Investigating the Relationship between Workflow Experience, Job Satisfaction and Positive Psychological Capital of School Counselors

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 407 - 426, 28.04.2024

Yağmur Atalı , Diğdem Müge Siyez

https://doi.org/10.51460/baebd.1445728

Öz

Okul Psikolojik Danışmanlarının İş Akışı Deneyimleri ile İş Doyumu ve Pozitif Psikolojik Sermayeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul psikolojik danışmanlarının iş doyumu ve pozitif psikolojik sermayelerinin iş akışı deneyimlerini yordama gücünün incelenmesidir. Araştırma, 2022-2023 eğitim- öğretim yılında İzmir ilinde devlet okullarında görev yapan 155’i kadın 64’ü erkek olmak üzere toplam 219 okul psikolojik danışmanı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada okul psikolojik danışmanlarının iş akışı deneyimlerini ölçmek için Çalışmada (İş’te) Akış Deneyimi Ölçeği, iş doyumlarını ölçmek için Minnesota İş Doyumu Ölçeği ve pozitif psikolojik sermayelerini ölçmek için Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların sosyo-demografik bilgilerine ilişkin verilerin elde edilmesi amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerle aşamalı regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, okul psikolojik danışmanlarının iş doyumu ve pozitif psikolojik sermayelerinin iş akışı deneyimini anlamlı bir şekilde yordadığı belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular alan yazın doğrultusunda tartışılmıştır. Son olarak, araştırmacılara ve okul psikolojik danışmanlarına iş akışı deneyimine dair öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akış Deneyimi, İş Akışı Deneyimi, İş Doyumu, Pozitif Psikolojik Sermaye, Okul Psikolojik Danışmanları.

Etik Beyan

Bu araştırma için Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu ve İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden 26 Eylül 2022 tarihinde 87347630-659-371046 sayılı yazı ile etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, kamu, ticari veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar gibi herhangi bir organizasyondan destek almamıştır.

