Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretmenlerinin Öğrenciye Yaklaşım, İletişim ve İş Birliğine İlişkin Yeterliklerinin Nitel Analizi: TMV Örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 247 - 271, 30.09.2024

Tarık Demir

Öz

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında öğretici yeterlilikleri ve özellikle pedagojik yetkinlikler her geçen gün daha çok önemi anlaşılan konulardan biri haline gelmektedir. Çalışma kapsamında öğretici yeterliliklerinde önemli bir yeri olan “öğrenciye yaklaşım, iletişim ve iş birliği” üzerinde durulmuştur. Araştırmanın amacı Türkçeyi yabancı dil olarak (Türkiye dışında) örgün öğretim süreçleri içerisinde Türkçe öğreten öğretmenlerin sınıf içinde yaşanan soru ve sorunlara yaklaşımında iletişim ve iş birliği ile öğrenciye yaklaşım alanlarındaki yetkinlik ve yeterliklerini incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseninde iç içe geçmiş çoklu durumlar tasarlanmış ve örnek olaylar üzerinden öğretici yeterlikleri analiz edilmiştir. Araştırmanın evrenini Türkçeyi yabancı dil olarak öğreten öğretmenler oluştururken örneklem grubu ise 2021-2022 eğitim-öğretim Türkiye Maarif Vakfı Okullarında farklı ülkelerde öğretmenlik yapan 8 Türkçe öğretmeni (4 kadın, 4 erkek) oluşturmaktadır. Veri toplama aracı örneklem grubundaki tüm öğretmenlere dijital biçimde ulaştırılmış ve çalışmaya gönüllü, seçkisiz biçimde dâhil olan öğretmenlerle devam edilmiştir. Ulaştırılan ölçek aracılığıyla demografik bilgiler alındıktan sonra öğretici yeterliklerinin tamamına ilişkin iç içe geçmiş on örnek olaylardan oluşan ölçekle veri toplanmıştır. Çalışma kapsamında iletişim ve iş birliği ile öğrenciye yaklaşım yeterlikleri incelendiği için bu yeterliklerin ölçüldüğü iki örnek olay ele alınmış ve içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Analizlerin geçerlilik ve güvenilirliğini sağlamak için uzman ve akademisyen görüşleri alınmış, gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre öğretmenlerin sahip oldukları ilgili yeterlikler ve gelişime, desteğe ihtiyaç duyulan noktalar tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda ulaşılan sonuçlar ve öneriler çalışmanın sonunda paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, yabancı dil, iletişim, iş birliği, öğrenciye yaklaşım, yeterlilik.

Etik Beyan

Araştırma için Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 21.07.2020 tarihli ve 2020/35853172-300 karar sayısı ile etik kurul izni alınmıştır

Teşekkür

Çalışmamıza katkı sağlayan TMV öğretmenlerine ve imkân sunan yöneticilerine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Battelle for Kids. (2019). Networks. https://static.battelleforkids.org/documents/p21/P21_Framework_Brief.pdf adresinden alınmıştır.
• Chmiliar, l. (2010). Multiple-case designs. In A. J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Eds.), Encyclopedia of case study research (pp 582-583). USA: SAGE Publications.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. S. B. Demir ve M. Bütün). Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (3. Baskıdan Çeviri). Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çangal, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde sosyal medya kullanımının yazma becerisine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, H., Başer Baykal, N. ve Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379-406. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
• Demir, T. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde öğreticilerin pedagojik yeterliklerine yönelik bir inceleme. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demir, T. (2022). Türkçe öğretiminde öğretmen/öğretici yeterlikleri. Ö. Çangal ve U. Başar (Ed.), Erol Barın’a Armağan içinde (s.333). Nobel Yayınları.
• Demiraslan Cevik, Y. (2013). How case methods are used to examine and enhance preservice teacher decision-making? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), Özel Sayı (1), 94-108.
• Durmuş, M. (2018). Dil öğretiminin temel kavramları üzerine düşünceler: yabancılara Türkçe öğretimi mi, yabancı dil veya ikinci dil olarak Türkçe öğretimi mi? . Türkbilig, (35), 181-190.
• Güzel, A. (2010). Türkçe eğitimi bölümlerinde kurulması gerekli görülen ana bilim dalları. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 371-383.
• Kana, F., Boylu, M. & Başar, U. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretmeni yetiştirmenin gerekliliği ve lisans programı önerisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi 12(5), 1125-1138.
• McMillan, J. H. and Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence-based inquiry. Pearson Higher Ed.
• MEB (2010). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi ve Bu Alan İçin Öğretmen Yetiştirmenin Önemi ve Gereği. Marmaris: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ve Öğretmenliği Çalıştayı Kitabı. MEB Yayınları.
• MEB, ÖMGY (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü. MEB Yayınları.
• TMV (2022). https://turkiyemaarif.org/uploads/editions/files/166e2e2b955b9a.pdf adresinden erişilmiştir.
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Ustabulut, M. Y. (2019) Yansıtıcı düşünme becerileri eğitiminin yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenler ve Türkçe öğretimi üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• YEE (2022). https://www.yee.org.tr/sites/default/files/yayin/2022_faaliyet_raporu.pdf adresinden erişilmiştir.
• Yin, R. K (1984). Case study research: design and methods. (3. Basım). California: Sage Publications.
• Yin, R.K. (1994). Case Study Research: Design and Methods. Sage Publication: USA.