FENİKE SİKKELERİNİN TARİHSEL ÖNEMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 37, 36 - 50, 15.12.2023

İlknur Günel

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1402107

Öz

Fenikelilerin Akdeniz Dünyasında meydana getirdiği ekonomik, dini, siyasi ve kültürel etkileri, sikkeler üzerinden tespit etmek mümkündür. Sikkelerin ikonografileri, türleri ve ağırlıkları ile basılıp yayıldıkları coğrafyalar incelenerek Fenikelilerin hangi dönemlerde, hangi devletlerle, ne tür ilişkiler kurduğuna dair bilgiler edinilebilir. Bunlara ek olarak sikkelerin üzerinde yer alan tanrı, tanrıça ve dini uygulamalara dair tasvirlerden yola çıkarak ilgili dönemin inanç sistemlerine de ulaşılabilir. Yine aynı şekilde sikkelerin üzerinde yer alan pruva, dalga, yunus, kadırga, murex kabuğu gibi bir takım denizle ve denizcilikle ilgili semboller ekonomik hayata dair önemli ipuçları taşır. Sikkeler yoluyla politik gücü kimlerin elinde bulundurduğu da tespit edilebilir. Bu açıdan sikkeler, Fenike üzerindeki egemen siyasi güçler ile Fenike yayılımının izinin sürülmesi ve hangi bölgelerde ne kadar süreyle hüküm sürüldüğünün anlaşılması açısından önemli başvuru kaynaklarıdır. Sikkelerin üzerinde yer alan tasvirlere bakarak dönemin giyim şekline ve bu konuda hangi uygarlıkların etkisinde kalındığına dair göstergelere erişilebilir. Böylece o dönemde hangi uygarlıklarla yoğun etkileşim yaşandığı, o uygarlıklardan hangi dini ve kültürel unsurların alındığı gözle görülür hale gelir. Tüm bunlardan yola çıkarak bu çalışmada Tyros kenti başta olmak üzere Sidon, Byblos, Arados, Berytus, Karne, Sicilya ve Kartaca’da farklı dönemlerde basılan Fenike sikke türleri incelenerek sikkelerin siyasi, dini, ticari ilişkilerin anlaşılmasındaki tarihsel önemleri vurgulanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte taşıdıkları politik, ekonomik ve kültürel izlerin yorumlanması da amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sikke, Fenikeliler, Kültür, Ekonomi, Din

Kaynakça

• Akurgal, E. 1993. Eski Çağda Ege ve İzmir, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı. İzmir.
• Albustanlıoğlu, T., 2019. Erythrai (Ildırı) Antik Kenti Taş Ocakları: Yeni Bulgular. Arkeoloji ve Sanat, S. 161, 91-106.
• Arıkantürk, A. Ö. 2022. Sikkeler ışığında antik kentler: Troas, Mysia, Aiolis. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi. Balıkesir.
• Barnett, R. D. vd. 1948. A Phoenician Inscription from Eastern Cilicia. Iraq, Vol. 10, No. 1, 56-71.
• Bayburtluoğlu, C. 1965. Erythrai (Ildırı)da Bulunan Paralar, DTCFD, 23/3-4, 127-138.
• Bayburtluoğlu, C. 2015. Erythrai. TTK. 2. Baskı. Ankara.
• Ciasca, A. 1999. Le isole maltesi e il Mediterraneao fenicio, Malta Archaeology, Rev. 3, 21-25.
• Edwards, R. B. 1979. Kadmos the Phoenician. A. M. Hakkert Publisher. Amsterdam.
• Elayi, J. 2007. Gerashtart, King of the Phoenician City of Arwad in the 4th century BC. The Numismatic Chronicle (1966-), Vol. 167, 99-104.
• Elayi, J. & Elayi, A. G. 2009. The Coinage of the Phoenician City of Tyre in the Persian Period, Leuven.
• Elayi, J. & Elayi, A. G. 2010. A Series of Coins from Byblos