KENTLEŞMENİN ÇEVRE KALİTESİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE OLGU ÖRNEĞİ

Yıl 2019, , 187 - 213, 26.06.2019

Güler Şahin Levent Gökdemir

https://doi.org/10.33692/avrasyad.595488

Cited By: 1

Öz

Hızlı kentleşme, sera gazı salınımlarının zaman içerisinde artış yönlü olmasına neden
olmaktadır. Hızlı kentleşmenin temel sonuçlarından biri kentsel alanlardaki çevre kalitesi
üzerindeki trafik etkisidir. Motorlu kara taşıtları kaynaklı sera gazı salınımları, kentlerde çevre
kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu bağlamda kentleşme ve trafik faktörlerinin, çevre
sorunsalı üzerindeki etkisinin incelenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Belirtilen sorunsal
çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, çevre kalitesini değerlendirme kapsamında 1995-2016 zaman
aralığı içerisinde Türkiye olgu örneğinde nüfus kentleşmesinin ve motorlu kara taşıtlarının çevre
sorunsalı üzerindeki etkilerini incelemektir. Amaca yönelik olarak çevre parametresine ait sera
gazı salınımları; kentleşme parametresine ait kırsal nüfus, kırsal nüfus artışı, nüfus artışı,
kentsel nüfus ve kentsel nüfus artışı ile motorlu kara taşıtları değişkenleri Kök Ortalama Kare
Hataları yöntemi ile analiz edilmiştir. Analizin birinci aşamasında, nüfus artışının sera gazı
salınımları; ikinci aşamasında ise motorlu kara taşıtlarının sera gazı bileşenleri üzerindeki etkisi
incelenmiştir. Sonuçlar, kentsel nüfus artışının sera gazı salınımları üzerinde en yüksek etkiye
sahip olduğunu; CO2, CH4, N2O ve F gazlarından kaynaklı salınımların, motorlu kara
taşıtlarından en fazla otomobil sayısından etkilendiğini göstermiştir.
Sonuçlar doğrultusunda politika önerileri olarak, kentleşme kalitesi için özellikle, tarımsal
reform ve kırdan kente göçün tersine çevrilmesi ile ilgili acil stratejiler belirlenerek
uygulanmalıdır. Kentler, eko-topluluklara ayrılmalı ve içinde yaşanılan eko-sistemlerin taşıma
kapasitesine uygun bir şekilde tasarlanmalıdır. Kentle kır arasındaki mesleklerin rotasyonu ve
çeşitlendirilmesi yoluyla endüstri ve tarım sektörleri bütünleştirilmelidir. Aynı zamanda, dizel ve
benzin yakıt kullanan araç sayısının ivedilikle azaltılması, motorlu kara taşıtlarının egzoz
gazlarının iyi bir şekilde kontrol edilmesi, yakıt kalitesinin kontrolünün sağlanması salık
verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Kentleşme, Çevre Kalitesi, Kök Ortalama Kare Hataları Yöntemi

Kaynakça

• .