ARİSTOTELES: DEVLET-BİREY İLİŞKİSİNDE DEVLETİN ÖNCELİĞİ

Yıl 2018, , 676 - 683, 30.05.2018

Ferhat Ağırman

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510332

Öz

 Politika I.2’de Aristoteles devlet-birey arasındaki ilişkiyi parça-bütün ilişkisi olarak tasvir
eder. Ona göre; nasıl ki bir bütün parçalarından önce gelirse, devlette kendini meydana getiren
birey ve ailelerden önce gelir. Ancak, devletin oluşumundaki tarihsel süreçten ve devletin
bireylerden meydana geldiği olgusundan hareketle, Aristoteles’in bu öncelik ilişkisinden
kastettiğinin, zaman bakımından bir öncelik olmadığı açıktır. O halde, Aristoteles devletin
kendini meydana getiren öğelerden önce geldiğini söylerken neyi kastetmektedir? Birçok
yorumcu bu konuyu açıklığa kavuşturmak için, Aristoteles’in Metafizik eserinde yer alan “önce
gelen” kavramının çeşitli anlamalarına başvurmuş ve metafizik temelli yorumlar öne
sürmüşlerdir. Aristoteles’in Politika’nın başlangıcında devletin doğal gelişimine ve nasıl ortaya
çıktığına ilişkin tasviri de bunu destekler niteliktedir. Ancak, bu yalnızca devlet ve birey
arasındaki öncelik ilişkisinin ne olamayacağını gösterir. Dolayısıyla, Aristoteles’e göre devletin
hangi bakımdan bireyden önce geldiği açık değildir. Aristoteles’in devlete ilişkin söylemlerinde
kendi ontolojisinde yer alan kavramları kullanması, Mayhew ve Chen gibi bir çok yorumcuyu söz
konusu savı anlamada Aristoteles’in Metafizik adlı eserine yöneltmiştir. Onlara göre, Aritoteles’in
aynı kavramları hemPolika’da hem de Metafizik’te kulllanması, Aristoteles’in siyasi ve ontolojik
görüşleri arasındaki bağlantıya kanıt teşkil eder. Aristoteles’in Metafizik’te ortaya koyduğu “önce
gelme” kavramının farklı anlamlarından hareketle, Mayhew ve Chen Aristoteles’in devletin
bireyden önce geldiğini söylerken ne kastettiğini açıklamaya çalışmışlardır. Onlara göre, söz
konusu öncelik töz-doğa bakımından önceliğe karşılık gelir. Diğer deyişle, birey devletten
bağımsız var olamazken; devlet bireyden bağımsız var olabilir. Ancak, yukarıda da belirtildiği
üzere, Aristoteles’in bazı söylemleri devletinde bireyden bağımsız var olamayacağına işaret
eder. Bu da Mayhew ve Chen’in yorumu için tehdit teşkil eder. Bununla birlikte, Mayhew ve
Chen’in izlediği stratejinin doğru bir strateji olup olmadığı da tartışmaya açıktır. Çünkü
Aristoteles’in bilimler arasında yaptığı sınıflandırmada, metafizik teorik bilimler arasında; politika
ise pratik bilimler arasında yer alır. Bu çalışmanın amacı, söz konusu yorumların Aristoteles’in
savını anlamada yetersiz kaldıklarını göstermektir

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, Devlet, Birey, Aile

Kaynakça

• ARİSTOTELES, (2016). Politika, (çev. Mete Tunçay), İstanbul: Remzi Kitabevi. ARİSTOTELES, (2017). Fizik, (çev. Saffet Babür), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ARİSTOTELES, (2010). Metafizik, (çev. Ahmet Arslan), İstanbul: Sosyal Yayınlar. CHEN, Siyi, (2016), “The Priority Argument and Aristotle’s Political Hylomorphism”, Ergo, III:16, s. 421-443. CLEARY, John, J., (1998). Aristotle on the Many Senses of Priority, Southern Illinois Universty Press, Carbondale and Edwardsville. MAYHEW, Robert, (1997). “Part and Whole in Aristotle’s Political Philosophy”, The Journal of Ethics, I: 4, s. 325-340. PERAMATZİS, Michail, (2011). Priority in Aristotle’s Metaphysics, New York: Oxford University Press. ROSS, David, (2014). Aristoteles, (çev. Ahmet Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.