Investigation of the Role of School and Out-of-School Sources on the Formation of Students’ Historical Consciousness (The Case of Alphabet Reform)

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 2487 - 2522, 28.08.2025

Selma Sarıbaş , Ramazan Kaya

https://doi.org/10.51460/baebd.1671445

Abstract

This research aims to examine the role of school and out-of-school sources in the formation of students' historical consciousness in the case of the alphabet reform. The research was conducted with a qualitative approach and case study model. The research was conducted with 33 students studying in 12th grades in schools affiliated to Yalova National Education Directorate and four teachers working in these schools. Participants were selected through convenience sampling method. Data were collected using a semi-structured interview technique and then analyzed. As a result of the research, it was seen that students encountered various information about the alphabet reform from out-of-school sources such as internet/social media, scientific/academic sources, friends and family. It was determined that teachers found out-of-school sources more effective in influencing students' historical consciousness in the case of the alphabet reform. On the other hand, it was determined that students' views on the alphabet reform were consistent with the information provided by their teachers and textbooks and that students found these sources more reliable than out-of-school sources. The fact that the findings revealed that most of the students encountered different sources outside the school showed that education is not limited to the school curriculum. In addition, the students' confidence in the information provided by teachers and textbooks on an important issue such as the alphabet reform revealed the importance of the school's influence in creating historical consciousness.

Keywords

History consciousness , history education , school , out-of-school sources , the alphabet reform

Ethical Statement

The ethics committee document is attached.

Öğrencilerin Tarih Bilincinin Oluşumunda Okul ve Okul Dışı Kaynakların Rolünün İncelenmesi (Harf İnkılabı Örneği)

Abstract

Bu araştırma harf inkılabı örneğinde öğrencilerin tarih bilincinin oluşumunda okul ve okul dışı kaynakların rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nitel bir yaklaşımla ve durum çalışması modeliyle yürütülmüştür. Araştırma Yalova Millî Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda 12. sınıflarda öğrenim gören 33 öğrenci ve bu okullarda görev yapan dört öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi ile seçilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmış ve daha sonra analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin harf inkılabı konusunda okul dışında internet/sosyal medya, bilimsel/akademik kaynaklar, arkadaş çevresi ve aile gibi kaynaklardan çeşitli bilgilerle karşılaştıkları görülmüştür. Öğretmenlerin harf inkılabı örneğinde öğrencilerin tarih bilincini etkilemede okul dışı kaynakları daha etkili buldukları tespit edilmiştir. Buna karşılık öğrencilerin harf inkılabı konusundaki görüşlerinin öğretmenleri ve ders kitapları tarafından sunulan bilgilerle tutarlılık gösterdiği ve öğrencilerin bu kaynakları okul dışı kaynaklara göre daha güvenilir buldukları belirlenmiştir. Bulguların öğrencilerin büyük bir kısmının okul dışında farklı kaynaklarla karşılaştıklarını ortaya koyması, eğitimin yalnızca okul müfredatı ile sınırlı olmadığını göstermiştir. Bununla birlikte, öğrencilerin harf inkılabı gibi önemli bir konuda öğretmenlerin ve ders kitaplarının sağladığı bilgilere duydukları güven, okulun tarih bilinci oluşturmadaki etkisinin ne denli önemli olduğunu ortaya koymuştur.

Keywords

Tarih bilinci , tarih eğitimi , okul , okul dışı kaynaklar , harf inkılabı

Ethical Statement

Etik kurul belgesi ekte sunulmuştur.

