Türkçe Dersi Nasıl Yapılandırılabilir?

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 1375 - 1396, 28.12.2022

Atilla Dilekçi

https://doi.org/10.51460/baebd.1208604

Öz

Bu araştırmada Türkçe öğretmenlerine göre ana dili eğitiminin nasıl yapılandırılabileceğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bunun için araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum desenine göre yapılmıştır. 7 sorudan oluşan açık uçlu görüşme formundaki sorular odağında 15 Türkçe öğretmeni ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizine göre çözümlenmiş, uygun temalara kodlanmış ve temalar altında öğretmen görüşleri yorumlanmıştır. Öğretmenler, ortaokullardaki ana dili eğitimlerinde öğrencileri sözlü ve yazılı ifade edebilecekleri yetkinliğe ulaştırmayı temel hedef olarak belirtmiştir. Öğretmenler temel hedef doğrultusunda okuma, yazma, dinleme ve konuşma becerilerinin gelişiminin sağlanması gerektiğini dile getirmişlerdir. Öğretmenlere göre ana dili eğitimlerinde dil becerilerinin ve 21. yüzyıl becerilerinin gelişimi hedeflenmelidir. Öğretmenler Türkçe dersi bir ana dili dersi olması dolayısıyla öğrencilere dil farkındalığı kazandırılması ve kültür aktarımı yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Öğretmenlere göre ders kapsamında öğrencilere millî bir bilinç kazandırılmalıdır. Dil bilgisi öğretimi metne bağlı, uygulamaya dayalı, becerileri destekleyecek şekilde işlevsel yaklaşıma göre yapılmalıdır. Öğretmenler ortaokulda, bütün sınıf düzeylerinde Türkçe ders saatinin en az 6 saat olması gerektiğini belirtmişlerdir. Türkçe derslerinde anlamlı ve kalıcı öğrenmeler için teknolojinin etkin ve doğru kullanılması gerektiğini belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

ana dili eğitimi, Türkçe dersi, dil becerileri, ders saatleri, dil bilgisi öğretimi

How Can the Turkish Lesson Be Structured?

Öz

This study aims to reveal how to construct mother tongue education according to Turkish language teachers. To this end, the study is designed as a case study design, one of qualitative research methods. Face- to- face interviews were conducted with 15 teachers through an open-ended interview form including 7 questions. The data were analyzed through content analysis, appropriate themes were determnied and teachers’ views were interpreted under themes. Teachers reported that the fundamental goal was to make students acquire written and oral expression skills in mother tongue education in secondary schools. The teachers emphasize the necessity of improving reading, writing, listening and speaking skills based on the main objective. According to teachers, the improvement of language and 21st century skills should be aimed in mother tongue education. Teachers emphasize that the students should be taught the awareness of language learning and the need of cultural transfer by means of the fact that Turkish language course is a mother tongue education. According to teachers, national consciousness should be acquired as part of the courses. Grammar teaching should be fulfilled based on the text and practice in a way that it promotes skills within the scope of functional approach. Teachers note that lesson hours should be at least 6 hours at all class levels and that technology should be benefitted effectively properly for meaningful and permanent learning.

Anahtar Kelimeler

mother tongue education, Turkish lesson course, language skills, lesson hours, grammar teaching

