Kitap Okumanın İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerin Kelime Hazinesi Gelişimine Etkisi

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 2542 - 2560, 28.08.2025

Merve Gür , Özgür Babayiğit

https://doi.org/10.51460/baebd.1627748

Abstract

Bu araştırmanın amacı, kitap okumanın ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerin kelime hazinesi gelişimine etkisini incelemektir. Çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden ön test-son test kontrol gruplu deneysel desendedir. Araştırma örneklemi Ankara’da bir ilkokulun 60 dördüncü sınıf öğrencisidir. Araştırmanın deney grubunu üç ay boyunca her gün 30 dakika sessiz okuma yaptırılan 30 öğrenci, kontrol grubunu bu uygulamanın yaptırılmadığı 30 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrenciler araştırma öncesinde ve sonrasında aile konulu kompozisyon yazmışlardır. Ön test-son test olarak, öğrencilerce yazılan kompozisyonlardaki farklı kelimelerin sayısı hesaplanmıştır. Veriler t-testi kullanılarak analiz edilmiştir. Ön testler bakımından deney ve kontrol grupları denktir. Deney grubunun kitap okuma uygulaması sonrasında kelime hazinelerinde anlamlı bir artma olduğu bulunmuştur, t(29)=7,78, p<0,01. Deney grubu öğrencilerinin kitap okuma uygulama öncesi kelime hazineleri ortalaması x ̅=61,00 iken, sonrasında x ̅=97,20’ye yükselmiştir. Deney grubundaki öğrencilerin üç ayda kelime hazinelerinde 36,20 kelime artış olmuştur. Her gün 30 dakika düzenli ve kontrollü kitap okuma etkinliği yapan ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerin kelime hazinesi, üç aylık eğitim-öğretim sürecinde %59 artış göstermiştir. Deney grubu ile kontrol grubunun son testlerinde kullandıkları farklı kelime sayıları arasında anlamlı farklılık vardır, t(58)=10,45, p<0,01. Deney grubunun son testte kullandıkları farklı kelime sayıları x ̅=97,20, kontrol grubuna x ̅=54,73 göre daha yüksektir.

Keywords

Kitap , okuma , ilkokul , kelime hazinesi

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Merve GÜR. Doç. Dr. Özgür BABAYİĞİT.

Supporting Institution

Yoktur.

Project Number

Yoktur.

Thanks

Yoktur.

Effect of Reading Books on Vocabulary Development of Primary School Fourth Grade Students

Abstract

The aim of this research is to examine the effect of book reading on the vocabulary development of fourth-grade primary school students. The study is a pre-test-post-test control group experimental design, one of the quantitative research methods. The research sample consists of 60 fourth-grade students at a primary school in Ankara. The experimental group of the research consists of 30 students who were made to read silently for 30 minutes every day for three months, and the control group consists of 30 students who were not made to do this application. The students wrote compositions on the subject of family before and after the research. As a pre-test-post-test, the number of different words in the compositions written by the students was calculated. The data were analyzed using t-test. The experimental and control groups are equivalent in terms of pre-tests. It was found that there was a significant increase in the vocabulary of the experimental group after the book reading application, t(29)=7.78, p<0.01. While the average vocabulary of the experimental group students before the book reading application was x ̅=61.00, it increased to x ̅=97.20 after the application. The students in the experimental group increased their vocabulary by 36.20 words in three months. The vocabulary of the fourth grade primary school students who did regular and controlled book reading activity for 30 minutes every day increased by 59% in the three-month education-training period. There was a significant difference between the number of different words used in the post-tests of the experimental group and the control group, t(58)=10.45, p<0.01. The number of different words used in the post-test by the experimental group x ̅=97.20 was higher than that of the control group x ̅=54.73.

Keywords

Book , reading , primary school , vocabulary

Ethical Statement

I hereby declare that this study is an original study; that I have acted in accordance with scientific ethical principles and rules in all stages of the study, including preparation, data collection, analysis and presentation of information; that I have cited all data and information not obtained within the scope of this study and included these sources in the bibliography; that I have not made any changes to the data used; that I have accepted all terms and conditions of the Committee on Publication Ethics (COPE) and have complied with ethical duties and responsibilities. I hereby declare that I accept all moral and legal consequences that will arise in the event that a situation contrary to this declaration I have made regarding the study is detected at any time. Merve GÜR. Assoc. Prof. Dr. Özgür BABAYİĞİT.

Supporting Institution

None.

Project Number

Yoktur.

Thanks

None.

