Educational Beliefs and Artificial Intelligence: A Study on the Perceptions of Faculty of Education Students

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 911 - 928, 28.04.2025

Gülşah İmamoğlu Akman , Yener Akman

https://doi.org/10.51460/baebd.1601530

Abstract

This study was conducted to determine the relationship between pre-service teachers' educational beliefs and their attitudes towards artificial intelligence. The research population consists of 1626 students studying at Süleyman Demirel University Faculty of Education in the 2023-2024 academic year. The research is described in the relational survey model. The sample consists of 508 pre-service teachers determined by random sampling methods. “General Attitude Toward Artificial Intelligence Scale” and ‘Educational Beliefs Scale’ were used to collect the research data. Descriptive statistics, correlation and multiple linear regression analyses were performed with SPSS 22 and confirmatory factor analysis with AMOS 22 programs. According to the results of the study, while pre-service teachers' attitudes towards artificial intelligence were relatively moderate, their perceptions of essentialism were moderate, their perceptions of perennialism were high, and their perceptions of progressivism and reconstructionism were very high. In addition, significant differences were found in both artificial intelligence attitudes and educational beliefs according to gender and department variables. Positive low-level significant relationships were found between artificial intelligence and progressivism, reconstructionism and perennialism, and negative low-level significant relationships were found between artificial intelligence and essentialism. Progressivism, perennialism and essentialism were found to be significant predictors of artificial intelligence. All predictor variables explained 7% of the total variance in pre-service teachers' perceptions of AI. In addition, progressivism was found to be the most significant predictor of artificial intelligence.

Keywords

Artificial intelligence, educational beliefs, pre-service teachers

Eğitim İnançları ve Yapay Zekâ: Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Algıları Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Bu çalışma, öğretmen adaylarının eğitim inançları ile yapay zekâ tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 1626 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde betimlenmiştir. Örneklem, tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 508 öğretmen adayından oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla “Yapay Zekaya Yönelik Genel Tutum Ölçeği” ve “Eğitim İnanışları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadaki betimsel istatistikler, korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizleri SPSS 22 ve doğrulayıcı faktör analizi de AMOS 22 programları ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucuna göre öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumları görece orta düzeyde iken esasicilik algıları orta, daimicilik algıları yüksek, ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık algıları ise çok yüksek düzeydedir. Ayrıca hem yapay zekâ tutumu hem de eğitim inançlarında cinsiyet ve bölüm değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yapay zekâ ile ilerlemecilik, yeniden kurmacılık ve daimicilik arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişkiler ve esasicilik arasında da negatif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. İlerlemecilik, daimicilik ve esasiciliğin yapay zekanın anlamlı birer yordayıcısı olduğu görülmüştür. Tüm yordayıcı değişkenler, öğretmen adaylarının yapay zekâ algılarındaki toplam varyansın % 7’sini açıklamaktadır. Ek olarak ilerlemeciliğin yapay zekanın en önemli yordayıcısı olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Yapay zekâ, eğitim inançları, öğretmen adayları

