Urban Toponymy: Quarters Names in Balıkesir Province, a Classification Essay

Year 2013, Volume: 16 Issue: 29, 45 - 62, 01.06.2013

Alpaslan Aliağaoğlu

Abstract

Humakind has named various properties of the environment where he lives. Naming is of the expression of dominating of space, getting to know him and setting up a multifaceted relationship with him. This article tries to study quarter names of the provence of Balıkesir in the context of urban toponymy. The causes of the background of quarter names have been researched and a calssification have been made in the light of information obtained. The information used in this study is from municipalities and local communities. Second-hand sources is used as well. Neighborhood names are influenced by the presence of a large number of factors. Direction, location, religion, national consciousness, physical elements, migration events, wars, political reasons names of persons are the main factors that determine the names of the quarters. As a result, the quarters names can be classified under ten titles. These titles can be sorted as “quarters depending religious structure”, “profession quarters”, “court quarters”, “immigrant quarters”, “republic quarters” and “political quarters”, “urbanisation quarters”, “the quarters of physical and human characteristics of places and position”, “quarters depending on person’s names” and “other quaters”

Keywords

Quaters, naming, urban toponymy, the provence of Balıkesir

Şehirsel Toponimi: Balıkesir İlinde Mahalle Adları, Bir Sınıflandırma Denemesi

Abstract

İnsanoğlu yaşadığı ortamın çeşitli özelliklerini adlandırmıştır. Adlandırma mekâna hâkim olmanın, onu tanımanın veya onunla çok yönlü ilişki kurmanın dışa vurumudur. Bu makalede mahalle adları şehirsel yer adları bağlamında Balıkesir ili ölçeğinde çalışılmıştır. Mahalle adlarının arka planındaki nedenler araştırılmış ve elde edilen bilgiler ışığında sınıflandırma yapılmıştır. Çalışmada kullanılan bilgiler belediyeler, muhtarlıklar ve yerel halktan elde edilmiş, ayrıca ikinci el kaynaklar da kullanılmıştır. Mahalle adları çok sayıda etkenin varlığından etkilenmiş durumdadır. Yön, konum, inanç, ulusal bilinç, fiziki elemanlar, göç olayları, savaşlar, siyasi nedenler ve şahıs adları gibi çok sayıda özellik mahalle adlarını belirleyen başlıca etkenlerdir. Sonuç olarak mahalle adları on başlık altında sınıflandırılabilir. Bunları; “dinî yapıya bağlı mahalleler”, “meslek mahalleleri”, “mahkeme mahalleleri”, “göçmen mahalleleri”, “cumhuriyet mahalleleri”, “siyasi mahalleler”, “şehirleşme mahalleleri”, “yerlerin fiziksel ve beşeri özelliklerine veya konumuna bağlı mahalleler”, “şahıs isimli mahalleler” ve “diğer mahalleler” şeklinde sıralamak mümkündür