References

• Ahonen, S. (2005). Historical consciousness: a viable paradigm for history education?. Journal of Curriculum Studies, 37(6), 697-707. https://doi.org/10.1080/00220270500158681
• Akdemir, H. (2014). Okullarda yapılan tarihi anma ve kutlama programlarının öğrencilerde tarih bilincinin gelişmesine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aktekin, S. ve Pata, A. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin boş zamanlarında tarih öğrenmeye yönelik eğilimleri (Trabzon örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 21-37.
• Amaral, C. (2008). Tarih derslerinde farklı perspektifler: Portekizli öğrenciler ile bir çalışma. M. Safran ve D. Dilek, (Ed.), 21. yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi içinde (s. 163-174). Yeni İnsan Yayınevi.
• An, S. (2009). Learning US history in an age of globalization and transnational migration. Journal of Curriculum Studies, 41(6), 763-787. https://doi.org/10.1080/00220270903095993
• Arseven, A., Dervişoğlu, M. F., ve Uludağ, C. (2015). Ortaöğretim 9., 10. ve 11. sınıf öğrencilerinin tarihe ilişkin algıları ve tarih bilinci oluşumlarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 4(1), 65-82. https://doi.org/10.30703/cije.321363
• Arslan, Y. (2012). Yerel ve sözlü tarih algısının ortaöğretim öğrencileri üzerindeki yansımaları (Tunceli merkez örneği). [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Barton, K. C. (2001). 'You'd Be Wanting to Know about the Past': Social contexts of children's historical understanding in Northern Ireland and the USA. Comparative education, 37(1),89-106. https://doi.org/10.1080/03050060020020444
• Barton, K. C., and McCully, A. W. (2006, March). Secondary students’ perspectives on school and community history in Northern Ireland. [Paper presentation]. European Social Science History Conference, Amsterdam, Netherlands. https://www.researchgate.net/profile/Alan-Mccully/publication/267240846_Secondary_students%27_perspectives_on_school_and_community_history_in_Northern_Ireland/links/568e659a08ae78cc0515e2cd/Secondary-students-perspectives-on-school-and-community-history-in-Northern-Ireland.pdf
• Barton, K. C., and McCully, A. W. (2010). “You can form your own point of view”: Internally persuasive discourse in Northern Ireland students’ encounters with history. Teachers College Record, 112(1), 142-181. https://doi.org/10.1177/016146811011200102
• Boydak E. E. (2024). Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Okul Dışı Tarih Öğrenme Yollarını Kullanma Durumları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Conway M. (2004). Identifying the past: An exploration of teaching and learning sensitive issues in history at secondary school level. Educate~, 4(2), s.66-79 http://www.educatejournal.org/index.php/educate/article/view/39/35
• Demircioğlu, İ. H., (2016). Medeniyet inşasında tarih bilincinin yeri ne olmalıdır? Medeniyet Tasavvuru, 4, 26-31.
• Dinç, E. (2010). Tarih bilinci açısından tarih öğretiminin amaçları. M. Safran, (Ed.), Tarih nasıl öğretilir? Tarih öğretmenleri için özel öğretim yöntemleri içinde (s.70-76). Yeni İnsan Yayınevi.
• Epstein, T. L. (1997). Sociocultural approaches to young people's historical understanding. Social Education, 61(1), 28-31.
• Gökkaya, A. K. (2001). Sosyal bilgiler eğitimi bölümü öğrencilerinin (lisans) tarih bilinci üzerine bir anket değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 231-244.
• Günal, H. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konulara yaklaşımları (Erzurum örneği). [Yayınlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Hasdemir, İ., ve Elban, M. (2023). Tarih bilinci, kimlik ve tarih eğitimi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 107-124. https://doi.org/10.48066/kusob.1286576
• Hawkey, K., and Prior, J. (2011). History, memory cultures and meaning in the classroom. Journal of Curriculum Studies, 43(2), 231-247. https://doi.org/10.1080/00220272.2010.516022
• Haydn, T. and Ribbens, K. (2017). Social media, new technologies and history education. In M. Carretero, S. Berger ve M. Grever (Eds.). Palgrave Handbook of Research in Historical Culture and Education (pp.735-753). Palgrave Macmillan.
• Hocaoğlu, A., Kara, D., Alemdar, E., ve Keleş, S. (2022). Ortaöğretim, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 12. sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları
• Jensen, B. E. (2003). Okullarda ve genel olarak toplumda tarih: Tarih öğretiminde tarihsellik üzerine düşünceler. N. Elhüseyni, (Çev.) Tarihin kötüye kullanımı içinde (s. 83-101). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Kaya, R. (2005). Öğrencilerin tarih sunum araçlarına yaklaşımı (Erzurum örneği). [Yayınlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kaya, R. (2025). Teachers’ approaches to the negative effects of out-of-school sources on history lessons. SAGE Open, 15(1), 1-16. https://doi.org/10.1177/21582440251327475.