Kaynakça

• Akçakanat, T., Erhan, T. & Uzunbacak, H. H. (2019). Meslek aşkının iş tatmini üzerine etkisi: Akış deneyiminin aracı rolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 80-95.
• Aktaş, E. F. & Demirbaş Zorbaz, S. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının çocukla psikolojik danışma yeterliklerine ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 245-256.
• American School Counselor Association (2019). ASCA school counselor Professional standards & competencies. Alexandria, VA: Author.
• Aydın, B. (2018). Pozitif psikolojik sermaye ve iş akışı ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(70), 492-505.
• Bağcı, B., Uğur, A., Çalık, E. & Başıbeyaz, İ. H. (2021). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma öz yetkinlikleri ile ikincil travmatik stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 148-173.
• Bakker, A. (2007). The work-related flow ınventory: construction and ınitial validation of the WOLF. Journal of Vocational Behavior, 72, 400-414.
• Bakker, A. B. (2008). The work-related flow inventory: Construction and initial validation of the WOLF. Journal of vocational behavior, 72(3), 400-414.
• Bakker, A. B., Demerouti, E. & Schaufeli, W. B. (2003). Dual processes at work in a call centre: An application of the job demands-resources model. European Journal of Work andOrganizational Psychology, 12(4), 393-417.
• Bardhoshi, G. & Um, B. (2021). The effects of job demands and resources on school counselor burnout: Self‐ efficacy as a mediator. Journal of Counseling & Development, 99(3), 289-301.
• Batmaz, İ. & Altunışık, R. (2017). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye düzeyleri ile iş akışı deneyimleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,18(2), 513-529.
• Baycan, A. (1985). Analysis of Several Aspects of Job Satisfaction Between Different Occupational Groups. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Borgen, W. A. & Amundson, N. E. (1985). Counselling immigrants for employment. International counselling and assessment: Global perspectives, 269-272.
• Burke, R. J. (2010). Flow, work satisfaction and psychological well-being at the workplace. IUP Journal of Soft Skills, 4.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Colombo, L. & Zito, M. (2014). Demands, resources and the three dimensions of flow at work. A study among professional nurses, 4, 255-264.
• Csikszentmihalyi, M. & Lebuda, I. (2017). A window into the bright side of psychology: Interview with Mihaly Csikszentmihalyi. Europe's Journal of Psychology, 13(4), 810.
• Csikszentmihalyi, M. & LeFevre, J. (1989). Optimal experience in work and leisure. Journal of Personality and Social Psychology, 56(5), 815-822.
• Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety: Experiencing flow in work and play. San Francisco: Jossey-Bass.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. Journal of Leisure Research, 24(1), 93- 94.
• Csikszentmihalyi, M. (2013). Flow: The psychology of happiness. Random House.
• Csikzentmihalyi, M. (1997). Finding flow: The psychology of engagement with everyday life. New York: Basic.
• Çokar, N. (2015). İş akışı deneyimi, iş doyumu ve performans ilişkisi: Beş yıldızlı otellerde bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(1), 1-14.
• De Waal, J. J., & Pienaar, J. (2013). Towards understanding causality between work engagement and psychological capital. SA Journal of Industrial Psychology, 39(2), 1- 10.
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self- determination in human behaviour. New York: Plenum Press.
• Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F. & Schaufeli, W. B. (2001). The job demands-resources model of Burnout. Journal of Applied Psychology, 86(3), 499-512.
• Doğan, T. & Bayar, Ö. (2018). Çocuk cinsel istismarı: geleceğin öğretmenleri ve okul psikolojik danışmanları ne kadar biliyor? Journal of International Social Research, 11(55), 571-581.
• Dönmez, K. & Sarı, T. (2021). Okul psikolojik danışmanlarında öz şefkat ile tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun aracı rolünün incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (59), 60- 84.
• Eisenberger, R., Jones, J. R., Stinglhamber, F., Shanock, L. & Randall, A. T. (2005). Flow experiences at work: For high need achievers alone?. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 26(7), 755-775.
• Erçevik, A. (2019). The relationship between secondary traumatic stress and social problem- solving skills of school counselors. Cukurova University Faculty of Education Journal, 48(2), 1054-1071.
• Erdoğan, O., Sezgin, F. & Koçak, D. (2023). Okul müdürlerinin akış deneyimi yaşama durumlarının incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 976-998.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.). Los Angeles: Sage.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to Design and Evaluate Research in Education (7th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Fye, H. J., Cook, R. M., Baltrinic, E. R. & Baylin, A. (2020). Examining individual and organizational factors of school counselor burnout. Professional Counselor, 10(2), 235-250.
