An Alimony Benefit Proposal for Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 4, 1517 - 1546, 23.12.2024

Selim Dağlıoğlu

https://doi.org/10.18037/ausbd.1521790

Öz

According to ILO Convention No. 102, family benefits are social security benefits provided to people who take care of child in order to eliminate or decrease negative effects of responsibility for the maintenance of child on their living standards. Taking into account ILO Convention No. 102, family benefits in this study is limited to benefits provided with children in mind. The scope of responsibility for maintenance of child constitutes care, education and supervision of the child. This obligation continues even if parents live separately. In this regard, in cases where alimony payments determined by courts are not paid by parent who is responsible for payment of alimony, state mediates payments in question and/or, in cases where economic situation of person responsible for payment of alimony does not allow for these payments, benefits for payment of such payments by state fall within the scope of family benefits social security branch. Countries take various measures to ensure that both parents contribute to spending incurred for supervision, education and care of a child whose parents live apart and develop alimony benefit practices, which is a special type of family benefits, to provide assistance to parents in making alimony payments. In the study, family benefits practices in 37 countries were examined in order to develop an alimony benefit application proposal and an alimony benefit implementation proposal was presented by taking into account the practices of 17 countries with alimony benefit in these countries and the results of the income-expense projection.

Anahtar Kelimeler

Social Security, Family Benefit, Alimony, Actuarial Income Projection, Actuarial Expenditure Projection

Türkiye İçin Nafaka Yardımı Uygulama Önerisi

Öz

102 sayılı ILO Sözleşmesine göre aile yardımları, çocuğa bakma mükellefiyetinin kişilerin yaşam standartları üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması ya da azaltılması amacıyla çocuğun bakımını üstlenen kişilere yapılan sosyal güvenlik yardımlarıdır. 102 sayılı ILO Sözleşmesi dikkate alınarak bu çalışmada aile yardımları, çocuklar göz önünde bulundurularak verilen yardımlarla sınırlı tutulmuştur. Çocuğa bakma mükellefiyetinin kapsamını; çocuğun bakımı, eğitimi ve gözetimi oluşturmaktadır. Söz konusu mükellefiyet, ebeveynlerin ayrı yaşaması halinde de devam etmektedir. Bu doğrultuda mahkemelerce belirlenen nafaka ödemelerinin nafaka ödeme yükümlüsü ebeveyn tarafından ödenmemesi halinde söz konusu ödemelere devlet tarafından aracılık edilmesi ve/ve nafaka ödeme yükümlüsünün ekonomik durumunun bu ödemeleri yapmaya imkân vermediği durumlarda söz konusu ödemelerin devlet tarafından yapılmasına yönelik yardımlar, aile yardımları sosyal güvenlik kolu kapsamına girmektedir. Bu çerçevede ülkeler, ebeveynleri ayrı yaşayan çocukların bakımı, eğitimi ve gözetimi için ortaya çıkan masraflara her iki ebeveynin de katkı sağlaması için çeşitli önlemler almakta ve nafaka ödemelerinin gerçekleştirilmesinde ebeveynlere yardım sağlanması için aile yardımlarının özel bir türü olan nafaka yardımı uygulamalarını geliştirmektedir. Çalışmada nafaka yardımı önerisi geliştirilmesi amacıyla 37 ülkedeki aile yardımları uygulaması incelenmiş ve bu ülkelerde nafaka yardımı bulunan 17 ülke uygulaması ile gelir-gider projeksiyonu sonuçları dikkate alınarak bir nafaka yardımı uygulama önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik, Aile Yardımı, Nafaka, Aktüeryal Gelir Projeksiyonu, Aktüeryal Gider Projeksiyonu

