Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Öğretiminde Yapay Zekâ Kullanımına İlişkin Görüşleri

Year 2025, Volume: 20 Issue: 45, 1 - 37, 31.03.2025

Arda Köroğlu , Fatih Kana

https://doi.org/10.35675/befdergi.1560034

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının dil öğretiminde yapay zekâ kullanımına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekanın ne olduğu, öğretmen adaylarının haberdar oldukları yapay zekâ araçları, yapay zekâ araçlarının dil öğretiminde nasıl kullanılacağı, yapay zekâ araçları ile materyal tasarımı, dil bilgisi öğretiminde yapay zekâ araçlarının kullanımı, yapay zekâ araçlarının etik boyutu ve dil öğretiminde yapay zekâ kullanımının öğretmenlik mesleğinin geleceğine ilişkin görüşleri alınmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanarak tümdengelimci analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda yapay zekâ araçlarının eğitimde çeşitli avantajlar sunduğu kabul edilmekle birlikte, bu teknolojilerin kullanımıyla ilgili endişelerin de bulunduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Nitel Araştırma, teknoloji, Türkçe Eğitimi, yapay zekâ.

Supporting Institution

Bilim İnsanları Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı (2023 - 2. Dönem

Project Number

1919B012313677 - Bilim İnsanları Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı (2023 - 2. Dönem

