School Principals’ Course Supervision: Challenges, Expectations, and an Evaluation from the Empowering Leadership Perspective

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 1716 - 1744, 28.04.2025

Serhat Özel , Gamze Tuti

https://doi.org/10.51460/baebd.1613729

Abstract

The adoption of an empowering leadership approach by school principals in course supervision processes is essential for enhancing educational quality and supporting teachers' professional development. In this context, the study aims to identify the challenges and expectations experienced by teachers during course supervision conducted by school principals, and to evaluate these processes from the perspective of empowering leadership based on teachers’ views. A qualitative research method was adopted, utilizing a phenomenological design. The study group consisted of 20 teachers working in public high schools in the central district of Rize province during the 2024-2025 academic year. Data was collected through a semi-structured interview form and analyzed using content analysis. The findings indicate that teachers' perspectives on classroom supervision were categorized into four main themes: supervision approaches, the impact of supervision, encountered challenges, and expected behaviors within the context of empowering leadership. Teachers reported that supervision processes were predominantly document-based, with insufficient planning and feedback mechanisms. Furthermore, unannounced supervision negatively impacted motivation; the process was largely focused on procedural aspects, and teachers' involvement in decision-making was inadequate. Within the framework of empowering leadership, the study emphasizes the necessity for school principals to engage in open communication, implement structured supervision processes, and demonstrate supportive leadership behaviors. Based on the findings, it is concluded that the adoption of these principles by school principals can enhance the efficiency of classroom supervision processes. This study contributes to the literature by identifying challenges in supervision processes, addressing teachers' expectations, and assessing how these processes can be improved through an empowering leadership approach.

Keywords

Supervision , Course Supervision , Empowering Leadership , School Principal , Teacher Professional Development.

Okul Müdürlerinin Ders Denetimi: Sorunlar, Beklentiler ve Güçlendirici Liderlik Perspektifinden Bir Değerlendirme

Abstract

Okul müdürlerinin ders denetimi süreçlerinde güçlendirici liderlik yaklaşımını benimsemeleri, eğitim kalitesinin artırılması ve öğretmenlerin mesleki gelişiminin desteklenmesi açısından önem taşımaktadır. Bu bağlamda araştırma, okul müdürlerinin gerçekleştirdiği ders denetimi süreçlerinde öğretmenler tarafından karşılaşılan sorunları ve beklentileri belirlemeyi; bu süreçleri öğretmen görüşleri doğrultusunda güçlendirici liderlik perspektifinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş olup, araştırma kapsamında fenomenoloji deseni benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2024-2025 Eğitim Öğretim yılında Rize ili merkez ilçeye bağlı resmi okullarda, liselerde görev yapan 20 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, öğretmen görüşlerinin ders denetim yaklaşımları, denetimin etkileri, karşılaşılan sorunlar ve güçlendirici liderlik bağlamında beklenen davranışlar olmak üzere dört ana tema altında toplandığını göstermektedir. Öğretmenler, denetim süreçlerinin çoğunlukla evrak temelli olduğunu, planlama ve geri bildirim mekanizmalarının yetersiz kaldığını belirtmiştir. Ayrıca, habersiz denetimlerin motivasyonu olumsuz etkilediği, sürecin daha çok şekilsel unsurlara dayandığı ve öğretmenlerin karar alma sürecine dahil edilme ihtiyacının karşılanmadığı tespit edilmiştir. Güçlendirici liderlik bağlamında, okul müdürlerinin açık iletişim, planlı denetim süreçleri ve destekleyici liderlik davranışları sergilemesi gerektiği vurgulanmıştır. Araştırma bulgularına dayanarak, müdürlerin bu ilkeleri benimsemesinin ders denetim süreçlerini daha verimli hale getirebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma, okul müdürlerinin ders denetimi süreçlerinde karşılaşılan sorunları ve öğretmen beklentilerini tespit ederek, bu süreçlerin öğretmen görüşleri doğrultusunda güçlendirici liderlik anlayışıyla daha etkili hale getirilmesini değerlendirmekte ve bu bağlamda literatüre katkı sunmaktadır.