Kaynakça

• Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları (2023). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684.
• Akpınar, T. (2021). Sosyal Koruma Kapsamında Türkiye’de Aile Yardımları. M. Ivanova ve diğerleri (Ed.), Proceedings of XVI. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series on Economics, Business and Management-İstanbul / Turkey, September 11-12, 2021 (s. 432-438), İstanbul: Cataloging-In-Publication Data.
• Aksakal, S. (2003). Boşanmadan sonra çocuğun velayeti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1), 167-190. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/213474.
• Alper, Y. ve Arıcı, K. (2015). Sosyal güvenlik. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Asgari Ücret Net Hesabı ve İşverene Maliyeti, 2008-2024 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. Erişim adresi: https://www.csgb.gov.tr/asgari-ucret/.
• Aydın, O. ve Baran, G. (2010). Toplumsal değişme sürecinde evlenme ve boşanma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 117-126. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/797242.
• Björklund, A. (2006). Does family policy affect fertility? Journal of Population Economics, 19(1), 3-24. https://doi.org/10.1007/s00148-005-0024-0.
• Boşanma İstatistikleri, (2010-2023). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2023-53707.
• Çakırca, S. İ. (2015). Kardeşler arasında nafaka yükümlülüğü. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 64(1), 65-102. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/622573.
• Çiçek, Z. (2021). Çağdaş toplum dinamikleri ekseninde değişen evlilik ve aile kurumu. Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS), 5(17), 664-686. https://doi.org/10.37242/pejoss.2201.
• Çitak, B. (2016). Yoksulluk nafakası. Journal of Istanbul University Law Faculty, 74(1), 241-257. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/292213.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. UN (1989, No.11) Onay (1995, 27 Ocak) Resmi Gazete (Sayı: 22184), Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22184.pdf.
• Dağlıoğlu, S., (2023). Türkiye için çocuk yardımı önerisi. Sosyal Güvence, (23), 1019-1051. https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1331074.
• Dağlıoğlu, S. ve Bektaş, U. E. (2022). 102 sayılı ILO Sözleşmesi’ne göre aile yardımı olarak sınıflandırılabilecek Türkiye’deki mevcut yardımlar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 12(2), 327-346. https://doi.org/10.32331/sgd.1223517.
• Dağlıoğlu, S. ve Bektaş, U. E. (2023a). Comparative analysis of practices of child benefits in EU member states. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26(1), 180-195. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1226333.
• Dağlıoğlu, S. ve Bektaş, U. E. (2023b). Comparative analysis of practices of family benefits in EU member states. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 479-507. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1226990.
• Dodurka, B. Z. (2014). Türkiye’de Merkezi Devlet Eliyle Yapılan Sosyal Yardımlar (Çalışma Raporu). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu. Erişim adresi: https://spf.bogazici.edu.tr/tr/research-reports?page=1.
• Doğum İstatistikleri, (2023). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2023-53708. Evlenme İstatistikleri, (2001-2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2023-53707.
• Gauther, A. H. ve Hatzius, J. (1997). Family benefits and fertility: An econometric analysis. Population Studies, 51(3), 295-306. https://doi.org/10.1080/0032472031000150066.
• Hájek, J. ve Olexová, C. (2023). Child benefits and child tax allowances in the Czech Republic, Slovak Republic and Sweden. International Journal of Sociology and Social Policy, (ahead-of-print). Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/IJSSP-07-2022-0183/full/html.
• Hamzaçebi, M. (2002). Türk medeni kanununa göre boşanma ve ayrılık hallerinde tedbir, yoksulluk ve iştirak nafakası. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(3-4), 23-48. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/262211.
• Hayat Tabloları, 2013-2022, Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adres: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=154&locale=tr.
• Immervoll, H., Sutherland, H., and de Vos, K. (2000). Child poverty and child benefits in the European Union (No. EM1/00). EUROMOD Working Paper. Erişim adresi: https://www.econstor.eu/handle/10419/91716.