Kaynakça

• Akata, A. (2009). Türkçe programıyla ilgili ölçme ve değerlendirme sürecinin işlevselliği üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçenin Öğretiminin Sorunları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 729-749.
• Benzer, A. (2019). Dil eğitiminde teknoloji ile ilgili temel kavramlar ve uygulamalar (s. 313-348), Dil Eğitiminin Temel Kavramları (Ed. Karatay, H). Asos yayınları.
• Can, Ö. (Ed.). (2018). Dilbilim kuramları, iki düzlem beş kuram. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Canbulat M., Bıçak B., & Uyumaz G. (2017). Türkçe öğretmenlerinin kullandıkları ölçme ve değerlendirme yaklaşımları. International Journal of Languages’ Education and Teaching 5(1), 462-477.
• Çakan, M. (2008). Eğitim sistemimizde yaygın olarak kullanılan test türleri. Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Tekindal S. (ed.). Pegem Akademi.
• Çarkıt, C. (2020). Ortaokul Türkçe derslerinde kültür aktarımına yönelik uygulamalar. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1380-1389. doi: 10.24106/kefdergi.4017
• Çer, E. (2017). Türkçe öğretmenlerinin Türkçe öğretimine yönelik yeterlilikleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 68-89.
• Çoban, A. (2016). Türkçe eğitimi ve öğretiminin sorunları. Journal of Turkish Language and Literature, 2(1), 121-138). Doi: 10.20322/lt.36849
• Demir, C., & Yapıcı, M. (2007). Ana dili olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 177-192.
• Demir, T. (2013). Türkçe derslerinde dil bilgisi konuları öğrenilirken kullanılan öğrenme stratejileri üzerine bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 167-206.
• Dilekçi, A. (2021). Türkçe eğitimi açısından Eğitim Bilişim Ağı (EBA). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 1-17. DOI: 10.29000/rumelide.1032354.
• Dilekçi, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki tiyatro metinlerinin değerler aktarımı bakımından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 44-58. DOI: 10.17679/inuefd.1024499
• Dolunay, S. K. (2013). Dil bilgisi öğretimi. Türkçe Öğretimi El Kitabı (Ed. A. Güzel ve H. Karatay). Pegem Akademi Yayınları
• Erdem, İ., & Çelik, M. (2011). Dil bilgisi öğretim yöntemi üzerine değerlendirmeler. Turkish Studies, 6(1), 1030-1041.
• Erdoğan, T., & Gök, B. (2009). Türkçenin ana dili olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların giderilmesine yönelik öneriler: Ankara örneği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 1-16.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterli algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gillham, B. (2000). Case study research methods. Continioum House.
• Göçen, G. (2020). Türkçe eğitiminde algısal dil becerilerine yönelik yapılan uygulamalar ve yaşanan sorunlar. Journal of Sustainable Educational Studies, 1(1), 64-77.
• Göçer, A. (2013). Türkçe Öğretmen Adaylarına Göre Türkçenin Güncel Sorunları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11). 491 515.
• Göçer, A. (2018). Türkçe öğretmeni özel alan yeterliklerinin ölçme değerlendirme bileşenleri ve performans göstergeleri bağlamında incelenmesi. BEÜ-SBE Dergisi, 7(1), 194-210.
• Göçer, A., & Arslan, S. (2019). Ortaokulda gerçekleştirilen dil bilgisi öğretimi durumunun öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 297-326
• Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64.
• Güneyli, A. Özder, H. Konedralı, G., & Arsan N. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Türkçe ile Diğer Ders Başarıları Arasındaki İlişki. Mediterranean Journal of Educational Research, 7, 60-72.
• Işık, R., & Erdem, İ. (2016). Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi (Muş ili örneği). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11(3), 1309-1332. Doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9312
• İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• İşcan, A., & Kolukısa, H. (2005). İlköğretim ikinci kademe dil bilgisi öğretiminin durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 299-308.
• Karadüz, A. (2009). Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme uygulamalarının yapılandırmacı öğrenme kavramı bağlamında eleştirisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. XXII(1), 189-210.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay H., & Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim Dergisi, 48(Özel sayı 1), 685-716.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies 6(1), 1439-1454.
• Kıran, Z., & Kıran, A. (2010). Dilbilime giriş (3. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Luraghi, S., & Parodi, C. (2008). Key terms in syntax and syntactic theory. Continuum International Publishing Group.
• Lüle Mert, E. (2014) Türkçenin eğitimi ve öğretiminde dört temel dil becerisinin geliştirilmesi sürecinde kullanılabilecek etkinlik örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 23-48.
• Merriam, S. B. (1990). Case study research in education. Jossey-Bass.
• Metin, M., & Demiryürek, G. (2009). Türkçe öğretmenlerinin yenilenen Türkçe öğretim programlarının ölçme-değerlendirme anlayışı hakkındaki düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 37-51.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). Türkçe dersi öğretim programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015). Türkçe dersi öğretim programı. https://web.deu.edu.tr/ilyas/ftp/turkce2015.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Gölge Ofset Matbaacılık.
• Sağır, M. (2002). İlköğretim okullarında dil bilgisi öğretimi. Türk Dili Dergisi, 1(601), 56-59.
• Schaaik, G. V. (1998). İşlevsel dilbilgisi nedir?. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 9, 9-25.
• Susar Kırmızı, F., & Akkaya, N. (2009). Türkçe öğretimi programında yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25(1), 42-54.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü (2. baskı). Multilingual Yayınları.
• Yıldırım, A. (2006). İlköğretim okulları ikinci kademede ölçme ve değerlendirmeye ilişkin görüşler: Diyarbakır ve Elazığ ili örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yıldırım, A., & Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, F., & Kırımlı, B. (2014). Türkçe öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme yöntemlerini uygulama biçimleri ve uygulamada karşılaştıkları sorunlar. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(3), 1621-1639.
• Yozgat, U. (2018). Dilbilimde biçimci ve işlevci düzlem. (154-212). Ö. Can (Ed.), Dilbilim Kuramları İki Düzlem Beş Kuram (154-212). İthaki Yayınları.