SANAT ESERİNİN KENDİNDEN BAŞKA REFERANSI YOK MUDUR?

Yıl 2018, , 898 - 908, 28.11.2018

Ayşe Nur İpek Seniha Ünay Selçuk

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510406

Öz

Günümüzde sanatçıların bir üretim biçimi olarak, başkalarının yapıtlarını yeniden üretme, dönüştürme ya da kendine mal etme yoluyla kullanmaları sıklıkla karşılaşılan bir durum olmuştur. Bu makale, bu üretim biçimi örnekleriyle birlikte “sanat eserinin kendinden başka hiçbir referansı yok mudur” sorusuna odaklanmıştır. Bu bağlamda öne çıkan özgünlük meselesi ise özgünlük savunuculuğu ya da özgünlük karşıtı bir tutumla ele alınmamıştır. Sanat eserinin oluşum sürecinde sıfır düzeyinde bir başlangıç mümkün müdür? Her eser ya da her fikir bir şekilde öncesinden referans alır ya da çağrışım yapar mı? Bu sorular ışığında makale, modernist dönemin özgünlük anlayışı, bu anlayışın Marcel Duchamp’ın Ready-made’leriyle (hazır-yapıtları) uğradığı dönüşüm ve 1980’lerde değişen özgünlük anlayışına odaklanarak ilerlemiştir. Bu bağlamda temellük, postprodüksiyon, détournement kavramlarına değinilmiştir.
Bu kavramları görsel örneklerle desteklemek için sanatçı eserlerine yer verilmiştir. Bu örnekler arasında başkalarının fikrini çalma yani “intihal” düzeyinde görülen sanat yapıtları konu dışında bırakılmıştır. Manet’nin “Olympia” adlı resmi ile Tiziano Vecellio’nun “Urbino Venüsü” adlı resmi; Duchamp’ın “Çeşme/ Fountain” çalışması ile Sherrie Levine’nin “Marcel Duchamp’tan Sonra/ After Marcel Duchamp”, Sarah Lucas’ın “Dışarıdaki Eski/ The Old in Out” çalışması, Nelson Leirner’ın, “Sotheby’s” çalışması; Glenn Brown, “Reproduction” çalışması ile Govert Flinck, “Bearded Man with a Velvet Cap” çalışması; Jeff Koons’un, “String of Puppies”çalışması ile Art Rogers, “Puppies” çalışması ve Sherrie Levine’nin, “Walker Evans’tan sonra/ After Walker Evans” çalışması üzerinde durulmuştur. Özgünlüğün olmazsa olmaz bir konumda olmadığı ve sanat eserinin üretiminde sıfır düzeyinde bir başlangıcın çok da mümkün olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sanat Eseri, Özgünlük, Yeniden Üretim, Kendine Mal Etme

Kaynakça

• BOURRİAUD, N. (2004). Postprodüksiyon- Senaryo Olarak Kültür: Sanat Dünyayı Nasıl Yeniden Programlıyor. (Çev. N. Saybaşılı) Ankara: Bağlam Yayıncılık.