References

• Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Oğuz, A. (2012). İlköğretim ve ortaöğretim okulu öğretmenlerinin eğitim inançları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 1-19.
• Arslan, K. (2017). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Aslan, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1453-1468.
• Aydemir, A. ve Kaya, M. (2021). Öğretmen adaylarının ahlaki olgunluk düzeyleri ile eğitim inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50, 679-711.
• Balcı, A. ve Küçükoğlu, A. (2019). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının eğitim inançları ve özyeterlik inançları üzerine bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1123-1139.
• Banaz, E. ve Maden, S. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 1173-1180.
• Beytekin, F. ve Kadı, A. (2015). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ve değerleri üzerine bir çalışma. International Journal of Social Science, 31, 327-341.
• Biçer, B., Hafize, E. R. ve Özel, A. (2013). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ve benimsedikleri eğitim felsefeleri arasındaki ilişki. Journal of Theory and Practice in Education, 9(3), 229-242.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Chan, C. K. Y. (2023). A comprehensive AI policy education framework for university teaching and learning. International Journal of Educational Technology in Higher Education. https://doi.org/10.1186/s41239-023-00408-3
• Çam, M. B., Çelik, N. C., Güntepe, E. T. ve Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
• Dağ, S. ve Çalık, T. (2020). Anadolu Lisesi öğretmenlerinin felsefi yaklaşımlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 51-64.
• Demirel, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. PEGEM Akademi.
• Doğan, M., Tunçer, K. ve Arslan, H. (2024). Yükseköğretimde dijital pedagoji. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 7(1), 74-82.
• Duran, V. ve Aydın, E. (2024). Eğitimde yapay zekanın kapsamlı incelenmesi: web of science veri tabanı üzerinden bir aı destekli bibliyometrik analiz. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(104), 468-484.
• Erdoğan, Ş. ve Bozkurt, E. (2023). Fizik öğretmen adaylarının “yapay zekâ” kavramına ilişkin algılarının incelenmesi: bir metafor çalışması. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 7(2), 152-163.
• Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta.
• Ergün, M. (2009). Eğitim felsefesi. PEGEM Akademi.
• Eriçok, B., Karataş, F., ve Yüce, E. (2024). Öğretmen adaylarının yapay zekâya (YZ) ilişkin metafor algıları. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 607-630. https://doi.org/10.33400/kuje.1511500
• Fang, Z. H. (1996). A review of research on teacher beliefs and practices. Educational Research, 38, 47–65.
• Gökbulut, B. (2019). Pedagojik formasyon öğrencilerinin bireysel yenilikçilik özellikleri ve eğitim inançları arasındaki ilişki. Milli Eğitim, 48(1), 521-533.
• Gökbulut, B. (2020). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile 21. yüzyıl becerileri arasındaki ilişki. Turkish Studies - Education, 15(1), 127-141.
• Gutek, G. (1997). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar. PEGEM Akademik.
• İçöz, S. ve İçöz, E. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ uygulamalarına yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 987-1001.
• İşler, B. ve Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
• İyigün, N. Ö. (2021). Yapay zekâ ve stratejik yönetim. TRT Akademi, 6(13), 675-679.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2006). Yeni İnsan ve İnsanlar. Evrim.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). 10. Kalkınma Planı (2014-2018). http:// www.sbb.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/10._Kalk%C4%B1nma_ Plan%C4%B1.pdf.
• Kalkınma Bakanlığı (2014). Eğitim sisteminin kalitesinin arttırılması. 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Özel İhtisas Komisyonu Raporu: https://www.cka.org.tr/dosyalar/Ozel%20Ihtisas%20Komisyonu%20Raporlar%C4%B1/e%C4%9Fitim%20sistemi.pdf.
• Karataş, F., ve Aksu Ataç, B. (2024). When TPACK meets artificial intelligence: Analyzing TPACK and AI-TPACK components through structural equation modelling. Education and Information Technologies. https://doi.org/10.1007/s10639-024-13164-2
