Famıne Dısaster That Occured In Kırşehir Between 1873 and 1875

Year 2022, Issue: 24, 367 - 383, 01.07.2022

Arif Kolay Gökçe Yavuz

https://doi.org/10.33431/belgi.1103534

Abstract

Throughout history, people, earthquakes, floods, landslides… etc. had to deal with natural disasters such as one of these natural disasters that threaten human existence and civilizations is famine, which is the subject of this study. Famine; Migration brought along a series of socio-economic events such as epidemics, price increases in food products, deaths due to hunger, people's search for food and the emergence of security problems due to this. In the historical process, famine has been experienced in different parts of the world due to drought, wars, epidemics, locust invasions. Since its establishment, the Ottoman Empire had to struggle with the famine caused by drought in different time periods. The region where the most drought was experienced in the Ottoman geography today is the Central Anatolia Region, which consists of the provinces of Eskişehir, Ankara, Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Konya, Niğde, Sivas, Kırıkkale, Aksaray, Karaman, Nevşehir and Çankırı. The high summer temperatures in the Central Anatolian Region caused a decrease in water resources. Because of this, cultivated agricultural products were left without water. This situation brought great consequences for the Ottoman Empire, which was an agricultural country. The villagers, who made their living from agriculture, had to migrate to different parts of Anatolia. Many farmers left their land empty, interrupting their agricultural activities. Since the beginning of the 19th century, significant droughts occurred in fifteen different regions of the Ottoman geography. One of the regions where famine occurred was Kırşehir Sanjak, which was the subject of the study. The long-lasting famine that took place between 1873 and 1875 had a heavy impact. In this study, the socio-economic effects of the famine disaster that took place in 1873 and which also affected Kırşehir, on the people, the measures taken by the government regarding the famine and the assistance of foreign states in this regard were evaluated in the light of archival documents and newspapers of the period.

Keywords

Ottoman State, Kırşehir, Drought, Famine

1873-1875 YILLARI ARASINDA KIRŞEHİR’DE MEYDANA GELEN KITLIK FELAKETİ

Abstract

Tarih boyunca insanlar, deprem, sel, heyelan gibi doğal afetlerle mücadele etmek durumunda kaldı. İnsan varlığını ve medeniyetlerini tehdit eden bu doğal afetlerden birisi de çalışmanın konusunu oluşturan kıtlıktır. Kıtlık; göç, salgın hastalıkların yaşanması, yiyecek ürünlerinde fiyat artışı, açlıktan kaynaklı ölümler, insanların yiyecek arayışı içerisine girmesi ve bundan kaynaklı güvenlik sorunlarının ortaya çıkması gibi bir dizi sosyo-ekonomik olayı da beraberinde getirdi. Tarihsel süreç içerisinde dünyanın farklı bölgelerinde kuraklık, savaşlar, salgın hastalıklar ve çekirge istilalarından dolayı kıtlık felaketi yaşandı. Osmanlı Devleti de kuruluşundan itibaren farklı zaman dilimleri içerisinde kuraklığın yol açtığı kıtlık felaketi ile mücadele etmek durumunda kaldı. Osmanlı coğrafyasında kuraklığın en çok yaşandığı bölge bugün Eskişehir, Ankara, Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Konya, Niğde, Sivas, Kırıkkale, Aksaray, Karaman, Nevşehir ve Çankırı illerinden oluşan İç Anadolu Bölgesi’dir. İç Anadolu Bölgesinde yazları sıcaklığın fazla olması su kaynaklarının azalmasına neden oldu. Bundan dolayı da ekili tarım ürünleri susuz kaldı. Bu durum bir tarım ülkesi olan Osmanlı Devleti için olumsuz sonuçların meydana gelmesine sebep oldu. Geçimini tarımdan sağlayan köylüler, Anadolu’nun değişik bölgelerine göç etmek durumunda kaldı. Çok sayıda çiftçi arazisini boş bırakarak, tarımsal faaliyetlerini kesintiye uğrattı. XIX. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı coğrafyasının on beş farklı bölgesinde önemli kuraklıklar meydana geldi. Kıtlığın meydana geldiği bölgelerden birisi de çalışmanın konusunu oluşturan Kırşehir Sancağı idi. 1873-1875 yılları arasında meydana gelen ve etkisi uzun süren kıtlığın sonuçları ağır oldu. Bu çalışma da, 1873 yılında meydana gelen ve Kırşehir’i de etkisi altına alan kıtlık felaketinin halk üzerinde oluşturduğu sosyo-ekonomik etkiler, hükümetin kıtlıkla ilgili aldığı önlemler ve yabancı devletlerin bu konuda yardımları arşiv belgeleri ve dönemin gazeteleri ışığında değerlendirildi.

