1784 MARITIME REGULATION AND EARLY NIZAM-I CEDID IN THE OTTOMAN NAVY

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 38, 535 - 546, 15.03.2024

Enes Depe

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1414063

Öz

The Ottoman navy, which suffered heavy losses in Çeşme in 1770, faced a serious security problem in the following years. While efforts were made to compensate for these losses throughout the 1770s, naval initiatives reached a different dimension in the 1780s. While the Western world entered a rapid arms race with the American War of Independence, the warming of the waters in the Mediterranean led the Ottoman authorities to take additional measures. For the Ottomans, whose security vulnerability increased with the annexation of Crimea by Russia in 1783, it was necessary to carry out some work to increase the naval power ready for the expedition and to quickly transfer it to the necessary places.
Within the scope of the war preparations carried out between 1783 and 1785, which coincided with the period of Halil Hamid Pasha's grand viziership, some measures were brought to the agenda in the navy. Russia's increasing naval power and threat to the Ottomans were tried to be prevented with a regulation that came into force in 1784. The basis of this regulation, which can be called the early Nizâm-ı Cedîd (New Order) for the navy, is based on systematically keeping more ships ready for expedition. This initiative, which meant a more costly navy compared to previous years, was put into practice in 1785. Measures to increase the expeditionary capacity of the navy before the Russian War, which started in 1787, also paved the way for supporting investments in the navy during and after the war. This research focuses on the details of the regulation made in 1784, one of the New Order initiatives in the navy that would continue to be developed in the 1790s.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Navy, Maritime History, Nizam-ı Cedid, Imperial Shipyard, 18th century

1784 BAHRİYE DÜZENLEMESİ VE OSMANLI DONANMASINDA ERKEN NİZÂM-I CEDİD

Öz

1770 yılında Çeşme’de ağır kayıplara uğrayan Osmanlı donanması, takip eden yıllarda ciddi bir güvenlik sorunu ile karşı karşıya kalmıştır. 1770’li yıllar boyunca bu kayıpların telafisine çalışılırken, 1780’li yıllarda donanma ile ilgili girişimler farklı bir boyuta ulaşmıştır. Amerikan Bağımsızlık Savaşı ile Batı dünyası hızlı bir silahlanma yarışına girerken, Akdeniz’de de suların ısınmaya başlaması Osmanlı yetkililerini ilave tedbirler almaya yöneltmiştir. 1783 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı ile güvenlik zafiyeti büyüyen Osmanlılar için, sefere hazır deniz gücünün arttırılması ve hızla gerekli yerlere intikali yönünde bazı çalışmaların yapılması gerekmiştir.
Halil Hamid Paşa’nın sadrazamlığı dönemine denk gelen 1783-1785 yılları arasında gerçekleştirilen savaş hazırlıkları kapsamında, donanmada da bazı tedbirlerin alınması gündeme gelmiştir. Rusya’nın artan deniz gücü ve Osmanlılara yönelik tehdidi, 1784 yılında yürürlüğe giren bir düzenlemeyle önlenmeye çalışılmıştır. Bahriye için erken nizâm-ı cedid olarak adlandırılabilecek bu düzenlemenin temeli, sistematik olarak daha fazla gemiyi sefere hazır halde tutabilmeye dayanmaktadır. Önceki yıllara kıyasla daha masraflı bir donanma anlamına gelen bu teşebbüs, 1785 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur. 1787’de başlayan Rus Harbi’nden önce donanmanın sefer kapasitesinin arttırılmasına yönelik tedbirler, savaş yıllarında ve sonrasında donanmaya yapılan yatırımların desteklenmesinin de önünü açmıştır. Bu araştırma, 1790’lı yıllarda da geliştirilerek devam edecek olan donanmadaki nizâm-ı cedid teşebbüslerinden, 1784 yılında yapılan düzenlemenin detaylarına odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Donanması, Denizcilik Tarihi, Nizâm-ı Cedid, Tersane-i Amire, 18. yüzyıl

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Ali Emiri-Sultan Abdülhamid I (AE. SABH.I ): 918.
• Cevdet-Bahriye (C. BH.): 713, 3983, 6781, 11006, 12075, 12240.
• Cevdet-Hariciye (C. HR.): 4830.
• Hatt-ı Hümayun (HAT): 4542, 4553.
• Maliyeden Müdevver Defterler (MAD. d.): 2925.
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• ............ . 2016. Müellifi Meçhul Bir Rûznâme: Osmanlı – Rus Harbi Esnasında Bir Şahidin Kaleminden İstanbul (1769-1774). (2. Baskı), (Haz. Süleyman Göksu), İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
• Ahmed Vâsıf Efendi. 1994. Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakāiku’l-Ahbâr. (Haz. Mücteba İlgürel). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.