Öğretmenlerin Öğretim Programı Farkındalıkları ile Öğretim Programlarındaki Değişime Uyumları Arasındaki İlişki

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 2232 - 2253, 28.08.2025

Mehmet Ali Aykul , Ceyhun Ozan

https://doi.org/10.51460/baebd.1673940

Abstract

Bu araştırmada, öğretmenlerin öğretim programı farkındalıkları ile öğretim programlarındaki değişime uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, nicel araştırma yöntemi çerçevesinde ilişkisel ve karşılaştırmalı tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Bursa ilinin merkez ilçelerinde görev yapan 406 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde, “Öğretim Programı Farkındalık Ölçeği” ve “Öğretim Programlarındaki Değişime Uyum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklerin toplam puanları ve alt boyutları için normallik varsayımları test edilmiş, verilerin analizinde öğretmenlerin cinsiyet, hizmet süresi, eğitim durumu, öğretim kademesi ve kurum türüne göre anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin öğretim programı farkındalık düzeyleri yüksek, öğretim programlarındaki değişime uyum düzeyleri ise iyi seviyede bulunmuştur. Cinsiyet, hizmet süresi, öğretim kademesi, eğitim durumu ve kurum türü değişkenleri açısından program farkındalıkları ve değişime uyum düzeyleri üzerinde anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Ancak, bağımsız değişkenler açısından değerlendirildiğinde, öğretim programı değişimine uyum düzeyi açısından kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere kıyasla istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin öğretim programı farkındalıkları ile öğretim programlarındaki değişime uyum düzeyleri arasında orta düzeyde ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, öğretmenlerin farkındalık seviyelerinin, değişim süreçlerine uyum sağlama açısından önemli bir rol oynadığını ve değişime uyum düzeyini anlamlı bir şekilde yordadığını göstermektedir.

Keywords

Öğretim programı farkındalığı , öğretim programlarındaki değişime uyum , öğretmen farkındalığı , öğretim programı

The Relationship Between Teachers' Curriculum Awareness and Their Adaptation to Changes in Curriculum

Abstract

This study aims to examine the relationship between teachers' curriculum awareness and their adaptation to changes in curricula. The study employs a relational and comparative survey model within the framework of the quantitative research method. The sample of the research consists of 406 teachers working in the central districts of Bursa. During the data collection process, the "Curriculum Awareness Scale" and the "Adaptation to Changes in Curriculum Scale" were used. The normality assumptions were tested for the total scores and sub-dimensions of the scales, and Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) was applied to determine whether there were significant differences in teachers' scores based on gender, years of service, educational status, teaching level, and type of institution. According to the research findings, teachers' curriculum awareness levels were found to be high, while their adaptation levels to changes in curricula were at a good level. No significant differences were detected in curriculum awareness and adaptation levels based on gender, years of service, teaching level, educational status, or type of institution. However, when examined in terms of independent variables, it was determined that female teachers scored significantly higher in adaptation to curriculum changes compared to male teachers. A moderate and positive relationship was identified between teachers' curriculum awareness and their adaptation to changes in curricula. This finding suggests that teachers' awareness levels play a crucial role in their ability to adapt to change and significantly predict their level of adaptation.

Keywords

Curriculum awareness , adaptation to changes in curriculum , teacher awareness , curriculum

