Kırgızistan’ın Anayasa Serüveni ve Jogorku Keneş

Year 2009, Volume: 36 Issue: 2, 47 - 62, 01.12.2009

Şeref İba

Abstract

Kırgızistan, bağımsızlığına kavuştuktan sonra anayasa değişikliği tartışmaları hep gündemde olmuştur. Anayasa değişiklikleri büyük ölçüde hükümet sisteminin temel dinamikleriyle doğrudan ilgilidir. Başlangıçta, Başkanlık rejimi niteliği sergileyen siyasal rejim, günümüzde ‘yarı-başkanlık’ sistemine dönüşmüştür. Anayasa düzeyindeki reformların pratiğe geçmesiyle ilgili sorunlar geçerliliğini korumaktadır. Hukuki reformlar, parlamentonun kurumsallaşması bağlamında kayda değer fiili gelişmelere yol açmıştır. Parlamentonun sürekliliği ilkesi ve yasama dokunulmazlığı gibi kimi parlamenter kurumlar ve kavramlar, Türkiye ile büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Kırgızistan yasama organı (Jogorku Keneş), yarı-başkanlık görünümündeki anayasal rejim içerisinde önemli bir konuma sahiptir. Toraga (Meclis Başkanı) da, bütün siyasal sistem ve Meclis içerisinde en etkili otorite konumundadır. Türkiye’de olduğu gibi yeni Meclis Başkanı seçilinceye kadar, en yaşlı milletvekili geçici başkanlık yapmaktadır. Toraga, 2/3 nitelikli çoğunluğun oyuyla düşürülebilmektedir. Ancak Türkiye’de bu tip bir hukuki mekanizma bulunmamaktadır

Keywords

Kırgızistan’da anayasal reformlar, Kırgızistan’da anayasallaşma süreci, Kırgızistan Yasama Organı, Jogorku Keneş, Toraga

Kyrgyzstan’s Constitutional Adventure and Jogorku Kenesh

Abstract

The debate over constitutional amendments always takes part in the agenda since Kyrgyzstan has promulgated its independence. Constitutional amendments, at considerable level, directly related to the basic dynamics of the governmental system. At the initial, the political regime which displayed the feature of presidential system, nowadays, has transformed into “semi-presidential system”. The problems related to the realization of the reforms at the level of constitution still exist. Legal reforms made significant actual improvements with regard to institutionalization of parliament. Some of the parliamentary terms and structures such as the principle of continuity of parliament and parliamentary immunity very similar with Turkish case. Legislative branch of Kyrgyzstan (Jogorku Kenesh) has crucial position in the constitutional regime that appears as semi-presidential. Toraga (speaker) also, is the most important authority within the whole political system and assembly. As in Turkish case, the oldest Member of Parliament serves as temporary speaker until speaker been elected. Toraga can be made fall with a (2/3) qualified majority. However Turkey does not have this type of legal mechanism

Keywords

Constitutional reforms in Kyrgyzstan, Constitutionalisation Process in Kyrgyzstan, Jogorku Kenesh, Legislative organ in Kyrgyzstan, Toraga