Examination Of Primary School Turkish, Life Scıence And Social Studies Textbooks In Terms Of Technological Compatibility And Evaluation According To Teachers' Opinions

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 2876 - 2904

Zehra Yaşar Sağlık , Gizem Tabaru Örnek

https://doi.org/10.51460/baebd.1529599

Öz

The aim of this study is to examine primary school Turkish, Life Science and Social Studies textbooks in terms of technological suitability and to evaluate them according to teachers' opinions. Qualitative research method was used in the study. Primary school Turkish (1st-4th grade), Life Sciences (1st-3rd grade) and Social Studies (4th grade) textbooks, which are accepted as textbooks by the Board of Education of the Ministry of National Education, were used as data sources in the study. In addition, 11 classroom teachers who are the implementers of the programme were interviewed in order to complement and develop the data obtained in the study. A semi-structured interview form was used by the researchers as a data collection tool. In the research, a conceptual framework was created based on the concept of "digital competence" in the curriculum and the data were analysed using the content analysis technique in this context. According to the findings obtained as a result of the research, it was seen that there was more technological content in Life Sciences and Social Studies textbooks than in Turkish textbooks, technological content was mostly used at the fourth grade level and least at the first grade level, and the most common purpose of using technology in Turkish, Life Sciences and Social Studies textbooks was visualisation. As a result of the interviews with the classroom teachers, it was seen that all of the classroom teachers used various technological applications/content in their lessons, but they stated that the textbooks were insufficient to support technology. Based on the results obtained from the research, it is recommended that textbooks should be reviewed periodically in terms of technological suitability and necessary arrangements should be made.

Anahtar Kelimeler

Turkish textbooks, Life Sciences textbooks, Social Studies textbooks, technology.

İlkokul Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Teknolojik Uygunluk Açısından İncelenmesi ve Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilkokul Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarının teknolojik uygunluk açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından ders kitabı olarak kabul edilen ilkokul Türkçe (1-4. Sınıf), Hayat Bilgisi (1-3. Sınıf) ve Sosyal Bilgiler (4. Sınıf) ders kitapları kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada elde edilen verileri bütünleme ve geliştirme amacıyla programın uygulayıcısı olan 11 sınıf öğretmeniyle görüşme yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış. Araştırmada, öğretim programında yer alan "dijital yeterlik" kavramına dayandırılarak kavramsal bir çerçeve oluşturulmuş ve veriler bu bağlamda içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarında Türkçe ders kitabına göre daha fazla teknolojik içeriğin yer aldığı, teknolojik içeriğe en çok dördüncü sınıf seviyesinde en az ise birinci sınıf seviyesinde yer verildiği, ayrıca Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarında teknolojinin kullanım amacının en sık görselleştirme olduğu görülmüştür. Sınıf öğretmenleriyle yapılan görüşme sonucunda ise, sınıf öğretmenlerinin tamamının derslerinde çeşitli teknolojik uygulamaları/içerikleri kullandığı ancak ders kitaplarının teknolojiyi destekleme noktasında yetersiz olduğunu belirttikleri görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlardan yola çıkarak ders kitaplarının teknolojik uygunluk açısından belli dönemlerde gözden geçirilerek gerekli düzenlemelerin yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, Hayat Bilgisi ders kitabı, Sosyal Bilgiler ders kitabı, teknoloji