Thanks

TÜBİTAK BİDEB'e teşekkür ederiz

References

• Ajjan, H. & Hartshorne, R. (2008). Investigating faculty decisions to adopt Web 2.0 technologies: theory and empirical tests. Internet and Higher Education, 11(2), 71-80. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2008.05.002
• Akkaya, N. & Çıvğın, H. (2021). Türkçe eğitiminde yapay zekâ. The Journal of International Educational Sciences, 8(29), 308-322. https://doi.org/10.29228/INESJOURNAL.53915
• Aktaş, Y. (2022). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yazma becerisi için dijital yazma asistanları önerisi. Bezgek Yabancılara Türkçe Öğretimi Dergisi, 1(2), 119-132. https://doi.org/10.56987/bezgek.13
• Arıcı, N. ve Karacı, A. (2013). Türkçe öğrenimi için web tabanlı zeki öğretim sistemi (TÜRKZÖS) ve değerlendirme. Turkish Studies, 8(8), 65-87. http://dx.doi.org/10.7827/EnglishStudies.4878.
• Arslan, K. (2020). Eğitimde Yapay Zekâ ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Arslan, E. (2022). Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51 (Özel sayı 1), Ö395-Ö407. http://dx.doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Avcı, Y. & Coşkun, A. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital yazma becerisi ile ilgili bakış açılarının incelenmesi. Edt. F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 13-63). Paradigma Yayıncılık.
• Avcı, Y. & Okan, G. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik özyeterliklerinin incelenmesi. Edt.F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 411-454). Paradigma Yayıncılık.
• Avcı Y. & Oran E. (2022). Türkçe Öğretmenlerinin Uzaktan Eğitim Platformları Hakkındaki Farkındalıklarının İncelenmesi. F. Kana & H. Geçgel (Ed.), Türkçe eğitimi araştırmaları- II (s. 115-135). Holistence Yayıncılık.
• Banaz, E. ve Demirel, O. (2024). Öğretmen adaylarının web 2.0 araçlarına yönelik metafor algıları, International Black Sea Scientific Research Congress, 13-15 Eylül 2024, Amasya, Türkiye.
• Banaz, E. ve Maden, S. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 1173-1180. https://doi.org/10.24315/tred.1430419
• Bartlett, J. E., Reynolds, K. A., & Alexander, M. W. (2000). A tool for online learning technology. Journal of Online Learning, 11(3–4), 22–24
• Bessen, J. E. (2019). AI and Jobs: The Role of Demand. NBER Working Paper Series. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w24235/w24235.pdf Erişim Tarihi: 02.09.2024
• Binns, R. (2018). Fairness in Machine Learning: Lessons from Political Philosophy. Journal of Machine Learning Research 81, 1-11. http://dx.doi.org/10.48550/arXiv.1712.03586
• Boden, M. A. (2016). AI: Its nature and future. Oxford University Press.
• Boylu E. & Güngör H. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak uzaktan öğretimi. Nobel Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, O. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası Çerçevelere Göre 21.Yüzyıl Becerileri ve Eğitim Sisteminde Kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134. https://doi.org/10.15869/itobiad.494286
• Carr, N. (2011). The Shallows: What the Internet is Doing to Our Brains. W. W. Norton & Company.
• Crawford, K., & Calo, R. (2016). There is a blind spot in AI research. Nature, 538, 311-313. https://www.nature.com/articles/538311a. Erişim tarihi: 10.09.2024
• Çalışkan, E. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde geleneksel ve teknoloji temelli yaklaşımların değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 921-924. https://doi.org/10.31590/ejosat.954701
• Çelik, H. (2024). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine teknolojik yansımalar ve ChatGPT. Cumhuriyetin Yüzüncü Yılında Türkçemiz (s. 249-262). Ö. Solak & İ. Coşkun (Edt.) Paradigma Akademi Yayınları.
• Díaz-García, V., Montero-Navarro, A., Rodríguez-Sánchez, J.-L., & Gallego-Losada, R. (2022). Digitalization and digital transformation in higher education: A bibliometric analysis. Frontiers in Psychology, 13, 1-12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1081595 Elkıran, Y. M., & Beler, F. E. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının teknolojiye yönelik tutumları. F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 101-123). Paradigma Yayıncılık.
• Elkıran, Y. M., Yıldız, R., & Kana, F. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının teknoloji entegrasyonu yeterlikleri ile öğretmenlik özyeterlikleri arasındaki ilişki. Eğiten Kitap.
• Eubanks, V. (2018). Automating Inequality: How High-Tech Tools Profile, Police, and Punish the Poor. St. Martin's Press.
• Eyüp, B., & Kayhan, S. (2023). Pre-Service Turkish Language Teachers' Anxiety and Attitudes toward Artificial Intelligence. International Journal of Education and Literacy Studies, 11(4), 43-56. https://doi.org/10.7575/aiac.ijels.v.11n.4p.43
• Floridi, L., & Chiriatti, M. (2020). GPT-3: Its Nature, Scope, Limits, and Consequences. Minds and Machines, 30(4), 681-694. https://doi.org/10.1007/s11023-020-09548-1
• Geçgel, H. & Taşgın, Y. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital tükenmişlik düzeyleri. İçinde F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 145-203). Paradigma Yayıncılık.
• Goodfellow, I., Bengio, Y., & Courville, A. (2016). Deep Learning. MIT Press.
• Güzel, A. & Elkıran, Y. M. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde eğitsel ajan. F. Kana (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi: Sorunlar ve çözüm önerileri (s. 3-16). Eğiten Kitap.
• Harari, Y. N. (2019). 21 Lessons for the 21st Century. Random House.
• İçöz, S., & İçöz, E. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ uygulamalarına yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 987–1001.
• Kana, F. & Dinlemez, Ş. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ile dijital vatandaşlık düzeyleri. F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijitalleşme (s. 1-46). Holistence Publications.
• Kana, F., & Elkıran, Y. M. (2023). Dijital okuryazarlık araştırmaları. Holistence Academy.
• Kana, F., & Kiler, B. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital konuşma eğilimleri. F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 387-409). Paradigma Yayıncılık.
• Kana, F., & Şenol, S. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri yeterlikleri. F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijital dönüşüm (s. 65-99). Paradigma Yayıncılık.
• Kukulska-Hulme, A. (2020). Mobile-Assisted Language Learning. In The Encyclopedia of Applied Linguistics (pp. 1–9). https://doi.org/10.1002/9781405198431.wbeal0768.pub2
• Lochmiller, C. R., & Lester, J. N. (2017). An Introduction to Educational Research: Connecting Methods to Practice. SAGE Publications.
• McKay, S. L. (2002). Teaching English as an International Language: Rethinking Goals and Approaches. Oxford University Press
• Murphy, J., & Lebans, R. (2008). Unexpected outcomes: Web 2.0 in the secondary school classroom. International Journal of Technology in Teaching and Learning, 4(2), 134-147.
• Nabiyev V. & Erümit A.K. (2022). Yapay zekânın temelleri. V. Nabiyev & A.K. Erümit (Ed.) Eğitimde Yapay Zekâ: Kuramdan Uygulamaya içinde (ss. 2-36). Pegem Akdemi.
• Norton, E. S., & Wolf, M. (2012). Rapid automatized naming (RAN) and reading fluency: Implications for understanding and treatment of reading disabilities. Annual Review of Psychology, 63(1), 427-452. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-120710-100431
• Özçakmak, H. (2023). Türkçe öğretiminde mobil öğrenme fırsatları. H. E. Çocuk (Ed.), Türkçe öğretim teknolojileri: Vizyon, çağdaş uygulamalar ve dijital materyal tasarlama içinde (ss. 71-94). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Poole, D., Mackworth, A., & Goebel, R. (1998). Computational Intelligence: A Logical Approach. Oxford University Press. https://www.researchgate.net/publication/220689680_Computational_Intelligence_A_Logical_Approach
• Russell, S., & Norvig, P. (2016). Artificial Intelligence: A Modern Approach (3rd ed.). Prentice Hall.
• Sarıgül, K. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çevrim içi süreç değerlendirme araçları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 56-80.
• Sarıgül, K. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ve öğreniminde kullanılabilecek yapay zekâ uygulamaları. H. Muşmal (Ed.), Türk dili ve kültürü araştırmaları içinde (s. 104-115). Palet Yayınları.
• Şen, S. ve Yıldırım, İ. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. Nobel Akademi.
• Şeyranlı, B., & Kana, F. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının sosyal medya bağımlılığı ile dijital okuryazarlıkları arasındaki ilişki. In F. Kana (Ed.), Türkçe eğitiminde dijitalleşme (s. 79-100). Holistence Publications.
• Singh, B., & Singh, A. K. (2019). Web 2.0 technology in pre-service teacher education programme: An exploration of usability. Think India Journal, 22(14), 15598-15606.
• Turkle, S. (2016). Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age. Penguin Press.
• Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık.
• Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., & Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education – where are the educators? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 16(1), 1-27. https://doi.org/10.1186/s41239-019-0171-0.
• Zileli, E. N. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğreniminde ChatGPT örneği. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 42-51. https://doi.org/10.47770/ukmead.1296013.
• Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. PublicAffairs.