• İcra ve İflas Kanunu. (1932, 9 Haziran) Resmi Gazete (Sayı: 2128), Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2128.pdf.
• İstatistik Yıllıkları, 2007-2023, Sosyal Güvenlik Kurumu. Erişim adresi: https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4.
• Karabayır, İ. (2019). ILO temel sosyal güvenlik standartları kapsamında aile yardımlarının Türk sosyal güvenlik sistemine entegrasyonu: AB araştırmalı öneriler (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi. Erişim adresi: https://acikerisim.sakarya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12619/90116/T08386.pdf?se quence=1&isAllowed=y
• Mutual Information System on Social Protection (MISSOC). Erişim Adresi: https://www.missoc.org/missoc-database/comparative-tables/
• Oberlin, E. M., Caristo, A. M., Lagomarsino, G. and Santos, S. (2007). Family allowances: Policy, practice and the fight against poverty in Europe and Latin America? (Technical Report No. 02), International Social Security Association. Erişim adresi: https://www.issa.int/sites/default/files/documents/events/2-AF_en-3001.pdf
• Prud’Homme, N. (2004). Children in new family structures: Changes in family structures in the world and adaptation of family policies. Akt. Özdemir, M. Ç. ve Karabayır, İ. (2019). Sosyal Güvenlik’te Uluslararası Çalışma Standardı Olarak Almanya’da Aile Yardımları. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1) , 91-113.
• SGK Veri Uygulaması (t.y.). Sosyal Güvenlik Kurumu. Erişim adresi: https://veri.sgk.gov.tr/.
• Sonat, K. A. (2013). Ana babanın eğı̇tı̇mı̇ devam eden ergin çocuğa karşı nafaka yükümlülüğü. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(1), 235-292. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/48140/611115
• Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Hakkında Sözleşme. (1974, 15 Ekim) Resmi Gazete (Sayı: 15037) Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/15037.pdf.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. (2006, 5 Mayıs) Resmi Gazete (Sayı: 26200), Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060616-1.htm.
• Şentürk, F. (2016). Türkiye için bir aile sigortası model önerisi. Sosyal Güvence, 0(9), 102-139. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyalguvence/issue/16503/172320
• The International Social Security Association (ISSA) (t.y.). Erişim adresi: https://www.issa.int/
• TÜRK-İŞ Haziran 2024 Açlık ve Yoksulluk Sınırı (2024, Temmuz) Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) Açlık ve Yoksulluk Haber Bülteni. Erişim adresi: https://www.turkis.org.tr/turk-is-haziran-2024-aclik-ve-yoksulluk-siniri/.
• Türk Medeni Kanunu. (2001, 22 Kasım) Resmi Gazete (Sayı: 24607), Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/12/20011208.htm.
• Türk, T. ve Ünlü, H. (2016). Yoksullukla mücadele politikaları: 2000 sonrası Türkiye örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14), 92-104. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213822.
• Türkiye İstatistik Kurumu (t.y.). İstatistik Veri Portalı. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/.
• Van Lancker, W., Ghysels, J. ve Cantillon, B. (2015). The impact of child benefits on single mother poverty: Exploring the role of targeting in 15 European countries. International Journal of Social Welfare, 24(3), 210-222. https://doi.org/10.1111/ijsw.12140.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. 2017/995 E., 2018/514 K., 21.03.2018, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. 2017/2444 E., 2019/51 K., 31.01.2019, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. 2017/2808 E., 2021/530 K., 27.04.2021, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. 2019/117 E., 2019/1153 K., 07.11.2019, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi. 2021/1656 E., 2021/3159 K., 19.04.2021, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi. 2015/15058 E., 2016/2662 K., 25.02.2016, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi. 2015/17254 E., 2016/3205 K., 03.03.2016, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi. 2016/2465 E., 2016/3813 K., 14.03.2016, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi. 2016/7296 E., 2016/8016 K., 24.05.2016, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi. 2016/16717 E., 2017/5748 K., 19.04.2017, Erişim adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/.