İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Animasyon Destekli Eğitim Uygulamaları ile Öğretimi

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 2893 - 2914, 28.08.2025

Ömer Aydoğan , İrfan Nihan Demirel

https://doi.org/10.51460/baebd.1602525

Abstract

Araştırmanın amacı, ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin animasyon destekli eğitim uygulamalarıyla öğretimini sağlamaktır. Araştırma bir devlet okulunda öğrenim gören 25 dördüncü sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Araştırmada, karma yöntem araştırma desenlerinden iç içe desen yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırma verileri, sorumluluk değeri ölçeği ve çalışma yaprakları aracılığıyla toplanmıştır. Öğrenciler toplam 15 ders saati olmak üzere 5 haftalık bir uygulamaya katılmıştır. Araştırma sonuçları, animasyon destekli eğitim uygulamalarının 4. sınıf öğrencilerinin sorumluluk değerini kazanmalarında olumlu etkisi olduğunu göstermiştir. Yapılan animasyon destekli eğitim uygulamaları öğrencilerin sorumluluk bilinci kapsamında teşvik edici davranışlarını olumlu yönde geliştirmiş ve sorumlulukların yerine getirilmesi noktasındaki istekliliklerini arttırmıştır. Dolayısıyla da animasyon destekli eğitim uygulamaları yoluyla öğrencilerin çevreye karşı duyarlılık kazandıkları ve arkadaşlarını teşvik edici davranışlarının da sorumluluk bilinci bağlamında olumlu yönde geliştiği tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin eğitim ve bilgi düzeyi arttıkça sorumluluklarını yerine getirme konusundaki istekliliklerinin de arttığı sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda öğrencilerin, derse karşı motivasyonlarını ve ilgilerini arttırmak, değerler eğitimi kapsamında tüm öğretim faaliyetlerini eğlenceli ve kalıcı hale getirmek için animasyon destekli eğitim uygulamalarından faydalanılması ve farklı değerler üzerindeki etkisinin de araştırılması önerilmektedir.

Keywords

Değerler eğitimi , Sorumluluk değeri , Animasyon destekli eğitim uygulamaları

Ethical Statement

Bu çalışma ilk yazar olan Ömer AYDOĞAN'ın aynı isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

