Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi’ndeki Araştırmaların Özel Eğitim ve Özel Öğrenme Güçlüğü Bağlamında Eğilimi

Year 2025, Volume: 16 Issue: 2, 3250 - 3278, 28.08.2025

Engin Yılmaz

https://doi.org/10.51460/baebd.1679913

Abstract

Bu araştırmada Türkiye’de özel eğitim alanı ve özel öğrenme güçlüğü (ÖÖG) alanı ile ilgili araştırmaların yayımlandığı Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi’nde 1992-2024 yılları arasında yayımlanan araştırmalar incelenerek ve karşılaştırmaları yapılarak eğilimlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile desenlemiştir. Özel eğitim alanında yapılan 440 makale ve ÖÖG alanında yapılan 28 makale; araştırmaların yılı, yazar bilgisi, katılımcı/örneklem bilgisi, özel gereksinim türü, araştırma konusu, veri toplama araçları, araştırma deseni ve anahtar kelimeler değişkenlerine göre belirlenen kodlar çerçevesinde analiz edilip sunulmuştur. Özel eğitim ve ÖÖG alanındaki araştırmaların son yıllarda artış gösterdiği; araştırmaların daha çok tek ve iki yazarlı araştırmalar olduğu; en çok ilkokul dönemindeki öğrencilerle, sonrasında öğretmenlerle ve ailelerle araştırmalar yapıldığı; akademik becerilerin öğretimi konusunun daha çok ele alındığı; nitel araştırma yöntemlerinin daha çok kullanıldığı bulgularına ulaşılmıştır. Anahtar kelime olarak otizm spektrum bozukluğu, kaynaştırma, zihinsel yetersizlik ve özel eğitim kelime öbekleri sıklıkla kullanılmıştır. ÖÖG alanındaki araştırmaların tüm özel eğitim araştırmalarına oranının %6.36 olduğu, bu sınırlı sayıdaki araştırmanın ilerleyen yıllarda artış göstereceği düşünülmektedir. Elde edilen bulgular ulusal ve uluslararası alanyazın bağlamında tartışılmıştır.

Keywords

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , özel eğitim , özel öğrenme güçlüğü , özel eğitim araştırmaları , içerik analizi.

Tendency of Research in Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education in the Context of Special Education and Specific Learning Disabilities

Abstract

This study aimed to identify trends by examining and comparing studies published between 1992 and 2024 in the Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education, which publishes research on special education and specific learning disabilities (SLD). The research was designed using content analysis, a qualitative research method. 440 articles in the field of special education and 28 articles in the field of SLD were analyzed and presented within the framework of codes determined according to variables such as year of study, author information, participant/sample information, type of special needs, research topic, data collection tools, research design, and keywords. It was found that research in the field of special education and SLD has increased in recent years; studies are predominantly single and double authored; research is conducted mostly with primary school students, followed by research with teachers and families; the teaching of academic skills is more frequently addressed; and qualitative research methods are used more frequently. Key words such as autism spectrum disorder, inclusion, intellectual disability, and special education were frequently used. Research in the field of SLD accounts for 6.36% of all special education research, and it is anticipated that this limited number of studies will increase in the coming years. The findings are discussed within the context of national and international literature.

Keywords

Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education , special education , special education research , specific learning disabilities , content analysis.

