SANAT CEMİYET İÇİNDİR KAVRAMI EKSENİNDE TOPLUM MÜHENDİSLİĞİ PROJESİ OLARAK 1943 ADIMLAR DERGİSİ

Yıl 2024, , 309 - 350, 15.12.2024

Figen Şengül

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1522907

Öz

Mayıs 1943’te aylık fikir ve kültür dergisi sunumuyla yayın hayatına başlayan “Adımlar” dergisi on iki sayılık yayın sürecinde fikir ve kültür dergiciliği alanında öncü bir işlev üstlenmiştir. Dergi “geçiş halinde olan bir dünyada yaşıyoruz” ifadeleriyle özetlediği ikinci dünya savaşı ve Atatürk’ün ölümünü içeren yeni konjonktürün etkisiyle yayın hayatına başlamış yerli ve yabancı pek çok şair ve yazarı bir araya getirmiştir. Halktan bireylere, akademisyenlere kucak açan oldukça geniş bir yazar kadrosuna asahiptir. Bu yönüyle temsil gücü yüksek, çok kültürlülüğü benimseyen modernist bir dergi olduğu söylenebilmektedir. Adımlar dergisinin 1940’lı yıllarda halkçı ve hümanist kültür anlayışı, eski Osmanlı kültürüne karşı konumlanarak, yeni Cumhuriyet kültürünü benimsemesi, bu alandaki edebi eserleri ve sosyolojik tespitleri derginin ayırt edici özelliklerindendir. Derginin sanatın toplumdan beslenmesi gerektiği, halk özüne önem verilmesi, bilime ve insan ahlakı ve eğitimine önem verileceği, hümanizmi benimseyeceğine dair görüşleri sanat ve edebiyat alanında yazar ve şairlere yol göstermiş ve fikir ve kültür dergiciliğinde bir değer oluşturmuştur. Yayınladığı yerli hikâyeler, yerli ve yabancı romanlar ve şiirler, hümanizma anketine, köy sorunlarına, okur görüşlerine, aylık kültür ve sanat aktivitelerine yer ayırması, derginin ayırt edici özelliklerindendir. Nisan 1944’te 12. Sayısı yayınlanan dergiyle ilgili yeterli çalışma olmadığı görülmektedir. Sanat cemiyet içindir görüşünden yola çıkılarak sanat ve dünya hemşeriliği-hümanizm kavramları nezdinde iki tema ekseninde içerik analizi yöntemiyle çözümlenerek ele alınacak derginin tüm sayıları (12 sayısı) incelenerek, Adımlar’ın sanat alanında fikir ve kültür dünyamıza sağladığı katkılar bünyesinde derginin tanınırlığı sağlanacak bu alandaki literatürdeki bu açık giderilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adımlar, Sanat, Fikir ve Kültür Dergiciliği, Hümanizm, Toplumsal Gerçekçilik

Destekleyen Kurum

YÖK 100/2000 Doktora Projesi

As a Social Engineering Design On The Axıs Of The Concept Of Art For Society: 1943 Adımlar Magazine

Öz

Adımlar the journal which started to publishing life in May 1943, assumed major function about literary and cultural magazines during publishing period of journal. The journal which summarizes to circumstances with this motto “we live in a transitional World”, starts publishing period new conjucture includes that Atatürk’s death and the second World war and incorporates many poets and writers. This journal is a very large staff of writers who embrace individuals and academics from the folk. From this aspect, It can be said that this journal has huge much representation aspect and it aims modernist and multicultural mission. Distinctive features of Adımlar Journal during 1940s are its popular and humanist cultural mentality, its position against old Ottoman culture and its absorption of new Republic culture, its sociological evaluations in this field. The opinions of the journal guide to poets and writers on literary and cultural publishing area like importance of science and human morality and education, humanism, importance of folk culture and that bring an added value. The journal involves local stories, foreign novels and poems, this distinguishing features including village problems, humanism survey, readers opinions, monthly cultural and artistic activities. It been seen that there is not sufficiently articles about Adımlar that is published 12 issue in April 1944. This article aims to expose contributions of Adımlar on cultural and literary area and extend to recognation for 12 issue of Adımlar thus it can be determined location on litearary and cultural journalism of Adımlar.

Anahtar Kelimeler

Adımlar, Art, Literary and Cultural Magazine, Humanism, Socialist Realism

Kaynakça

• Adımlar. (1943). Sayı 1. (Mayıs) Ankara : Recep Ulusoglu Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 2. (Haziran)Ankara :Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 3. (Temmuz)Ankara :Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 4. (Agustos)Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 5. (Eylul) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 6. (I. Tesrin) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 7. (II. Tesrin)Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1943). Sayı 8. (I.Kanun) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1944). Sayı 9. (II. Kanun) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1944). Sayı 10. (Subat) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1944). Sayı 11. (Mart) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Adımlar. (1944). Sayı 12. (Nisan) Ankara: Alaeddin Kral Basımevi.
• Akarçay, P. ; Ak, G. (2018). 1940’lı Yıllarda Türkiye’de Entelejansiya, Basın ve Siyaset İlişkisi Üzerine. R&S- Research Studies Anatolia Journal. 1(2),126-141.
• Akpolat, Y. (2010). Erken Cumhuriyet Döneminde Türk Devrimini Anlamlandırma ya da Devrime İdeoloji Bulma Cabaları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(44),103-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/451951
• Alabora. M. A. (2004). “Tiyatro Üzerinden Türkiye Modernleşmesi”. (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akın,B. (2018). “Kültürel bellek ve Müzik”. Konservatuvar Dergisi. (13). 101-117.
• Aksoy, M; Elmas, H. (2020). “Toplumlara Devrimi Anlatmada Resim Sanatının Yeri: Meksika Rusya Türkiye Örnekleri”. İdil,67,395-413.
• Akşam. (1941). Ekmeğin Karne usulile dağıtılması”. 21 Kanunevvel. s. 1. https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1941-12-21/1
• Andı,F.(2006).”Türk Edebiyatında Roman Cumhuriyet Devri”. TALID.(8). 165-202.
• Armaoğlu, F. (2005). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi Cilt I-II 1914-1995. 15 bs. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Atatürk Ansiklopedisi. (2024). Cumhuriyet. 1 Eylül. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/cumhuriyet-gazetesi/
• Aydoğdu, Y. (2021). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Toplumcu Gerçekçi Şiirin Serüveni”. International Turkish Journal Of Academic Studies. (2 )2. 30-52.
• Aysal, N. (2005). “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 9(35), 267-282.
• Aytaç, Ç. (2019). “Sabahattin Ali’nin ve Cengiz Aytmatov’un Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik”. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Araştırmalar Dergisi. 6(36),1030-1040.
• Balkanlı, N. (2010). “Cumhuriyet Döneminde Milliyetçi Düşüncede Dini Dönüşümler: Ziya Gökalp Erol Güngör Ekseninde Bir İnceleme”, (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Istanbul.