• Karataş, F., Abedi, F. Y., Gunyel, F. O., Karadeniz, D., ve Kuzgun, Y. (2024). Incorporating AI in foreign language education: An investigation into ChatGPT’s effect on foreign language learners. Education and Information Technologies, 29(15), 19343–19366. https://doi.org/10.1007/s10639-024-12574-6
• Kaya, F., Aydin, F., Schepman, A., Rodway, P., Yetişensoy, O., ve Demir Kaya, M. (2022). The roles of personality traits, AI anxiety, and demographic factors in attitudes towards artificial intelligence. International Journal of Human–Computer Interaction. 40(2), 497–514. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2151730.
• Keskin, M. ve Şahin, M. (2018). Eğitimde ilerlemecilik. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 50-74.
• Kline, R. B. (2019). Yapısal eşitlik modellemesinin ilkeleri ve uygulaması. Nobel.
• Köklü, N. ve Büyüköztürk, Ş. (2000). Sosyal bilimler için istatistiğe giriş. PEGEM.
• Kutlucan, E. ve Seferoğlu, S. S. (2024). Eğitimde yapay zekâ kullanımı: ChatGPT’nin KEFE ve PEST analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 1059-1083.
• Mart, M. ve Kaya, G. (2024). Okul öncesi öğretmen adaylarının yapay zekâya yönelik tutumları ve yapay zekâ okur yazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Edutech Research, 2(1), 91-109.
• Metin, E. (2018). Eğitimde teknoloji kullanımında öğretmen eğitimi: bir durum çalışması. Journal of STEAM Education, 1(1), 79-103.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). 2023 Eğitim Vizyon Belgesi. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2015). Stratejik Plan (2015-2019). http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf.
• Nabiyev, V. ve Erümit, A. K. (2020). Yapay zekanın temelleri. İçinde V. Nabiyev ve A. K. Erümit (Ed.), Eğitimde yapay zekâ kuramdan uygulamaya (ss. 2-37), PEGEM Akademi.
• Nisbett, R. & Ross, L. (1980). Human Inference: Strategies and Shortcomings of Social Judgment. Prentice-Hall.
• OECD. (2019). Education at a glance 2019: OECD indicators. OECD.
• Önen, A. S. (2012). Eğitime yönelik inançların bilgisayar teknolojilerini kullanmaya yönelik tutumlara etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 353-361.
• Prensky, M. (2006). Don’t bother me mom - I’am learning. St. Paul MN: Paragon House.
• Sönmez, V. (2017). Eğitim felsefesi. Anı.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics. Pearson.
• Tan, Ç., Ceylan, Y. ve Öztürk, O. (2023). Öğretmenlerin yapay zekaya karşı tutumlarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(67), 72-83.
• Taşçı, G. ve Çelebi, M. (2020). Eğitimde yeni bir paradigma: Yükseköğretimde yapay zekâ. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2346-2370.
• Tatlı, Z. ve Akbulut, H. İ. (2017). Öğretmen adaylarının alanda teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 31-55.
• Tekin, N. (2023). Eğitimde yapay zekâ: Türkiye kaynaklı araştırmaların eğilimleri üzerine bir içerik analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 387-411.
• Terzi, A. R. (2008). Eğitim bilimine giriş. Detay.
• Toprakçı, E. (2002). Eğitim üzerine. Ütopya.
• Tunca, N., Alkın-Şahin, S. ve Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Ilköğretim Online, 13(4), 1473-1492.
• Tuncer, M. ve Yılmaz, Ö. (2024). Öğretmen adaylarının eğitim inançları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 221-239. DOI: 10.55605/ejedus.1481456.
• Tutal, Ö. (2023). Öğretmen adaylarının 21. yüzyıl becerileri ile eğitim felsefesi eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Sustainable Educational Studies, 4(4), 261-276.
• Üstündağ, M. T., Güneş, E. ve Bahçivan, E. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık durumları. Journal of Education and Future, 12, 19-29.
• Varnalı, T. (2024). Yapay zekâ kariyerlerinin geleceği: küresel büyüme ve fırsatlar. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 5(2), 189-228.
• Yağcı, E. (1998). Demokrasi ve eğitim Eğitim ve Bilim, 22(107), 15-22.
• Yaralı, D. (2020). Öğretmen adaylarının eğitim inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kafkas Üniversitesi örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(29), 160-185.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y. ve Çokluk, Ö. (2011). Eğitim inançları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 335-350.
• Zhang, J., ve Zhang, Z. (2024). AI in teacher education: Unlocking new dimensions in teaching support, inclusive learning, and digital literacy. Journal of Computer Assisted Learning, 1–15. https://doi.org/10.1111/jcal.12988