BiR iSTiLA BiR DÖNÜŞÜM: MOĞOL İSTİLASININ KUMAN/KIPÇAKLARA ETKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 181 - 190, 15.01.2017

Aslı Çandarlı Şahin

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509453

Cited By: 1

Öz

Moğollar ve Kuman/Kıpçaklar…Her ikisi de yaşadıkları döneme damga vurmuş, sahip
oldukları konar-göçer kültür ile yerleşik toplumların hayatında derin izler bırakmış iki halktır.
Bilindiği üzere Kuman/Kıpçakların siyasî hayatı Moğol istilası nedeni ile sonlanmıştır. İlk bakışta
bir felaket olarak değerlendirilebilecek söz konusu istila hareketi aslında diğer tüm halklar için
olduğu gibi Kuman/Kıpçaklar için de tam bir dönüm noktasıdır. Kuman/Kıpçak birliği şeklinde
var olan siyasi etkinliği sona erdirmiş ya da sahip olunan verimli arazilerin ve ticari kazanç
açısından çok faydalı coğrafi sahaların elden çıkmasına neden olmuş olması istilanın bir boyutu
iken; Kuman/Kıpçakların özellikle Bulgar ve Macar sahasında oldukça etkin bir rol oynamaları
sonucunu beraberinde getirmiş olması ve söz konusu devletlerin hayatında askerî ve hatta idarî
önemli görevler almalarını sağlaması diğer bir boyutudur. Bu noktada Moğolların XIII. yüzyılda
gerçekleĢen hareketi Kuman/Kıpçak tarihinin yön değiştirmesine vesile olan bir hareket olarak
algılanmalıdır

Anahtar Kelimeler

Moğol, Kuman/Kıpçak, Bulgar, Macar, İstila

Kaynakça

• AHĠNCANOV, Sercan M., (2009), Kıpçaklar,(Çev. KürĢat Yıldırım), Ġstanbul: Selenge Yayınları. BARTHOLD, V. V., (2006), Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, (Haz. Kâzım YaĢar Kopraman-Ġsmail Aka), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. BERTA, Arpád, (1998), “Kumanların Kökeni Macaristan’daki Kumanların Erken Tarihi”, (Terc. Emine Yılmaz), Türk Dünyası İncelemeleri Prof. Dr. Kemal Eraslan Armağanı, Ġstanbul, 133-142. CARPĠNĠ, Plano, (2014), Plano Carpini’nin Moğolistan Seyahatnâmesi(1245-1247), (Terc. Ergin Ayan), Ġstanbul: Gece Kitaplığı, Ġstanbul. CÜVEYNî, Alaaddin Ata Melik, (1998), Tarih-i Cihan Güşa,(Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. ÇOBAN, Erdal (2014), Orta Çağ’da Kumanlar ve Macarlar, Ankara: Nobel. ECKHART, F., (2010), Macaristan Tarihi, (Çev. Ġbrahim Kafesoğlu), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. GOLDEN, Peter B., (1996), “Kıpçak Kabilelerinin MenĢeine Yeni Bir BakıĢ”, Uluslararası Türk Dili Kongresi (1988), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 47-63. GÖMEÇ, Saadettin, (2009), Türk Destanlarına GiriĢ, Ankara: Akçağ Yayınları. HORVÁTH, András Pálóczi, (1989), Pechenegs, Cumans, lasians:Steppe Peoples in Medieval Hungary, BudapeĢte: Kner Printing House. ĠBNÜ’L ESÎR, (1987), El Kâmil Fi’t-Tarih Tercümesi(Çev. Ahmet AğırakçaAbdülkerim Özaydın), C. XII, Ġstanbul: Bahar Yayınları. ĠBN HURDAZBĠH, (2008), Yollar ve Ülkeler Kitabı,(Çev. Murat Ağarı), Ġstanbul: Kitabevi. KAFALI, Mustafa, (1971), “DeĢt-i Kıpçak ve Cuci Ulusu”, İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı: 25, Ġstanbul, 179-188. ______________, (1976), Altın Orda Hanlığının Kuruluş ve Yükseliş Devirleri, Ġstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası. KAFESOĞLU, Ġbrahim, (2010), Türk Milli Kültürü, Ġstanbul: Ötüken.