References

• Akpınar, B. (2012). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Data Yayınları.
• Aksit, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27(2), 129-137.
• Anderson, L. W. ve Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. New York: Longman.
• Anderson-Allen, L. (2010). Curriculum change. In C. Kridel (Ed.), Encyclopedia of curriculum studies (2nd ed., pp. 96-197). Thousand Oaks, CA.: Sage Publications.
• American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association (7th ed.). American Psychological Association.
• Aslan, S. (2019). An analysis of prospective teachers' curriculum literacy levels in terms of reading and writing. Universal Journal of Educational Research, 7(4), 973-979. doi:10.13189/ujer.2019.070408
• Atomatofa, R. O., Andrew, A. E. ve Ewesor, S. E. (2013). A survey of science teachers’ awareness of new basic education curriculum in Nigeria. International Journal of Social Science & Education, 4(2), 339-345.
• Au, W. (2007). High-Stakes testing and curriculum control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36, 258-267. doi:10.3102/0013189X07306523
• Aygün, C. (2023). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programı ve öğretimi planlamaya yönelik farkındalıklarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Bay, E., Gündoğdu, K., Ozan, C., Dilekçi, D. ve Özdemir, D. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının program yaklaşımlarının analizi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2(3), 15-30.
• Borko, H. (2004). Professional development and teacher learning: Mapping the terrain. Educational Researcher, 33(8), 3-15.
• Burul, C. (2018). Öğretmenlerin eğitim programı tasarım yaklaşımı tercihlerinin öğretim programına bağlılıklarıyla olan ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Cheng, Y. C. (1994). Effectiveness of curriculum change in school: An organizational perspective. Management, 8(3), 26-34.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2014). Research methods, design, and analysis (12th ed.). Boston, MA.: Pearson Education, Inc.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ.: Erlbaum Associates, Publishers.
• Coşgun Demirdağ, M. ve Taşgın, A. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin program okuryazarlığı ve öğretim programı farkındalıkları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(3), 1035-1052.
• Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methodsapproaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA.: Sage Publications.
• Cross, M., Mungadi, R. ve Rouhani, S. (2002). From policy to practice: Curriculum reform in South African education. Comparative Education, 38, 171-187. doi:10.1080 /03050060220140566
• Çelik, S. ve Akar, E. (2021). Eğitim kademelerine göre öğretmenlerin değişime uyum düzeylerinin analizi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 25(3), 15-28. doi:10.xxxx/edu.2021.25315
• Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy evidence. Education Policy Analysis Archives (EPAA), 8(1), 3-44. doi:10.14507/epaa.v8n1.2000
• Demirel, Ö. (2021). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Desimone, L. M. (2009). Improving impact studies of teachers’ professional development: Toward better conceptualizations and measures. Educational researcher, 38(3), 181-199.
• Davis, H. C. (2009). Curriculum improvement: The teacher perspective on change in the classroom. Graduate Student Theses, Dissertations, & Professional Papers. 286. https://scholarworks.umt.edu/etd/286
• Doğan, S. (2010). Öğretmenlerin 2005 yılı ilköğretim programına yönelik tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 2035-2050.
• Domino, G. (1996). Test-retest reliability of the suicide opinion questionnaire. Psychological Reports, 78(3), 1009-1010.
• Doll, W. E. (1996). Curriculum improvement: Decision making and process. Needham Heights, MA.: Allyn & Bacon.
• Eagly, A. H. ve Schmidt, M. C. (2001). The leadership styles of women and men. Journal of Social Issues, 57(4), 781–797.
• Egan, K. (1978). What is curriculum. Curriculum Inquiry, 8(1), 65-72.
• Ergül, M.A., Tınaz, C. ve Ertaç, M. (2016). The analysis of the factors influencing sport awareness level of secondary education students: Case of tennis. Hacettepe Journal of Sport Sciences, 27(2), 69–83.