Keywords

Mahalleler, adlandırma, şehirsel toponimi, Balıkesir ili

References

• Aliağaoğlu, A. ve Uzun, A. (2011). Şehirsel Toponimi (Hodonimi): Türkiye İçin Bir Tipoloji Denemesi, Coğrafi Bilimler Dergisi CBD (2), s. 123-133.
• Aydınlı, H. İ., (2004). Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Sürecinde Belediyeler, Ankara: No- bel Yayın Dağıtım.
• Aytan, A.Ç., (2008). Gönen Şehrinin Gelişimi ve Şehir İçi Arazi Kullanımı, Balıke- sir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Li- sans Tezi.
• Azaryahu, M. (2009). “Naming The past: The Significance of Commemorative Street Names, İçinde Lawrence D. Berg, Jani Vuolteenaho (Editör), Critical Topony- mies, The Contested Politics of Place Naming, s. 53-70, Burlington, USA: Ash- gate Publishing Company.
• Bayartan, M. (2005). “Osmanlı şehrinde Bir İdari Birim: Mahalle”, İstanbul Üniversi- tesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, S. 13, s. 93-107.
• Erdentuğ, A., Burçak, B. (1998). “Political Tuning in Ankara, a Capital, as Reflected in its Urban Symbols and Images”, International Journal of Urban and Regio- nal Research, C. 22, S. 4, s. 589-601.
• Ergenç, Ö. (1994). “Osmanlı Şehrindeki ‘Mahallenin’ İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları IV, İstanbul: Enderun Kitabevi. Google Earth, 2013.
• Günal, V., Şahinalp, M.S. ve Güzel, A. (2011). “Coğrafi Ortamın Şehirsel Mekân Ad- larına Etkisi: Şanlıurfa Şehri Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1): 463-508.
• Güner, İ. (2001). “Ülke Adlarının Kaynakları Üzerine Bir Araştırma”, Türk Coğrafya Dergisi, S. 37, s. 23-46.
• Güney, E. (1994). “Toponimik Terimlerin Sınıflandırılması”, Ziya Gökalp Eğitim Fa- kültesi Dergisi, S. 2.
• Jauhiainen, J. (2005). “Edgar Kant and the Rise of Modern Urban Geography, Geog- rafiska Annaler. Series B, Human Geography, Vol. 87, No. 3, Special Issue: The Heritage of Edgar Kant and J. G. Granö, s. 193-203.
• Kara, B. (2012). “Kentler Açısından Mekanın Toplumsallığı ve Yer İsimlerinin Siya- sal Yapıya Göre Değişimi: Niğde Örneği”, Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, Vol. 4, No. 1, s. 149-163.
• Karaboran, H. (1982). “Folklor Açısından Yukarı Çukurova, Hatay-Maraş Çöküntü Hendeğinde Mevkii Adları”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri C: II (Halk Edebiyatı), Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay. No: 38, s. 265-273, Ankara.
• Koday, S. (2000). “Trakya’da Köy Adlarında Coğrafyanın Etkisi”, Türk Coğrafya Ku- rumu 28. Meslek Haftası (10 – 12 Haziran 1998) Bildirileri, Türk Coğrafya Ku- rumu Coğrafya Meslek Haftaları Serisi No: 2, s. 221-253, İstanbul.
• Kooloos, R. (2010). The story of street names in the Netherlands, A comparative analy- sis of themes used in street naming in Noord-Brabant and Holland, 1859-1939, Master thesis History of Society Erasmus University Rotterdam.
• Kuban, D. (1995). Türk ve İslâm Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul: YEM Yayınları.
• Öntuğ, M.M. (2003). XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Balıkesir Şehrinin Fiziki, Demog- rafik ve Sosyo-Ekonomik Yapısı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi.
• Özdemir, B. ve Arslan, İ. (2002). “Temettüat Defterleri Işığında 1844-1845’li yıllarda Dursunbey’in Sosyo-Ekonomik Durumu”, Alaçam Dağları ve Dursunbey I. Ulu- sal Sempozyumu Bildiriler, s. 213-226.
• Özdemir, Z. (2002). Adramyttion’dan Efeler Toprağı Edremit’e, Ankara.
• Özkan, M. ve Yoloğlu, A. C. (2005). “Bir Bellek Projesi Olarak Sokak İsimlendirmesi: Ankara Örneği”, Planlama, S.34, s.54-62.
• Sarı, C. (1992). “Doğal ve Kültürel Coğrafya Özellikleri Açısından Beyşehir İlçesi’nde Yerleşme Adlarının Sınıflandırılması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü Dergisi, S. 17, s. 487-501.
• Susurluk Belediyesi Fotoğraf Arşivi, 2013.
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de Kentleşme Yazıları, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Tekeli, İ. (2009). Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi, İstan- bul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İlhan Tekeli Toplu Eserler-8.
• Tuna, C. (2008). Körfezdeki Işık, Burhaniye, Burhaniye: Burhaniye Belediyesi Kül- tür Yayınları.
• Tunçel, H. (2000). “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, S. 2, s. 23- 34.
• Türkçe Sözlük, (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ünlüyol, A. (1995). Şerriyye Sicillerine Göre XVIII. Asrın İlk Yarısında Balıkesir (1700- 1730), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Ba- sılmamış Doktora Tezi.
• Yiğit, Y. (2012). “Balıkesir’de 89 göçü”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü Dergisi, Cilt 15, S. 28, s. 157-174.