Keywords

Denetim , Ders Denetimi , Güçlendirici Liderlik , Okul Müdürü , Öğretmen Mesleki Gelişimi.

References

• Ağaoğlu, E. (2014). Okul yöneticilerinin denetim ve değerlendirme rolü. S. Özdemir (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s. 183-196). Ankara: Pegem Akademi.
• Ahmet, A., ve Şayir, G. (2014). Okul müdürlerin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 253-279.
• Akbaşlı, S. ve Tunç, Z. (2019). İlkokul öğretmenlerinin müdürlerin ders denetimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 75-92. https://doi.org/10.17556/erziefd.474511
• Akdeniz, A., ve Korkmaz, M. (2023). Güçlendirici liderlik, destekleyici çalışma ortamı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiler: Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM) Örneği. Eğitim ve Bilim, 48(216), 113-138. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2023.11998
• Akyol, B., ve Yavuzkurt, T. (2016). Türkiye’de lisansüstü tezlerde eğitim denetimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 908-926. https://doi.org/10.7884/teke.631
• Altun, B. (2014). Denetime eleştirel yaklaşım: Öğretmen denetimi nasıl olmalı? (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Altun, M., Şanlı, Ö. ve Tan, Ç. (2015). Maarif müfettişlerin, okul müdürlerinin denetmenlik görevleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 10(3), 79-96. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7913
• Arnold, J. A., Arad, S., Rhoades, J. A., ve Drasgow, F. (2000). The empowering leadership questionnaire: The construction and validation of a new scale for measuring leader behaviors. Journal of Organizational Behavior, 21(3), 249–269. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1379(200005)21:3%3C249::AID-JOB10%3E3.0.CO;2-%23
• Arslantaş, H. İ., Tösten, R., ve Avcı, Y. E. (2020). Liselerde ders denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 417-431. https://doi.org/10.17860/mersinefd.691129
• Aslan, G. (2013). Türk eğitim sisteminin genel yapısı. A. Çiçek-Sağlam (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s.1-34). Ankara: Maya Akademi.
• Aslanargun, E. ve Göksoy, S. (2013). Öğretmen denetimini kim yapmalıdır? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 98-121.
• Aydın, İ. (2016). Öğretimde denetim. Ankara: Pegem Akademi.
• Başaran, İ. E. (2008). Eğitim yönetimi: Nitelikli okul. Ankara: Pegem Akademi.
• Başol, G. ve Kaya, I. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin performanslarının okul yöneticileri tarafından değerlendirilmesi üzerine görüşleri. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitapçığı, Çanakkale.
• Beycioğlu, K., ve Dönmez, B. (2009). Rethinking educational supervision. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 71-93.
• Blase, J., ve Blase, J. (2000). Effective instructional leadership: Teachers’ perspectives on how principals promote teaching and learning in schools. Journal of Educational Administration, 38(2), 130-141.
• Burgaz, B. (1995). İlköğretim kurumlarının denetiminde yeterince yerine getirilmediği görülen bazı denetim rolleri ve nedenleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 127-134.
• Bursalıoğlu, Z. (1985). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (27. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, E. ve Gündüz, Y. (2016). İlkokullarda çalışan öğretmenlerin, maarif müfettişleri ve okul müdürlerinin yapmış olduğu rehberlik çalışmalarından yararlanma düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(1), 1-28.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal Kitabevi.
• Danielson, C. (2011). Evaluations that help teachers learn. Educational leadership, 68(4), 35-39.
• Ehren, M. C., ve Visscher, A. J. (2006). Towards a theory on the impact of school inspections. British Journal Of Educational Studies, 54(1), 51-72. https://doi.org/10.1111/j.1467-8527.2006.00333.x
• Ford, R. C., ve Fottler, M. D. (1995). Empowerment: a matter of degree. Academy of Management Perspectives, 9(3), 21-29. https://doi.org/10.5465/ame.1995.9509210269