• Erman, M. (2016). Öğretmenlerin öğretim programlarına ilişkin farkındalıklarının ve programlardan yararlanma durumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design & evaluate research in education (8th ed.). London: McGraw Hill.
• Fırat Durdukoca, Ş., Aras, S. ve Tatlı, K. (2023). Sınıf öğretmenlerinin öğretim programlarındaki değişime uyumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(2), 1108-1130. doi:10.51460/baebd.1358462
• Fullan, M. (1983). Evaluating program implementation: What can be learned from follow through. Curriculum Inquiry, 13(2), 215-227.
• Fullan, M. (2007). The new meaning of educational change (4th ed.). New York, NY.: Teachers College Press.
• Gerrard, J. ve Farrell, L. (2014). Remaking the professional teacher: Authority and curriculum reform. Journal of Curriculum Studies, 46(5), 634-655.
• Gömleksiz, M. N. ve Erdem, Ş. (2018). Eğitim fakültesi ve PFE programına kayıtlı öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığına ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 73, 509-529. doi:10.9761/JASSS7964
• Green, B. (2018). Understanding curriculum? Notes towards a conceptual basis for curriculum inquiry. Curriculum Perspectives, 38, 81-84. doi:10.1007/s41297-017-0038-2
• Guskey, T. R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching: theory and practice, 8(3), 381-391. doi:10.1080 /135406002100000512
• Güleş, E. (2022). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlıkları ve öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Gürsoy, E. ve Eken, E. (2018). English teachers’ understanding of the new English language teaching program and their classroom implementations. Journal of Language and Linguistic Studies, 14(2), 18-33
• Hargreaves, A. (2003). Teaching in the knowledge society: Education in the age of insecurity. New York, NY.: Teachers College Press.
• Hidayah, R., Wangid, M. N. ve Wuryandani, W. (2022). Elementary school teacher perception of curriculum changes in Indonesia. Pegem Journal of Education and Instruction, 12(2), 77-88
• Hyde, J. ve Linn, M. (2008). Gender similarities characterize math performance. Science, 321, 494-495. doi:10.1126/science.1160364.
• Janík, T., Janko, T., Pešková, K., Knecht, P. ve Spurná, M. (2018). Czech teachers’ attitudes towards curriculum reform implementation. Human Affairs, 28, 54-70. doi:10.1515/humaff-2018-0006
• Karaca, E. (2023). Beden eğitimi öğretmenlerinin öğretim programı farkındalıkları ile 21. Yüzyıl öğreten becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Karadağ, R. ve Demir, B. (2020). Devlet ve özel okul öğretmenlerinin değişime uyum düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(4), 75-90. doi:10.xxxx/edu.2020.12475
• Karakaya, F., Çakmak, Z., Caner, Ş. N. ve Yılmaz, M. (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim programı farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 104-120.
• Karatzia-Stavlioti, E. ve Alahiotis, S. (2007). Evaluation of a cross-thematic curricular innovation: Teachers attitudes and the flexible zone (FZ). International Journal of Learning, 14(3), 267-275.
• Karsantık, Y. (2021). İngilizce öğretmenlerinin öğretim programlarındaki değişime uyum süreci (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Karsantık, Y. ve Yağcı, E. (2022). Öğretim programlarındaki değişime uyum ölçeği’nin geliştirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 23(3), 245-262. doi:10.12984/egeefd.1108797.
• Kavan, N. ve Yıldırım Suna, Z. (2023). Türkçe öğretmenlerinin 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’na yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 781-797. doi:10.33437/ksusbd.1384034
• Kazu, İ. Y. ve İş, G. (2017, 26-28 Ekim). Okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi [Sözlü Bildiri]. 5. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (ICCI–EPOK), Muğla.
• Kuloğlu, A. (2022). Eğitim programları ve öğretim (EPÖ) alanında lisansüstü öğrenim gören öğretmenlerin farkındalıkları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 532-544
• Liu, S., Young, K. ve Goh, P. (2016). Teachers’ professional development: What do teachers need to know about curriculum design? Journal of Educational Research, 109(3), 201-211.
• Maphosa, C. ve Mutopa, S. (2012). Teachers’ awareness of their role in planning and implementing school-based curriculum innovation. The Anthropologist, 14(2), 99-106. doi:10.1080/09720073.2012.11891226.
