, 19, 477-519. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.1971.tb00643.x
• Hagens, T.G. (2006). Conscience collective or false consciousness? Adorno’s critique of Durkheim’s sociology of morals. Journal of Classical Sociology, 6(2), 215-237. https://doi.org/10.1177/1468795X06064862
• Inda, G. (2017). The architecture of consensus in Durkheim’s early political sociology. International Journal of Humanities and Social Science, 7(5), 147-153. Erişim adresi: https://www.ijhssnet.com/journals/Vol_7_No_5_May_2017/20.pdf
• Isambert, F. A. (1993). Durkheim’s Sociology of moral facts. S.P. Turner (Ed.), Emile Durkheim: Sociologist and Moralist içinde (s. 187-205). Londra: Routledge.
• Müller, H. P. (1993). Durkheim’s political sociology. S.P. Turner (Ed.), Emile Durkheim: Sociologist and Moralist içinde (s. 93-107). Londra: Routledge.
• Renneville, M. (2018). Gabriel Tarde: the “swallow” of french criminology. R. Leroux (Ed.), The Anthem Companion to Gabriel Tarde içinde (s. 103-119). New York: Anthem Press.
• Salmon, L. (2005). Gabriel Tarde and the Dreyfus Affair: Reflections on the engagement of an intellectual. Erişim adresi: http://champpenal.revues.org/7185 (23.11.2023).
• Tarde, G. (1890a). Les loi de l’imitation: étude sociologique. Paris: Alcan.
• Tarde, G. (2003 [1890b]). Considération spréliminaire. F. Zourabichvili (Ed.), Les transformations du pouvoir içinde (s. 47-67). Paris: Les empêcheur de penser en rond.
• Tarde, G. (2003 [1898]). La répétiton amplifiant. F. Zourabichvili (Ed.), Les transformations du pouvoir içinde (s. 153-173). Paris: Les empêcheur de penser en rond.
• Tarde, G. (2003 [1899a]). La loi des transformation politique. F. Zourabichvili (Ed.), Les transformations du pouvoir içinde (s. 215-255). Paris: Les empêcheur de penser en rond.
• Tarde, G. (2003 [1899b]). Sources du pouvoir. F. Zourabichvili (Ed.), Les transformations du pouvoir içinde (s. 67-79). Paris: Les empêcheur de penser en rond.
• Toscano, A. (2008). Uzlaşmanın güçleri: Gabriel Tarde’da devlet ve imparatorluk (B. Yalım, Çev.). Tesmeralsekdiz, 2(3), 89-104.
• Vogt, W. P. (1993). Durkheim’s sociology of law: morality and the cult of the individual. S.P. Turner (Ed.), Emile Durkheim: Sociologist and Moralist içinde (s. 69-93). Londra: Routledge.
• Yükselbaba, Ü. (2017). Emile Durkheim’a göre toplum, düzen ve hukuk: hukukun ve cezanın evrimi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 75(1), 191-226. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/327247
• Zourabichvili, F. (2003). Le pouvoir en devenir: Gabriel Tarde et l’actualité. F. Zourabichvili (Ed.), Les transformations du pouvoir içinde (s. 7-39). Paris: Les empêcheur de penser en rond.