References

• American Psychiatric Association, D., and American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). American Psychiatric Association.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı [Diagnostic and statistical manual of mental disorders-5: DSM-5]. (Vol. 5, No. 5). (Köroğlu, E. Trans Ed.). Hekimler Yayın Birliği.
• Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi (2025, 02 Ocak). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ozelegitimdergisi
• Arı, A., Yıkmış, A., ve Özokçu, O. (2019). Öğrenme güçlüğü ile ilgili Türkiye’de deneysel olarak yapılmış tezlerin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2559-2568. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3445
• Aslan, C., ve Özkubat, U. (2019). Ulusal özel eğitim kongresi bildirilerindeki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(2), 535-554.
• Avcı, A. ve Kayıran, D. (2022). Türkiye’de okul öncesi ve ilkokulda öğrenme güçlüğü üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Harran Maarif Dergisi, 7(2), 254-272. https://doi.org/10.22596/hej.1198610
• Bal, H. (2016). Nitel araştırma yöntem ve teknikleri (Uygulamalı-örnekli). Sentez Yayıncılık.
• Beğenilmiş, M. (2021). Özgül öğrenme bozukluğunun yaygınlığı. (Eds. Toros, F. and Torun Ş.). Özgül öğrenme bozukluğu. Akademisyen Kitabevi.
• Cooc, N., and Kiru, E. W. (2018). Disproportionality in special education: A synthesis of international research and trends. The Journal of Special Education, 52(3), 163-173. https://doi.org/10.1177/00224669187723
• Denizli-Gülboy, H., Kocaoğlu, A. ve Yücesoy-Özkan, Ş. (2024). Eğilimler ve yönelimler: Son 10 yılda “The Journal of Special Education” dergisinde yayımlanan çalışmaların incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 51-74. https://doi.org/10.53444/deubefd.1318133
• Dombrowski, S. C., Benson, N. F., and Maki, K. E. (2024). A systematic review of the psw diagnostic accuracy evidence for sld identification: Is it time to abandon psw? School Psychology Review, 52,1–19. https://doi.org/10.1080/2372966X.2024.2369494
• Genel Bilgi. (2025, 27 Mayıs). Erişim adresi: https://www.anadolu.edu.tr/akademik/fakulteler/171/ozel-egitim-bolumu/bolum-genel-bilgi
• Görgün, B., ve Melekoğlu, M. A. (2019). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 9(1), 83-106. https://doi.org/10.19126/suje.456198
• Güner-Yıldız, N., Melekoğlu, M. A. ve Tunç-Paftalı, A. (2016). Türkiye’de özel eğitim araştırmalarının incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1076-1089. http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.06677
• Güngörmüş-Özkardeş, O. (2013). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğüne ilişkin yapılan araştırmaların betimsel analizi. Boğaziçi University Journal of Education, 30(2), 123-153.
• Karaer, G. ve Melekoğlu, M. A. (2020). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilere fen bilimleri öğretimi üzerine yapılan çalışmaların incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(4), 789-819. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.532903
• Mastropieri, M. A., Berkeley, S., McDuffie, K. A., Graff, H., Marshak, L., Conners, N. A., ... and Cuenca-Sanchez, Y. (2009). What is published in the field of special education? An analysis of 11 prominent journals. Exceptional Children, 76(1), 95-109.
• McFarland, L., Williams, J., and Miciak, J. (2013). Ten years of research: A systematic review of three refereed ld journals. Learning Disabilities Research and Practice, 28(2), 60-69. https://doi.org/10.1111/ldrp.12007
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/13145613_Ozel_EYitim_Hizmetleri_YonetmeliYi _son.pdf.
• Melekoğlu, M. A. (2017). Özel öğrenme güçlüğünün nedenleri ve özellikleri. (Eds. Melekoğlu, M. A. and Sak, U.). Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek. Pegem Akademi.
• Onwuegbuzie, A. J., and Corrigan, J. A. (2018). What is happening now? An overview of mixed methods applications in special education. Research in the Schools, 25(2), 1-22.
• Özkubat, U., Karabulut, A., ve Akçayır, İ. (2020). Şemalarla matematik problemi çözme: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle yürütülen şema temelli öğretim araştırmalarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 327-342. https://doi.org/10.7822/omuefd.774137