• Glickman, C. D. (2002). Leadership for learning: How to help teachers succeed. ASCD.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P. ve Ross-Gordon, J. M. (2014). Denetim ve öğretimsel liderlik gelişimsel bir yaklaşım (M. B. Aksu ve E. Ağaoğlu, Çev.). Ankara: Anı.
• Gökçe, F. (1994). Eğitimde denetimin amaç ve ilkeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 74-76.
• Gümüş, A. (2013). İlkokul yöneticilerinde güçlendirici liderlik davranışları ile öğretmenlerde örgütsel bağlılık ilişkisi: Psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü (Ankara ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kaya, A., Dilekçi, Ü., ve Limon, İ. (2023). Öğretmenlerin perspektifinden okul müdürlerinin ders denetimi: Bir olgubilim çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 52(238), 1331-1360. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1131067
• Kazak, E. (2013). Ders denetimindeki uygulama farklılıklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(1), 15-26.
• Kıral, B. (2015). Lise yöneticilerinin öğretmenleri güçlendirmesi ve öğretmenlerin kayıtsızlık (sinizm) davranışı ile ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Koçak, S. (2016). Ortaöğretim kurumlarındaki psikolojik sözleşme üzerinde güçlendirici liderlik davranışlarının rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7101
• Koçak, S. ve Memişoğlu, S. P. (2020). Okul müdürlerinin denetiminin öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 806-819. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697229
• Konan, N., ve Çelik, O.T. (2017). Okul müdürlerinin güçlendirici liderliğine ilişkin öğretmen algısı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 322-335.
• Konan, N., ve Çelik, O. T. (2018). Güçlendirici liderlik ölçeğinin eğitim örgütleri için Türkçe’ye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1043-1054. https://doi.org/10.24106/kefdergi.434140
• Konczak, L. J., Stelly, D. J., ve Trusty, M. L. (2000). Defining and measuring empowering leader behaviors: Development of an upward feedback instrument. Educational and Psychological Measurement, 60(2), 301-313.
• Koşar, S., ve Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1232-1265.
• Lee, A. N., ve Nie, Y. (2013). Development and validation of the school leader empowering behaviours (SLEB) scale. The Asia-Pacific Education Researcher, 22, 485-495.
• Leithwood, K., Harris, A., ve Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership And Management, 28(1), 27-42. https://doi.org/10.1080/13632430701800060
• Manz, C. C., ve Sims Jr, H. P. (1987). Leading workers to lead themselves: The external leadership of self-managing work teams. Administrative Science Quarterly, 32(1) 106-129. https://doi.org/10.2307/2392745
• Memduhoğlu, H.B. ve Taymur, A. (2010). Türkiye’de Eğitim Denetiminin Yeniden Yapılanmasına İlişkin Bir Model Önerisi. Uluslararası Katılımlı Ulusal Eğitim Denetimi Sempozyumu. Tüm Eğitimciler ve Müfettişler Sendikası (TEM-SEN), Ankara (22-23 Haziran 2009), 146-165.
• Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2012). Çağdaş eğitim denetimi modeli olarak öğretimsel denetimin Türk eğitim sisteminde uygulanabilirliği. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 131-142.
• Merriam, S. B., ve Grenier, R. S. (Eds.). (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. John Wiley ve Sons.
• Özdemir, M., Küçükçene, M., Abaslı, K., Pektaş, V., ve Ayhan, E. (2024). Güçlendirici liderlik ve öğretmen özerkliğinin duygusal bağlılık üzerindeki etkisi: Öğretmen öz-yeterliğinin aracı rolü. Eğitim ve Bilim, 49(219), 201-228. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2024.12663
• Özdemir, M., ve Tuti, G. (2023). Nitel araştırma desenleri: Metodolojik bir temellendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 217-235. https://doi.org/10.57115/karefad.1331759
• Özmen, F., ve Batmaz, C. (2006). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmen denetimindeki etkililikleri–hizmet yılı ve görev türü değişkenine göre öğretmen görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 102-120.
• Sabancı, A., ve Akcan, N. (2019). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerinin rehberlik etkililiği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 27(5), 1893-1910. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2869