Kaynakça

• Akdağ, H. & Taşkaya, M, S. (2016). Birleştirilmiş sınıflarda hayat bilgisi öğretimi. Hayat bilgisi öğretimi. Editörler: Semra Güven, Selahattin Kaymakçı. Ankara: PegemA Yayıncılık, ss. 348-369.
• Akdoğan, F. (2020). Dijital hikâye anlatım yönteminin öğrencilerin okuma becerileri ve kelime dağarcığı gelişimine etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Altheide, D. (1996). Process of document analysis. D. Altheide (Edt.) Qualitative media analysis. Thousand Oaks: Sage Pub.
• Avcı, M., & Memişoğlu, H. (2016). Kültürel miras eğitimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerin görüşleri. İlköğretim Online, 15(1) 104-124. http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.42123
• Bakar, E., & Akdoğan, Z. (2023). The assessment of technology integration into science lesson textbooks. Research on Education and Psychology (REP), 7(Special Issue), 33-54.
• Baki, Y. (2015). Dijital öykülerin altıncı sınıf öğrencilerinin yazma sürecine etkisi. (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Batıbay, E. F. (2019). Web 2.0 uygulamalarının Türkçe dersinde motivasyona ve başarıya etkisi: Kahoot örneği. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bayrakcı, M. (2005). Ders kitapları konusu ve ilköğretimde ücretsiz ders kitabı dağıtımı projesi. Millî Eğitim Dergisi, 165, 7-20.
• Baysal, H. (2020). Altıncı sınıf İngilizce dersinde kavram karikatürleri kullanımının öğrenci başarısına, konuşma becerisine ve motivasyonuna etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bermeo, E. (2014). South Korea’s successful education system: lessons and policy implications for Peru. Korean Social Science Journal, 41, 135-151.
• Bilaloğlu, F. (2019). Dijital hikâye anlatımının ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileri ve okuma motivasyonları üzerindeki etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Birhan, H., & Doğru, M. (2022). Uzaktan eğitim aracılığıyla gerçekleştirilen fen bilimleri dersinin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 6(1), 121-147.
• Burnett, C. (2017). Reading the future: The contribution of literacy studies to debates on reading and reading engagement for primary-aged children. In Improving reading and reading engagement in the 21st century (pp. 119-140). Springer, Singapore.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ciğerci, F. M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinde dinleme becerilerinin geliştirilmesinde dijital hikâyelerin kullanılması. (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A., & Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi [An evaluation of the texts of sixth grade Turkish course books in terms of readability]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (22). 206-219.
• Corbetta, P. (2003). Social research: Theory, methods and techniques. Thousand Oaks: Sage.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çelikoğlu, M., Taş, E., Ayyıldız, H., & Yeşiltaş, H. M. (2022). Evaluation of science and mathematics textbooks in context of digital competence. Journal of Computer and Education Research, 10 (19), 259-286.
• Çevikbaş, G. (2019). The impact of quizizz on the vocabulary development and motivation of Turkish EFL learners. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çınar, D. (2017). İngilizce öğretiminde artırılmış gerçeklik destekli ders kitabının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Çokyaman, M. (2019). Yabancı dil öğretiminde dijital hikâye anlatımının (DHA) akademik başarıya etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Deveci, H. & Gürdoğan Bayır, Ö. (2011). Hayallerdeki sosyal bilgiler: ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinin algıları, Uluslararası Avrasya sosyal bilimler dergisi, 2 (4), 9-28.
• Duran, E. & Ertan Özen, N. (2018). Türkçe derslerinde dijital okuryazarlık. Türkiye Eğitim Dergisi, 3 (2), 31-46.
• Ehman, L. H. (2002). Why Haven’t Secondary Social Studies Teachers Adopted Information Technologies? The International Social Studies Forum, 2(2), 175–178.
• Eğedemir, M. P. (2017). 7.sınıf sosyal bilgiler ders kitabının görsel-metin ilişkisi açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ekmen, C. & Bakar, E. (2019). İlköğretimde öğretim programları ve ders kitaplarında dijital yetkinliğin yeri. Milli Eğitim Dergisi , 48 (221) , 5-35.
• Eren, O. (2015). Vocabulary learning on learner-created content by using Web 2.0 tools. Contemporary Educational Technology, 6(4), 281-300.
• Eroğlu, A. (2020). Ortaokul 7. sınıf Türkçe dersinde dijital hikâye anlatımının kullanılması. (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Esen, M. (2019). Digital storytelling in the elt classroom: making use of digital narratives to promote the productive skill of speaking. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Gezer, B. (2020). Dijital materyallerin ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama düzeylerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Glesne, C. (2020). Nitel araştırmaya giriş. (Ersoy A. ve Yalçınoğlu P. Çev. Ed.). Ankara: Anı.
• Göker, M. & İnce, B. (2019). Web 2.0 araçlarının yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı ve akademik başarıya etkisi. Turkophone, 6(1), 12-22.
• Işık, D.A., & Tural, A. (2018). Hayat bilgisi öğretiminde teknoloji kullanımı. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi,3(3), 19-33.
• İneç, Z. F., & Akpınar, E. (2017, 4-6 Mayıs). Sosyal bilgilerde otantik öğrenme: yöntem, teknik ve yeni yaklaşımlar [Sözlü bildiri sunumu]. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu VI, Eskişehir, Türkiye.
