TÜRK EVİ MEKAN KURGUSUNDAKİ PROGRAMATİK YAPILARIN TASARIMSAL BÜTÜNLÜĞÜ

Year 2018, , 187 - 207, 28.11.2018

Berna Üstün

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509948

Abstract

Farklı yapı kültürlerinin kavranması açısından geleneksel yerleĢmeler önemli bir
kaynaktır. Yerel mimari olarak da adlandırabileceğimiz ve Fransızca ve Ġngilizce tanımı ile
“vernaculaire-vernacular mimari”, toplumun sahibi bulunduğu kültürün, doğrudan doğruya ve
bilinçsizce belirli ihtiyaçlar çerçevesinde maddeye dönüĢmesidir. BaĢka bir deyiĢle, o toplumun
mimar, mühendis vb. gibi uzmana ihtiyacı olmadan kendisi için ideal mekanı ve çevreyi
meydana getirmesidir (Sezgin 1984:4). Geleneksel yerleĢmelerde konut dokuları, üretimin
yapıldığı ve hayatın temel gereksinimlerine yanıt veren düzenler içerirler. Tek defaya özgü,
teknolojiden bağımsız, kendi olanakları ile üretilen, deneyime yaslı örnekler, yaĢam
koĢullarının, teknolojik geliĢmelerle birlikte değiĢimi ile anlam ve içeriklerini kaybederler.
Yüzlerce yıllık deneyimlerin sonucunda, kültür, çevresel koĢullar ve gündelik yaĢamın
gerektirdiği gereksinimler çerçevesinde çeĢitlenen ve tüm Anadolu geneline yayılan bu özgün
yapıların, modernleĢme süreci ile birlikte aynılaĢan bir örnek konut alanlarına dönüĢmesi
düĢündürücüdür. YaĢamın gerektirdiği her türlü eyleme, zamansal değiĢimlere imkan tanıyan
aynı zamanda az ve öz materyalle sonsuz çeĢitlilikte çözümlenebilme esnekliği taĢıyan niceliğin
değil niteliğin önemli olduğu konutlar çağdaĢ konuta kaynaklık edebilir mi?
Bu makalenin amacı uzun yılları kapsayan bir deneyimin ve üretimin sonucu olan ve
kökeni Orta Asya çadırına uzanan Türk evi mekan kurgusunun programatik yapısının güncel
program içerikleri ile tartıĢılmasıdır. Bu tartıĢmada çadırdan odaya, odadan Türk evi mekan
kurgusuna, deneyim ile üretilen konutun programatik yapısında değerli bulunan yapıların
kavranması amaçlanmaktadır

Keywords

: Türk Evi, Orta Asya Çadırı, Oda

References

• ARAN, Kemal, (2000), Barınaktan Öte, Anadolu Kır Yapıları, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yayınları, Ankara ARU, Kemal Ahmet, (1996), “Osmanlı Türk Kentlerinin Genel Karakteristikleri Üzerine Görüşler”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve YerleĢme, Tarih Vakfı Yayınları, s.329-334