Alkol Bağımlılığı Sorunu Olanların Çocuklarının Yaşamsal Rolleri Ölçeği’nin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 3, 80 - 89, 30.09.2017

Derya Küliğ , Esra Engin

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, alkol bağımlılığı sorunu olan ebeveyne sahip ergenlerin psikososyal durumlarını değerlendirmek amacıyla Devine ve Braithwaite (1993) tarafından geliştirilen “Alkol Bağımlılığı Sorunu Olanların Çocuklarının Yaşamsal Rolleri Ölçeği‘nin (The Survival Roles of Children of Alcoholics Scales) Türk toplumu için geçerlilik ve güvenilirliğini belirlemektir.

Yöntem: Araştırmanın örneklemini, Ege Üniversitesi Hastanesi Bağımlılık Polikliniği, Manisa Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Hastanesi Bağımlılık Polikliniği‘nde tedavi ve rehabilitasyon amacıyla kayıtlı bulunmakta olan alkol bağımlılarının 12-24 yaş arasındaki 277 alkol bağımlısı ebeveyne sahip ergen çocuk oluşturmuştur. Katılımcılara Tanıtıcı Bilgi Formu ve Alkol Bağımlılığı Sorunu Olanların Çocuklarının Yaşamsal Rolleri Ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen verilere açıklayıcı faktör analizi, güvenilirlik analizi ve geçerlik analizi uygulanmıştır.

Bulgular: Yapılan analizler sonucunda ölçeğin beş faktörlü bir yapı gösterdiği ortaya konulmuştur. Sorumluluk Sahibi Çocuk, İçe Kapanık Çocuk, Asi Çocuk, Yatıştırıcı Çocuk ve Komiklik Yapan Çocuk alt ölçeği olarak isimlendirilen faktörler birlikte test toplam varyansının %74.25’ini açıklamaktadır. Güvenilirlilik analizinde ölçeğin alt boyutlarının Cronbach Alpha değerleri ise .94, .84  arasında değiştiği görülmektedir.

Sonuç: Ölçeğin psikometrik özelliklerini göz önünde bulundurarak, Alkol Bağımlılığı Sorunu Olanların Çocuklarının Yaşamsal Rolleri Ölçeği geçerli ve güvenilir bir ölçek olarak değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

alkol bağımlılığı, ebeveyn alkolizmi, geçerlilik, güvenilirlik

Validity and Reliability Study of Survival Roles of Children of Alcoholics Scale

Öz

Objective: The aim of this methodological study was to determine the validity and reliability of “The Survival Roles of Children of Alcoholics Scale” developed by Devine and Braithwaite (1993) to evaluate the psychosocial status of adolescents that have alcohol-dependant parents, in Turkish population.

Material and Method: A total of 277 adolescents between 12 and 24 years of age, who have alcohol-dependent parents and referred to Dependency Polyclinic of Ege University Hospital and in Dependency Polyclinic of Manisa Mental Health and Diseases Hospital between 1 March 2014 and 1 July 2015, and who met the inclusion criteria of research and accepted to participate in research comprised the sampling of research. “Introductory Information Form” and “The Survival Roles of Children of Alcoholics Scale” were used as data collection tools.

Results: A factor analysis was carried out for the scale’s structural validity study; and five factors consistent with the original scale were identified. In the reliability study, total score correlations were scrutinized, the item total score correlations were found significant over p<0.001. Scale’s original item count remained as 27. Scale’s subscale Cronbach Alpha value was between .94 and .84 .

Conclusion: “The Survival Roles of Children of Alcoholics Scale” is a valid and reliable measurement tool for Turkish population.

Anahtar Kelimeler

Alcohol dependency, parent-alcoholism, validity, reliability

Kaynakça

• Çam O, Engin E (editörler). Madde Bağımlılığı. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. 1. Baskı, İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 2014:449-484.
• Ögel K. Madde bağımlılarına yaklaşım ve tedavi. 2. Baskı, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2002:7-53.
• Harter SL. Psychosocial adjustment of adult children of alcoholics: a review of the recent empiricial literature. Clinical Psychology Review 2000;3:311-337.
• Tanhan F, Mukba G. Aile içinde madde bağımlısı olma durumunu yordayan değişkenlerin incelenmesi. Bağımlılık Dergisi 2014;2:65-67.
• Brown-Rice A, Kelene A, Gina L, ve ark. Neural and psychological characteristics of college students with alcoholic parents differ depending on current alcohol use. Progress in Neuropsychopharmacology and Biological Psychiatry 2018; 81: 284–296 (baskıda).
• Park S, Karen G. Living with appending a scarlet letter: The lifelong suffering of children of alcoholics in South Korea. Journal Of Ethnicity In Substance Abuse 2016; 4: 367-385.
• Serec M, Svab I, Kolsek M, Svab V, ve ark. Health-related lifestyle, physical and mental health in children of alcoholic parents. Australasian Professional Society on Alcohol and Other Drugs Drug and Alcohol Review 2012; 31:861-870.
• Çengel Kültür SE, Ünal F, Özusta Ş. Alkol bağımlılığı olan babaların çocuklarında psikopatoloji. Türk Psikiyatri Dergisi 2006;1:3-11.
• Yavuzer H. Çocuk Psikolojisi. 20. Baskı, İstanbul: Remzi Kitapevi, 2001: 264-288.
• Bayraktar F. Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/akran ilişkilerinin önemi. Çocuk Ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2007;3:157-166.
• Ögel K. 99 Sayfada Alkol Bağımlılığı. 1 Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları;2009:1-99.
• WHO (2005). Discussion Papers on Adolescence, Nutrition in Adolescence –Issues and Challenges for the Health Sector.
• Aşık E. Yetiştirme Yurdunda Kalan Gençlerin Ergenlik Sorunları ve Baş Etmeleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2005.
• Arabacı LB, Çam O. Psikiyatri hemşireliği eğitimini değerlendirme formunun türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009;25:1:1-12.
• Devine C, Braitwaite V. The survival roles of children of alcoholics their measurment and validity. Addiction 1993;88:69-78.
• Aksayan S, Gözüm S. Kültürlerarası Ölçek Uyarlaması İçin Rehber II: Psikometrik Özellikler ve Kültürlerarası Karşılaştırma. Hemşirelik Araştırma Dergisi 2002;2:9-19.
• Erefe İ, editör. Veri Toplama Araçlarının Niteliği. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç Ve Yöntemleri. İstanbul: Odak Ofset. 2002:169-187.
• Aker S, Dündar C, Pekşen Y. Ölçme araçlarında iki yaşamsal kavram: Geçerlik ve güvenirlik. O.M.Ü. Tıp Dergisi 2005;22:1:50-60.
• Saydam BK. Kadınların Aile Planlaması Hizmetlerinden ve Progesteron İçeren Kontraseptif Kullanımından Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayınlanmış doktora tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2005.
• Kurşun Ş, Kanan N. Bakım davranışları ölçeği-24’ün Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;15:4:229-235.
• Tezbaşaran AA. Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 1996.
• Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım; 2006.