• Kaya, R., ve Demirel, M. (2008). Lise 3. sınıf öğrencilerinin tarih derslerindeki ilgi alanları (Erzurum örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 163-177.
• Kaya, R., Günal, H. ve E. Günal, D. (2019). Öğrencilerin, aileden edindikleri tarih bilgisine yönelik düşünceleri (Amasya örneği). Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(2), 385-416. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.132
• Létourneau, J. (2006). Remembering our past: An examination of the historical memory of young Québécois. In R. Sandwell (Ed.) To the Past: History Education, Public Memory ve Citizenship in Canada (pp. 70-87). University of Toronto Press
• Lévesque, S. G., and Zanazanian, P. (2015). Developing historical consciousness and a community of history practitioners: A survey of prospective history teachers across Canada. McGill Journal of Education, 50(2/3), 389-412. https://doi.org/10.7202/1036438ar
• Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş (A. Gümüş ve M. S. Durgun Çev.). Baki Kitabevi.
• McCaffery, N. and Hansson, U. (2011). The troubles aren’t history yet: Young people’s understanding of the past. Shared Space: A Research Journal on Peace, Conflict and Community Relations in Northern Ireland, (11), 43-55. https://pure.ulster.ac.uk/ws/portalfiles/portal/11321563/chapter-four1.pdf
• MEB (2007). Tarih dersi öğretim programı (9. Sınıf). Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB (2018a). Ortaöğretim tarih dersi (9, 10 ve 11. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı
• MEB (2018b). Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB (2024). Ortaöğretim tarih dersi öğretim programı (9,10 ve 11. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı. Ortaylı, İ. (2018). Tarihimiz ve biz. Timaş Yayınları.
• Özmen, C., Er, H. ve Ünal, F. (2014). Televizyon dizilerinin tarih bilinci üzerine etkisi “Muhteşem yüzyıl dizisi örneği”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 409-426.
• Öztürk, İ. (2004). Harf devrimi ve sonuçları. Adam Yayınları
• Paker, T. (2015). Durum çalışması. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.). Nitel araştırma: yöntem, tekniz, analiz ve yaklaşımlar içinde (s.119-134). Anı Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Rosenzweig, R., and Thelen, D. (1998). The presence of the past: Popular uses of history in American life. Columbia University Press.
• Seixas, P. (1993). Historical understanding among adolescents in a multicultural setting. Curriculum inquiry, 23(3), 301-327. https://doi.org/10.1080/03626784.1993.11076127
• Stradling, R. (2003). 20. Yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli (A.Ünal, Çev.). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Şimşek, A. (2022). Tarih ne işe yarar? Kapı Yayınları.
• Tekeli, İ. (1998). Tarih bilinci ve gençlik, karşılaştırmalı Avrupa ve Türkiye araştırması. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2007). Birlikte yazılan ve öğrenilen bir tarihe doğru. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tutar, H., Öğün, T., Kapu, H., Erdoğdu, H. ve Küçük, E. (2011). Türk halkının Sarıkamış algısı. T.C. Serhat Kalkınma Ajansı ve Pollmark.
• Utkugün, C., ve Koca, M. K. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tarih bilinci ve tarih derslerindeki ilgi alanları. SDU International Journal of Educational Studies, 7(1), 114-134. https://doi.org/10.33710/sduijes.646867
• Verbytska, P. (2019). Ukraine. In L. Cajani, S. Lässig and M. Repoussi (Eds.), The Palgrave Handbook of conflict and history education in the Post-Cold War Era. (pp.695-706). Palgreve macmillan.
• Wertsch, J. V. (2004). Voices of collective remembering. Cambridge University Press.
• Wineburg, S., Mosborg, S., Porat, D., and Duncan, A. (2007). Common belief and the cultural curriculum: An intergenerational study of historical consciousness. American Educational Research Journal, 44(1), 40-76. https://doi.org/10.3102/0002831206298677
• Wood, S., and Payne, F. (1999). The Scottish school history curriculum and issues of national identity. The Curriculum Journal, 10(1), 107-121. https://doi.org/10.1080/0958517990100108
• Yeager, E. A., Foster, S. J., and Greer, J. (2002). How eighth graders in England and the United States view historical significance. The Elementary School Journal, 103(2), 199-219. https://www.jstor.org/stable/1002235
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.