References

• Aksan, D. (2010). Türkiye Türkçesinin dünü, bugünü, yarını (6. Baskı). Bilgi Yayınevi.
• Akyol, H. ve Temur, T. (2014). Ses temelli cümle yöntemi ve cümle yöntemi ile okuma yazma öğrenen öğrencilerin okuma becerilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 79-95.
• Akyol, H. (2009). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (8. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. (2014). Kelime hazinesinin geliştirilmesi. H. Akyol ve A. Kırkkılıç (Edl.), İlköğretimde Türkçe öğretimi (4. Baskı). (ss. 193-229). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. (2014). Okuma. H. Akyol ve A. Kırkkılıç (Edl.), İlköğretimde Türkçe öğretimi (4. Baskı). (ss. 15- 48). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyüz Aru, S. (2013). İlköğretim programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarında kelime hazinesini geliştirmeye yönelik planlamanın incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Arslan, Ü. ve Aktaş, E. (2024). Okuma çemberi yönteminin 6. sınıf Türkçe derslerinde okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(3), 2379-2411. https://doi.org/10.51460/baebd.1519498
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Deneysel desenler ön test-son test kontrol grubu desen ve veri analizi (4. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed methods research (2. Ed.). Sage.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni, nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (4. Baskı). S. B. Demir (Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Çetinkaya, Ç. (2011). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin kelime kullanım sıklıkları üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çetinkaya, Ç., Öksüz, İ. ve Öztürk M. (2018). Etkileşimli okuma ve kelime hazinesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 705-715.
• Dickinson, D. K., ve Tabors, P. O. (2001). Beginning literacy with language: Young children learning at home and school. Paul H. Brookes Publishing Co.
• Ergin, M. (1994). Türk dili. Bayrak Yayınevi.
• Erkuş, E. ve Babayiğit, Ö. (2023). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile kelime hazineleri arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 13(3), 1786-1798. https://doi.org/10.24315/tred.1250846
• Fujii, K. (2023). Effects of book medium preferences in extensive reading on learners’ reading volume, vocabulary size, and reading strategies: a case study from a hybrid class. The Language Teacher, 47(4), 3-10. https://doi.org/10.37546/JALTTLT47.4-1
• Göçer, A. (2010). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies, 5(1), 1007-1036. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1318
• Göçer, A. (2015). Türkçe dersi metin işleme süreci matematiksel sözcük öğretimi ve etkin sözcük dağarcığı oluşturmadaki işlev. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 48-63. https://doi.org/10.16916/aded.39222
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Nobel Yayın Dağıtım.
• Güzel, A. (2006). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine ortak kelime hazinesi kazandırmanın önemi. C. Yıldız ve L. Beyreli (Edl.). Dilbilim, dil öğretimi ve çeviribilim yazıları, Cilt I, içinde (ss. 323-331). Pegem A Yayıncılık.
• Harris, A. J. ve Sipay, E. R. (1990). How to increase reading ability (9. Edition). Longman.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (1), 141-153.
• Kultaş, E. ve Ulusoy, M. (2022). Kelime oyunlarının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin kelime hazineleri üzerindeki etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(81), 430-441. https://doi.org/10.17755/esosder.1000691
• Lisana, F., Subroto, G. ve Nopita, D. (2022). Students’ vocabulary mastery and their reading comprehension. Journal of Language, Literature, and English Teaching (JULIET), 3(1), 10-16. https://doi.org/10.31629/juliet.v3i1.3699
• Liu, J. ve Zhang, J. (2018). The effects of extensive reading on English vocabulary learning: a meta- analysis. English Language Teaching, 11(6), 1-15. http://doi.org/10.5539/elt.v11n6p1
• Ma, X. ve Reynolds, B. L. (2023). The effect of reading purpose on incidental acquisition and retention of vocabulary from reading. Asian Journal of English Language Teaching, 32(1), 63–104.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
• Nagy, W. E. (2005). Why vocabulary instruction needs to be long-term and comprehensive. In H. E. Heibert ve L. M. Kamil (Eds.), Teaching and learning vocabulary: Bringing research to practice (pp. 27-44). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45.
• Tanrıverdi, T., ve Öztürk, E. (2019). Öğrencilerin kelime hazinelerinin geliştirilmesinde işbirlikli öğrenme yönteminin yeri. Journal of Social Sciences and Education, 2(1), 93-120.
• Palti, P. O. ve Lumapenet, H. T. (2023). Vocabulary-building and reading intervention practices of teachers for learners’ reading proficiency. International Journal of Advance Research and Innovative Ideas in Education, 9(3), 3757-3763.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 5. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Tan, N. (2000). Çözümleme metoduyla cümle öğretimi. Millî Eğitim Basımevi.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2011). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Vialatte, F. B. ve Cichocki, A. (2008). Split-test Bonferroni correction for QEEG statistical maps. Biological Cybernetics, (98), 295-303. https://doi.org/10.1007/s00422-008-0210-8
• Yıldırım, G. (2020). Kelime öğrenme sürecini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 2(1), 215-231. https://doi.org/10.35452/caless.2020.12
• Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: sözcük öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 753-773.