• Sarışık, S., Sarışık, S., Gürel, M., ve Dönmez, S. (2021). Ortaokullarda okul müdürlerinin ders denetimi süreçlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Sinerji Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-17.
• Seaton, F. S. (2018). Empowering teachers to implement a growth mindset. Educational Psychology in Practice, 34(1), 41-57. https://doi.org/10.1080/02667363.2017.1382333
• Sergiovanni, T. J. ve Starratt, R. J. (1993). Supervision: A redefinition. USA: Mcgraw-Hill, Inc.
• Sigler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: Examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5(1), 27-52. https://doi.org/10.1016/S1084-8568(00)00011-0
• Srivastava, A., Bartol, K. M., ve Locke, E. A. (2006). Empowering leadership in management teams: Effects on knowledge sharing, efficacy, and performance. Academy of Management Journal, 49(6), 1239-1251. https://doi.org/10.5465/amj.2006.23478718
• Sullivan S. ve Glanz, J. (2005). Supervision. That improves teaching and learning. California: Corwin Press SAGE.
• Şimşek, H. Y. (2016). Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 9.
• Taban, B. E., Yiğit, G., Yelmer, M. Ş., Yörük, Z. K., ve Şenay, D. S. (2024). Eğitim Yönetiminde Liderlik: Etkili Liderlik Modelleri. International QMX Journal, 3(1), 139-147.
• Taymaz, H. (2015). Eğitim siteminde teftiş (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Toker-Gökçe, A., ve Erkan-Kantos, Z. (2010, Haziran). İlköğretim okulu öğrencilerinin algılarına göre müfettişler. 2. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, Türkiye.
• Tonbul, Y. ve Baysülen, E. (2015, Mayıs). Ders denetimi ile ilgili yönetmelik değişikliğinin maarif müfettişlerinin, okul müdürlerinin ve öğretmenlerin görüşleri açısından değerlendirilmesi. 7. Uluslararası Eğitim Denetimi Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. https://doi.org/10.17051/io.2017.24494
• Tonbul, Y., ve Ödemiş Keleş, N. (2020). Mesleki Eğitim Merkezleri Rehberlik ve Denetim Rehberi’nin yasal belgeler ve alanyazın temelinde tutarlılığının incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(3), 139-153. https://doi.org/10.19160/ijer.803653
• Türkdemir, A. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin bakış açısından okul öncesi eğitim denetiminin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Uçar, R. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sınıflarındaki denetim uygulamalarına ilişkin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 82-96.
• Uygur, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ders denetimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(1), 400-411.
• Üstel, Ö. (2022). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin güçlendirici liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış tez]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Waite, D. (1995). Rethinking instructional supervision: Notes on its language and culture. London: Falmer Press.
• Yazıcı, A. Ş. (2022). İlköğretim okulu müdürü ve öğretmenlerinin görüşlerine göre ders denetiminin müdür ve müfettişlerce yapılmasının değerlendirmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(4), 57-78.DOI: https://doi.org/10.19160/e-ijer.1110216
• Yeşil, D., ve Kış, A. (2015). Okul müdürlerinin ders denetimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-45.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(112), 7-17.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2011). Güçlendirici liderlik. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Yun, S., Cox, J., ve Sims Jr, H. P. (2006). The forgotten follower: a contingency model of leadership and follower self-leader- ship. Journal of Managerial Psychology, 21(4), 374-388.
• Yurdakul, İ., Kaya, P., Gökoğlan, A., ve Altay, H. (2024). Eğitimde yenilikçi yaklaşımların geliştirilmesine yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 147-164.
• Zepeda, S. J. (2006). High stakes supervision: We must do more. International Journal of Leardership in Education, 9(1), 61-73. https://doi.org/10.1080/13603120500448154