• Ghani, J. A. & Deshpande, S. P. (1994). Task characteristics and the experience of optimal flow in human— computer interaction. The Journal of psychology, 128(4), 381-391.
• Gong, Z., Chen, Y., & Wang, Y. (2019). The influence of emotional intelligence on job burnout and job performance: Mediating effect of psychological capital. Frontiers in psychology, 10, 2707.
• Güldal, Ş. T., Püsür, R. & Şayan, D. (2021). Online grupla akran süpervizyonu çalışmasının okul psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeyine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 55(55), 175-197.
• Gürbüz, S. & Karaman, A. (2019). İş akışı ve pozitif psikolojik sermaye ilişkisi: İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları çerçevesinde bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 217-242.
• Güzel, B., Karabacak, G. & İşçi, C. (2020). Turizm çalışanlarında iş doyumu ve bütünleşme: Akış kuramı yaklaşımı. Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(37), 445-470.
• Hackman, R. J. & Oldham, G. R. (1976). Motivation through the design of work: Test of a theory. Organizational Behavior and Human Performance, 16, 250-279.
• Harackiewicz, J. M. & Elliot, A. J. (1998). The joint effects of target and purpose goals on intrinsic motivation: A mediational analysis. Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 657– 689.
• Holman, L. F., Nelson, J. & Watts, R. (2019). Organizational variables contributing to school counselor burnout: An opportunity for leadership, advocacy, collaboration, and systemicchange. Professional Counselor, 9(2), 126-141.
• Joo, B. K., Lim, D. H. & Kim, S. (2016). Enhancing work engagement: The roles of psychological capital, authentic leadership, and work empowerment. Leadership & Organization Development Journal, 37(8), 1117- 1134.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Kahveci, G., Bayram, S., & Kotbaş, S. (2019). Öğretmenlerin örgütsel erdemlilik düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 12(1), 205-226.
• Karaca, N. & Aksoy, A. (2022). Algılan örgütsel dışlanmanın çalışan sesliliğine ve iş akış deneyimine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1318-1332.
• Karaköse, T. & Kocabaş, İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2(1), 3-14.
• Karal, E. & Atak, H. (2022). Ruh sağlığı çalışanları olarak okul psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Şırnak ili örneği. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 51-67.
• Karataş, Z. & Şahin Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim Kurumlarında Yürütülen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerine Yönelik Okul Müdürü, Sınıf Rehber Öğretmeni, Öğrenci ve Okul Rehber Öğretmeninin (Psikolojik Danışman) Görüşlerinin İncelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460.
• Kavaklılar, E. Z. (2023). Okul psikolojik danışmanlarında ikincil travmatik stres ve başa çıkma: Nitel bir yaklaşım (Master's thesis, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Keleş, H. N. (2011). Pozitif psikolojik sermaye: tanimi, bileşenleri ve örgüt yönetimine etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 343-350.
• Knight, P. & Waples, C. (2017). Flow in the context of industrial and organizational psychology: The case of work motivation. İçinde Flow at Work (ss. 140-156). Routledge
• Koç, G. (2010). İş akışı ve iş doyumu ilişkisi: İstanbul’daki otellerde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3-4), 115-134.
• Kumcağız, H., Demir, Y. & Karadaş, C. (2017). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki tükenmişliğin yordayıcısı olarak özel eğitime ilişkin öz-yeterlik algısı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 312-324.
• Lee, M. H., Schemmel, A. J., Pooler, B. D., Hanley, T., Kennedy, T., Field, A., Wiegmann, D. & John-Paul, J. Y. (2017). Radiology workflow dynamics: how workflow patterns impact radiologist perceptions of workplace satisfaction. Academic Radiology, 24(4), 483-487.
• Luthans, F. & Youssef, C. M. (2004). Human, social, and now positive psychological capital management: Investing in people for competitive advantage. Organizational Dynamics, 33, 143–160.
• Luthans, F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23(6), 695–706.
• Luthans, F. & Youssef, C. M. (2007). Emerging positive organizational behavior. Journal of Management, 33(3), 321-349.
• Luthans, F., Vogelgesang, G. R. & Lester, P. B. (2006). Developing the psychological capital of resiliency. Human Resource Development Review, 5, 25–44.
• Luthans, F., Youssef, C. M. & Avolio, B. J. (2007). Psychological Capital. New York: Oxford University Press.
• Lutz, R. J. & Guiry, M. (1994). Intense consumption experiences: Peaks, performances and flow İçinde Winter Marketing Educators’ Conference, St. Petersburg.
• Makikangas, A., Bakker, A.B., Aurola, K. &Demerouti, E. (2010). Job resources and flow at work: Modeling the relationship via latent growth curve and mixture methodology. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83, 795- 814.
• Maor, R. & Hemi, A. (2021). Relationships between role stress, professional identity, and burnout among contemporary school counselors. Psychology in the Schools, 58(8), 1597-1610.