• Özkubat, U., Karabulut, A., ve Sert, C. (2022). Öğrenme güçlüğü olan ortaokul öğrencilerine uygulanan matematik problemi çözme müdahaleleri: Kapsamlı alan yazın incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 191-218. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.774650
• Palla, L. (2018). Similarities and variation in preschool special education studies: An overview of main content themes in Nordic research. Early Child Development and Care, 190(5), 698–711. https://doi.org/10.1080/03004430.2018.1488171
• Pürsün, T., ve Sarı, H. (2019). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine ilişkin çalışmaların incelenmesi. Turkish Special Education Journal: International, 2(1), 37-60.
• Sinclair, J., Hansen, S. G., Machalicek, W., Knowles, C., Hirano, K. A., Dolata, J. K., Blakely, A. W., Seeley, J., and Murray, C. (2018). A 16-year review of participant diversity in intervention research across a selection of 12 special education journals. Exceptional Children, 84(3), 312-329. https://doi.org/10.1177/0014402918756989
• Sümer, S., ve Delimehmet-Dada, Ş. (2020). Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve genel özellikleri. (Eds. Sümer, H. M. and Seçkin-Yılmaz, Ş.). Öğrenme güçlüklerinde değerlendirme ve müdahale. Anı Yayıncılık.
• Sümer-Dodur, H. M., ve Altındağ-Kumaş, Ö. (2021). Disleksi bilgi ve inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 115-131. https://doi.org/10.23863/kalem.2020.16
• Şimşek, N., ve Arslan, K. (2022). Matematik öğrenme güçlüğü ile ilgili çalışmaların betimsel analizi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 433-449. https://doi.org/10.51460/baebd.983453
• Tarihçe. (2025a, 27 Mayıs). Erişim adresi: https://oe.education.ankara.edu.tr/tarihce/
• Tarihçe. (2025b, 27 Mayıs). Erişim adresi: https://gef-ozelegitim.gazi.edu.tr/view/page/290791/tarihce
• Terzioğlu, I., Curaoğlu, O., ve Yıkmış, A. (2019). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin matematik becerilerinin geliştirilmesinde bilgisayar destekli öğretimin kullanıldığı araştırmaların betimsel analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 371-382. https://dx.doi.org/10.17240/ aibuefd.2019.19.43815-450711
• Tiryakioğlu, Ö. (2014). Content analysis of the articles published in the Ankara University special education journal within the years 2004–2013. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 143, 1164-1170. https://doi.org/ 10.1016/j.sbspro.2014.07.572
• Torun, Ş. (2021). Özgül öğrenme bozukluğunun nörolojik temelleri. (Eds. Toros, F. and Torun, Ş.). Her yönüyle herkes için özgül öğrenme bozukluğu. Akademisyen Kitabevi.
• Uzunboylu, H., and Özcan, D. (2019). Teaching methods used in special education: A content analysis study. International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education (IJCRSEE), 7(2), 99-107. https://doi.org/10.5937/IJCRSEE1902099U
• Yağcıoğlu, Ö., ve Kanlı, E. (2022). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma becerilerine ilişkin Türkiye'de yapılmış tezlerin incelenmesi. EJER Congress.
• Yıkmış, A., Kot, M., Terzioğlu, N. K., ve Aktaş, B. (2018). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılan matematik araştırmalarının betimsel analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2475-2501. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-445908
• Yıldız, M., and Melekoğlu, M. A. (2020). Investigation of studies on reading comprehension skills of individuals with specific learning disabilities. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(3), 1274-1303. https://doi.org/10.17679/inuefd.770066
• Yılmaz, E., and Yılmaz, T. (2024). A systematic analysis of studies on reading skills with specific learning disabilities: The case of Türkiye. International Journal of Didactical Studies, 5(2), 26230. https://doi.org/10.33902/ijods.202426230
• Yılmaz-Yenioğlu, B., ve Melekoğlu, M. A. (2021). Öğrenme güçlüğü ve özel yeteneği olan iki kere farklı bireylere yönelik yapılan çalışmaların gözden geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 999-1024. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.696065