References

• Arslan, A. & Akpınar, E. (2024). İkinci sınıf Türkçe ders kitabının kök değerler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 22(47), 97-126. https://doi.org/10.34234/ded.1427320
• Artvinli, E. & Dönmez, L. (2020). Value of responsibility and the attainment targets connection in 2018 social studies curriculum of Turkey. Osmangazi Journal of Educational Research, 7(2), 77-104.
• Bal, H. S. G., Göktolga, Z. G., & Karkacıer, O. (2006). Gıda güvenliği konusunda tüketici bilincinin incelenmesi (Tokat ili örneği). Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(1 ve 2), 9-18.
• Bell, S. (2012). An exploration of the effects of student-directed and teacher-directed inquiry learning on creative problem solving, critical thinking, and civic responsibility. Western Connecticut State University.
• Biter, M. & Çalışkan, H. (2019). Sosyal bilgiler derslerinde eğitsel oyunlarla değerler eğitimi: Bir Eylem Araştırması. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 1(1), 1-28.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2023). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. SPSS ile normallik testleri, Pegem A Yayıncılık.
• Chouhan, D. S. (2020). Impacts of value education. International Journal of Education, 5(4), 46-51.
• Clary, J. (1997). Algorithm animation hypertext: Today’s learning tools. The Spelman Science and Mathematics Journal, 1(1), 30-31.
• Creswell, J. W. & Plano-Clark, V. L. (2020). Karma yöntem araştırmalarının temelleri. Y. Dede ve S. B. Demir (Çev. Ed.), Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi içinde (2. baskı, ss. 1-22), Anı Yayıncılık.
• Daşdemir, İ. & Doymuş, K. (2012). Fen ve teknoloji dersinde animasyon kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, öğrenilen bilgilerin kalıcılığına ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 33-42.
• Demirel, Ö. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. Pegem Akademi.
• Duban, N. & Aydoğdu, B. (2016). Values education from perspectives of classroom teachers. European Journal of Interdisciplinary Studies, 6(1), 14-22. https://doi.org/10.26417/ejser.v7i1.p80-88
• Duer, M., Parisi, A., & Valintis, M. (2002). Character education effectiveness. master of arts action research project. Master Project, Saint Xavier University and SkyLight Professional Development Field-Based Master’s Program.
• Efe, H. A. (2015). Animasyon destekli çevre eğitiminin akademik başarıya, akılda kalıcılığa ve çevreye yönelik tutuma etkisi. Journal of Computer and Education Research, 3(5), 130-143. https://doi.org/10.18009/jcer.90852
• Ekici, Ö. (2023). Reasons for not realizing value transfer according to teachers opinions. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 24(2), 820-840. https://doi.org/10.17679/inuefd.1299310
• Ergün, A. & Koç, S. (2022). Veli ve öğrenci bakış açısıyla sorumluluk değeri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(4), 1386-1400. https://doi.org/10.33206/mjss.1008985
• Ersoy, Ş. (2021). Sosyal bilgiler dersinde değerlerin öğretimine izciliğin etkisi. (Tez No. 676586) [Yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Filiz, B. (2016). Bireysel ve sosyal sorumluluk modelinin sorumluluk davranışlarının kazandırılmasında kullanılması: Tvf spor lisesi örneği. (Tez No. 437415) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gamage, K. A., Dehideniya, D. M. S. C. P. K., & Ekanayake, S. Y. (2021). The role of personal values in learning approaches and student achievements. Behavioral sciences, 11(7), 102. https://doi.org/10.3390/bs11070102
• Johnson, R. B. & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational researcher, 33(7), 14-26. https://doi.org/10.3102/0013189X033007014
• Karadeniz, O. (2012). Sosyal bilgiler proje fuarının sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlara etkisi ve sürece yönelik öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri. (Tez No. 317057) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karakuş, C., Kartal, A., & Çağlayan, K. T. (2016). İlkokul öğrencilerine göre sorumluluk. Journal of Faculty of Educational Sciences, 49(1), 1-20. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001372
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayıncılık.
• Kırılmazkaya, G. (2022). Ortaokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 1-11
• Kiranli Güngör, S. K. & Bostan Güzel, D. (2017). The education of developing responsibility value. Journal of Education and Training Studies, 5(2), 167-179. http://dx.doi.org/10.11114/jets.v5i2.1361
• Küçük, M., Ünal, İ., & Taşcan, M. (2022). Animasyon destekli ses konusu öğretiminin 6. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1404-1428. https://doi.org/10.17679/inuefd.1194670
• Lilian, G. K., Amollo, O. P., Jane, G. C., & Juliet, M. N. (2020). Stakeholders’ support for social studies curriculum and enhancement of responsibility among learners in early years education Centres in Nairobi City county. Teacher Education and Curriculum Studies, 5(2), 30-37. https://doi.org/10.11648/j.tecs.20200502.13
• Mayes, T. J. (1993). Multi-media ınterfaces and their role in interactive learning systems. Computer Assisted Learning, 9, 222-228.
• MEB. (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). MEB Yayınevi.
• Onay, İ. & Çelik, Y. (2022). Sorumluluk değeri etkinliklerinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin sorumluluk kazanım düzeylerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 77-89. https://doi.org/10.54614/AUJKKEF.2022.888282
• Ozoliņš J. T. (2010). Creating public values: Schools as moral habitats. Educational Philosophy and Theory, 42(4), 410–423.
• Özen, Y. (2015). Sorumluluk eğitimi. Vize Yayıncılık.
• Sabancı, O. & Altıkulaç, A. (2020). Values and value educatıon accordıng to students of educatıon faculty. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(13), 1881-1932. https://doi.org/10.35826/ijetsar.273
• Sapsağlam, Ö. (2016). Okul öncesi dönemde karakter ve değerler eğitimi: Teoriden uygulamaya [Character and values education in preschool period: From theory to practice]. Pegem Akademi.
• Soylu, Z. S. (2023). İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıkları ile sorumluluk değeri kazanım düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No. 840681) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, S. & Karaboğa, M. T. (2024). Ortaokul öğrencilerinde çevre sorunlarına karşı farkındalık oluşturmaya yönelik bir eylem araştırması. S. Karataş (Ed.). 1. Eğitim Bilimleri Alanında Uluslararası Araştırmalar XXIII içinde (s, 101-125). Eğitim Yayınevi.
• Pezdek, K. & Stevens, E. (1984). Children’s memory for auditory and visual information on television. Developmental Psychology, 20(2), 212-218. https://doi.org/10.1037/0012- 1649.20.2.212
• Purnamasari, H., Asrori, A., & Warneri, W. (2019). The development of learning module in social knowledge on economic activity based on living value education of responsibility value. Journal of Education Teaching and Learning, 4(2), 389-394.
• Rosdiana, L. Y. & Supriyadi, S. (2023). Strengthening responsible character education in elementary school thematic learning. https://archive.umsida.ac.id/index.php/archive/preprint/view/2287/version/2279
• Tanrıöğen, A. (2006). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi etkili vatandaş yetiştirme. A. Tanrıöğen (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 12-20). Arı Matbaacılık.
• Teddlie, C. & Tashakkori, A. (2015). Karma yöntem araştırmalarının temelleri. Y. Dede ve S. B. Demir (Çev. Eds.) Karma yöntem araştırmaları için örnekleme seçimleri. Anı Yayıncılık.
• Tüysüz, S. (2020). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Tuna Matbaacılık
• Usta, B. & Yorulmaz, B. (2023). Values education with educational games. Journal of Qualitative Research in Education, 36, 1-29. https://doi.org/10.14689/enad.36.1573
• Utkugün, C. (2022). Ortaokul öğrencilerinin israfa ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 645-660. https://doi.org/10.17755/esosder.1024431
• Ünalmış, A., Uzunöz, A., & Meydan, A. (2023). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değerine ilişkin metaforik algıları. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 7(2), 51-70.
• Ünlüer, G. (2012). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin veli görüşleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6, 95-116.
• Yan, P. (2021). The expression of cross-cultural values in american animatedfilms from the perspective of communication. 2nd International Conference On Language, Communication And Culture Studies. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 588, 185-189. https://doi.org/10.2991/Assehr.K.211025.031
• Yarar Kaptan, S. (2021). Prospectıve classroom teachers'opınıons about practıcal values educatıon. International Journal of Education Technology & Scientific Researches, 6(15), 1408-1469. http://dx.doi.org/10.35826/ijetsar.361
• Yenen, E. T. & Ulucan, P. (2021). Values education practices in preschool: The case of Turkey and the United States. Participatory Educational Research (PER), 8(4), 385-408. http://dx.doi.org/10.17275/per.21.96.8.4
• Yıldırım, B. (2015). İçerik analizi yönteminin tarihsel gelişimi uygulama alanları ve aşamaları. B. Yıldırım (Ed.), İletişim araştırmalarında yöntemler uygulama ve örneklerle (s. 105-154) içinde. İstanbul: Literatürk Academia.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. bs). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3. bs.). Sage Publications.
• Yurtal, F. & Yontar, A. G. A. (2006). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilerinden bekledikleri sorumluluklar ve sorumluluk kazandırmada kullandıkları yöntemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 411-423.