• Martin, L. L., Ward, D. W., Achee, J. W. & Wyer, R. S. (2005). Mood as input: People have accurate intuitions about the causal influence of mood on behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 89(1), 1-17.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2020). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34760&MevzuatTur=7&Mevzuat T ertip=5
• Moneta, G. B. & Csikszentmihalyi, M. (1996). The effect of perceived challenges and skills on the quality of subjective experience. Journal of Personality, 64, 275– 310.
• Moyer, F., Aziz, S., & Wuensch, K. (2017). From workaholism to burnout: psychological capital as a mediator. International Journal of Workplace Health Management, 10(3), 213-227.
• Mullen, P. R., Chae, N., Backer, A. & Niles, J. (2021). School counselor burnout, job stress, and job satisfaction by student caseload. Nassp Bulletin, 105(1), 25-42.
• Nakamura, J. & Csikszentmihalyi, M. (2005). ‘The concept of flow’. Handbook of Positive Psychology. Snyder, C.R. ve Lopez, S.J. (Der). Oxford: Oxford University Press. 89- 105.
• Odacı, H. & Türkkan, T. (2021). Cinsel istismar şüphesi bulunan çocukla görüşme: öğretmenler ve okul psikolojik danışmanları nasıl davranmalı ve neler yapmalı? Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 685-706.
• Odacı, H., Kaya, F. & Kınık, Ö. (2021). Genel iyi oluş ölçeği kısa formunun Türkçe ’ye uyarlama çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 97- 111.
• Öztürk, H. (2013). İş akışı ve iş doyumu ilişkisi: Bir otel işletmesi örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 117- 136.
• Parmaksız, İ. & Gök, A. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde karşılaştıkları güçlükler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (47), 247-265.
• Rehman, S. U., Qingren, C., Latif, Y., & Iqbal, P. (2017). Impact of psychological capital on occupational burnout and performance of faculty members. International Journal of Educational Management, 31(4), 455-469.
• Saari, L. M., & Judge, T. A. (2004). Employee attitudes and job satisfaction. Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 43(4), 395-407.
• Schaufeli, W. B. & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315.
• Sheldon, K. M., Prentice, M. & Halusic, M. (2015). The experiential incompatibility of mindfulness and flow absorption. Social Psychological and Personality Science, 6(3), 276-283.
• Simbula, S., Guglielmi, D. & Schaufeli, W. B. (2011). A three-wave study of job resources, self- efficacy, and work engagement among Italian schoolteachers European Journal of Work and Organizational Psychology, 20(3), 285-304.
• Sutton, A. (2020). Work psychology in action. Bloomsbury Publishing
• Şahin, H. & Öz, B. (2019). İş akışı ve pozitif psikolojik sermaye ilişkisi: İnovasyon performansının aracılık rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 1795-1816.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Tagay, Ö. & Çakar, F. S. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186.
• Tarakcı, H. D. (2023). Dijital ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusunun iş akış deneyimine etkisinin incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(4), 2090- 2109.
• Terzi, Ş., Tekinalp, B. E. & Leuwerke, W. (2011). Psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik programını değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60.
• Tösten, R. & Özgan, H. (2014). Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. EKEV Akademi Dergisi, 59(59), 429-442.
• Trevino, L. K. & Webster, J. (1992). Flow in computer- mediated communication. Communication Research, 19, 539– 573.
• Turan, N. & Pala, O. (2019). Çalışmada akış deneyimi ölçeğinin (ÇADÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76(1), 387-404.
• Uçar, S., Yıldız, Y., Dursun Bilgin, M. & Baştemur, Ş. (2020). Okul psikolojik danışmanlarının çocuk istismarıyla çalışma yeterliliklerine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 404-414.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V. & England, G. W. (1967). Manual for the Minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota studies in vocational rehabilitation.
• Wirawan, H., Jufri, M., & Saman, A. (2020). The effect of authentic leadership and psychological capital on work engagement: the mediating role of job satisfaction. Leadership & Organization Development Journal, 41(8), 1139-1154.
• Yaşin, T. (2016). Kişilik özellikleri ve psikolojik sermayenin psikolojik iyi oluş, akış deneyimi, iş tatmini ve çalışan performansına etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşiltaş, M. D. & Türk, M. (2017). İş akış kuramı ve beş faktör kişilik modeli. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 117-128.
• Yeşiltaş, M. D. & Ekici, E. (2017). İş akış deneyiminin kişilik özellikleri ve iş stresi ile ilişkisi: akademik personel üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 1-11.
• Yüksel Şahin, F. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının okullarında verdikleri psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini değerlendirmeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 281- 298.