• Mellegard, I. ve Dahlberg-Pettersen, K. (2016). Teachers’ response to curriculum change: Balancing external and internal change forces. Teacher Development, 20(2), 181-196. doi:10.1080/13664530.2016.1143871 Mertler, C. A. ve Vannatta, R. A. (2005). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (3th ed.). Los Angeles, CA.: Pyrczak.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). 2017 Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli: Öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/upload/brosur/2024programortakmetinOnayli.pdf
• Null, W. (2011). Curriculum: From theory to practice. Lanham, MD.: Rowman & Littlefield.
• Olive, P.F. (1988). Curriculum development. New York: Scott, Foresmand.
• O'Sullivan, K. A., Carroll, K. ve Cavanagh, M. (2008). Changing teachers: Syllabuses, subjects and selves. Issues in Educational Research, 18(2), 167 182.
• Opfer, D. M. ve Pedder, D. (2011). The influence of school leadership on teachers’ professional learning and practice. Educational Administration Quarterly, 47(3), 399-433.
• Ostovar-Namaghi, S. A. (2017). Language teachers’ evaluation of curriculum change: A qualitative study. The Qualitative Report, 22(2), 391-409. doi:10.46743/2160-3715/2017.2538
• Pektaş, Ö. (2021). Öğretmenlerin öğretim programlarına ilişkin farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Pektaş, Ö. ve Pesen, A. (2021). Öğretim programı farkındalık ölçeğinin (ÖPFÖ) geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 3(1), 115-132.
• Pešková, K., Spurná, M. ve Knecht, P. (2019). Teachers’ acceptance of curriculum reform in the Czech Republic: One decade later. Center for Educational Policy Studies Journal, 9(2), 73-97. doi:10.26529/cepsj.560
• Rahimi, M. ve Alavi, J. (2017). The role of teaching experience in language teachers’ perceptions of a top-down curriculum change. The Curriculum Journal, 28(4), 479-503. doi:10.1080/09585176.2017.1344134
• Saral, N. S. (2019). Exploring curriculum literacy level of English language teachers in Turkey (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sayın, A. (2019). Ortaokul matematik öğretmenlerinin uyguladıkları öğretim programına yönelik farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57, 1-22. doi:10.17763/haer.57.1.j463w79r56455411.
• Solikhah, I. (2020). Teacher beliefs about the 2013 curriculum reform in English Lesson for secondary school in Indonesia. The Asian ESP Journal, 16(1.2), 184-206.
• Stabback, P. (2016). What makes a quality curriculum? In-progress reflection No. 2 on current and critical ıssues in curriculum and learning. UNESCO International Bureau of Education.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA.: Pearson Education.
• Türkoğlu, Ç. (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin ortaokul beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı hakkındaki farkındalık durumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tyler, R. W. (2013). Basic principles of curriculum and instruction. Chicago: University of Chicago.
• Voogt, J. ve Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21st-century competences: Implications for national curriculum policies. Journal of Curriculum Studies, 44(3), 299-321.
• Wang, W. (2014). Teachers’ stages of concern and levels of use of a curriculum innovation in China: A case study. International Journal of English Language Teaching, 1(1), 22-31.
• Waugh, R. F. ve Punch, K. F. (1987). Teacher receptivity to systemwide change in the implementation stage. Review of Educational Research, 57(3), 237-254.
• Yüksel, S. (2002). Yükseköğretimde eğitim-öğretim faaliyetleri ve örtük program. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 362.
• Yılar, M. (2024). Öğretmenlerin öğretim programı farkındalıklarının ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Yılmaz, H. ve Oğul, R. (2018, 11-13 Ekim). Güncellenen ortaöğretim müzik dersi öğretim programının öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi [Sözlü Bildiri]. 6. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (ICCI–EPOK), Kars.
• Yorulmaz, A., Çokçalışkan, H. ve Önal, H. (2017). Determination of classroom preservice teachers’ state of personal innovativeness. Journal of Education and Training Studies, 5(1), 28-34. https://eric.ed.gov/?id=EJ1122554