Keywords

Osmanlı Devleti, Kırşehir, Kıtlık, Kuraklık

References

• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), A.d. 856 m. 52
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), A.d. 856 m.79
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), A.MKT. MHM., 471/76
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), A.MKT. MHM., 469/30
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), ŞD. 2886/64/1
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), ŞD. 2886/64/2
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), ŞD. 2886/64/3
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), ŞD. 2886/64/4
• Basiret Gazetesi; Ceride-i Havadis Gazetesi; Hülasatü’l Efkar Gazetesi
• Ahmed Lûtfî Efendi (1993), Vak’a-nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi C. XV, (Yay. Haz. M. Münir Aktepe), Ankara: TTK Yayınları.
• Aybar, Meriç (2017), "Osmanlı Devleti'nde Kıtlık Ve İç Göç: 1870-1900 Arası İç Anadolu Örneği", Mavi Atlas, C. 5 S. 2, s. 474-488.
• Bayar, Yener (2013), 1873-1875 Orta Anadolu Kıtlığı, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Erler, Mehmet Yavuz (2011), Osmanlı Devleti'nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880), İstanbul: Libra Kitap.
• Farnsworth, Wilson Amos (2018), Kapadokya’daki Amerikalı Misyonerlerin Bilinmeyen Tarihi, Çev. M. Şahin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gül, Ayşegül (2009), "Osmanlı Devleti'nde Kuraklık ve Kıtlık (Erzurum Vilayeti Örneği: 1892-1893 ve 1906-1908 Yılları)" Uluslar Arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 2 S. 9, s. 144-158.
• Kadıoğlu, Mikdat (2008), “Kuraklık Kıranı Risk Yönetimi”, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Ed. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar, Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
• Karaca, Taha Niyazi (2013), "1873-1874 Kıtlığının Osmanlı İktisadi ve Siyasi Yaşantısına Etkisi", Sultan Abdülaziz ve Dönemi sempozyumu (ss. 163-180), Ankara: TTK Yayınları.
• Kılıç, Orhan (2002). "Osmanlı Devleti'nde Meydan Gelen Kıtlıklar" Türkler, C. 10, s. 1340-1356.
• Kuş, Ayşegül (2018), "Tozer'in Turkish Armenia And Eastern Asia Minor Adlı Yapıtında Yozgat ve Çevresinde Yaşanan Kıtlığın (1873-1875) Doğal ve Sosyo-Ekonomik Nedenleri", OTAM, C. 44, s. 107-132.
• Kütükoğlu, Mübahat (1976), Osmanlı-İngiliz Münasebetleri II. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Özgün, Cihan (2011), İzmir Ve Artalanında Tarımsal Üretim Ve Ticareti (1844-1914), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Öztürk, Mustafa (2009), Hülasatü’l-Efkar Gazetesi ve 1873-1875 Arası Osmanlı Devleti’nin Ekonomik ve Sosyal Durumu, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tekin, Saadet (2015), "19. Yüzyılın Sonu 20. Yüzyılın Başlarında Batı Anadolu'da Yaşanan Kuraklık Olayları", International Journal Of Social Science, C. 33, s. 329-341.