• Kahveci, S. (2020). Fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel süreç becerileri, sorgulayıcı-araştırmaya dayalı öğretim yönteminin düzeyleri, FETEMM (STEM) yaklaşımı ve okunabilirlik yönlerinden analizi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kaman, N. (2020). İngilizce öğretiminde ters yüz sınıf modelinin etkililiğine yönelik deneysel bir çalışma. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kana, F., & Kiler, B. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının öğretim programındaki anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(2), 741-755.
• Kanal, Y. (2020). Artırılmış gerçeklik uygulamalarının yabancı öğrencilere Türkçe sözcük öğretiminde akademik başarıya etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kaya, B. (2008). Sosyal bilgiler dersinde teknoloji kullanımı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 189-205.
• Kaya, O. (2014). Yabancı dil öğretiminde (Almanca) dijital hikâye anlatım yönteminin araştırılması: Lise öğrenceleriyle eylem araştırması. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Karadağ, K. (2018). Öğretim teknolojilerinden Storybird uygulamasının 5. sınıf öğrencilerinin yaratıcı yazma becerilerine ve yazmaya yönelik tutumlarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kerim,, B. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının bilim ve teknolojiye yer verme yönüyle değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Keskin, A. (2021). Web 2.0 uygulamalarının öğrencilerin Türkçe dersindeki akademik başarılarına ve Türkçe dersine yönelik tutumlarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi [Document analysis as a qualitative data analysis method]. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Knight, B. A. (2015). Teachers’ use of textbooks in the digital age. Cogent education, 2(1).
• Kurt, B. & Demir, N. (2019). Türkiye, Avusturya ve Macaristan’daki ana dili ders kitaplarında teknoloji kullanımı üzerine bir değerlendirme. Internatıonal European Conference On Interdıscıplınary Scıentıfıc Researches. Pariss, Fransa.
• Luke, A. (2012). After the testing: Talking and reading and writing the world. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 56(1), 8–13.
• Maden, S., Maden, A. & Banaz E. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (55), 685-698.
• Mazlum, M., & Mazlum, F. S. (2016). İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. SED, 4 (1), 1-18.
• MEB (2021) Ders kitaplarını değerlendirme raporu (öğretmen görüşleri). https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_04/15195856_derskitaplarini_degerlendirmeraporu_ogretmengorusleri_2021.pdf adresinden erişilmiştir.
• Mersin, N., & Akif Karabörk, M. A. (2021). The Comparison of Math Textbooks in Turkey and Singapore in Terms of Technology Integration. International Journal of Curriculum and Instruction, 13(1), 552-573.
• Nushi, M., & Momeni, A. (2020). Educational technologies in textbooks: The case of Iranian EAP context. Teaching English with Technology, 20(5), 65-86.
• OECD (2023), PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education, PISA, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/53f23881-en.
• Oates, T. (2014). Why textbooks count. A policy paper, 10.
• Okur, A. (2012). Türkçe ders kitaplarında bilim ve teknoloji. Turkish Studeis, 7(4), 2413-2429.
• Özek-Günyel, F. (2018). Web 2.0 destekli ARCS uygulanan öğretim tasarımının öğrencilerin dinlediklerini anlamalarına ve motivasyonlarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park: Sage.
• Severin, E., & Capota, C. (2011). The use of technology in education: Lessons from South Korea. IDB Education, 10, 1-8.
• Sevimli, E., & Kul, Ü. (2015). Matematik Ders Kitabı İçeriklerinin Teknolojik Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi: Ortaokul Örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi , 9 (1) , 308-331.
• Soylu, S. (2020). Deyim öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi (Toondoo uygulaması örneği). (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Şimşek, Ş. (2022). Türkçe ders kitaplarında dijital yetkinlik. Turkish Studies - Education, 17(3), 469- 484.
• Tally, B. (2007). Digital Technology and the End of Social Studies Education. Theory and Research in Social Education, 35(2), 305-321.
• Taş, M. & Düz, İ. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji entegrasyonu. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(20), 180-188.
• Tetik, T. (2020). Özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin yazma becerilerinin desteklenmesinde dijital öyküleme etkinlikleri: Eylem araştırması. (Doktora tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yaman, A. (2019). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki metinlerin ve görsellerin teknoloji kullanımı açısından incelenmesi . Eğitim ve Teknoloji , 1 (1) , 1-29.
• Yeşiltaş, E. & Kaymakçı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programının teknoloji boyutu. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 314-340.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, M., & Şimşek, U. (2023). Ssoyal bilgiler öğretmenlerinin derslerinde teknoloji kullanım durumları. International Journal of New Approaches in Social Studies, 7(1), 64-83.
• Yüksel, S., & Taneri, A. (2020). Hayat bilgisi ders kitaplarının anahtar yetkinlikler açısından i̇ncelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), p. 185-209.
• Zevfi, R. (2015). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programında yer alan temel beceriler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.