Basat Tepegöz'ü Öldürdüğü Boy'un Tarihi

Yıl 2023, , 16 - 83, 23.09.2023

Dursun Can Eyüboğlu

https://doi.org/10.58646/bengi.1210691

Cited By: 1

Öz

Dede Korkut Kitabı’ndaki sekizinci boy Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’dur. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’da en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’da tarihi-coğrafi-edebi-kültürel olarak başlıca iki tabaka bulunmaktadır: Alt Tabaka ve Üst Tabaka. Alt Tabaka En Eski Devirler Tabakası, İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun Tabakası, Göktürk-Türgiş Tabakası, Oğuz Tabakası’ndan oluşmaktadır. Basat tipi Oğuzların/Türklerin binlerce yıllık gelişim sürecinin bir yansımasıdır. Bir insan ile bir ruhun birleşmesinden oluşan Tepegöz, eski Türk inanışları ve Şamanizm ile yakından ilgilidir. Binlerce yıl öncesinden gelen, kökeni eski Türk kamlarının/şamanlarının kötü ruhlarla mücadelesini anlatan mit, inanış ve efsaneler (Tepegöz), tarihi süreç içerisinde kuşaktan kuşağa aktarımlarda, eski Türklerdeki aslan tarafından büyütülen çocuk hakkındaki efsane (Arslan Çocuk Hikâyesi) ile kaynaşmış, bu kaynaşma da Basat adlı bir kahramana ve Dede Korkut Oğuzlarına uyarlanmış, böylece altyapısında birçok mit, inanış, efsane ve tabakayı bünyesinde barındıran Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy ortaya çıkmıştır. Bu kaynaşmaların tam olarak gerçekleşmemesi nedeniyle Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’da bazı çelişkiler ve tutarsızlıklar vardır. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un, İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun dönemine uzanan bir alt tabakası vardır. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un antik Grek/Yunan anlatılarıyla olan benzerlikleri bu boyun tarihin derinliklerine uzanan tarihi-destani-efsanevi-mitolojik köklerinin olduğunu göstermektedir. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un bir alt tabakası Göktürk-Türgiş dönemiyle ilgilidir. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un, Oğuz dönemine uzanan bir alt tabakası vardır. Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un Yekegöz adlı Türkmenistan varyantının ve rivayet şeklindeki İğdir adlı varyantının olması, boyda Karadağ’ın geçmesi, ayrıca anlatının birçok Türk halklarında ve başka milletlerde de görülmesi, bu boyun tarihi köklerinin Oğuzlar’ın Orta Asya’da bulundukları 10.-11. yüzyıllardan daha eski bir tarihe ait olduğunu göstermektedir: Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un en üst tabakası sonraki dönemlerle ilgilidir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy’un tarihi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Basat, Tepegöz, Aruz, Arslan Çocuk

The History Of Basat Tepegoz'u Oldurdugu Boy

Öz

The eighth epic in the Book of Dede Korkut is Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy. There are many historical-epic-legendary-mythological layers in Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy, the oldest of which dates back to the depths of history. There are two main historical-geographical-literary-cultural layers in Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy: the Lower Layer and the Upper Layer. The Lower Layer consists of the Oldest Periods Layer, the Scythian/Saka-Xiongnu-Kangju-Wusun Layer, the Gokturk-Turgesh Layer, the Oghuz Layer. It is a reflection of the development process of the Basat type Oghuzs/Turks for thousands of years. Tepegoz, which is the union of a human and a spirit, is closelt related to ancient Turkish beliefs and Shamanism. Myths, beliefs and legends (Tepegoz) dating bac thousand of years, the origin of which tells about the struggle of the old Turkish kams/shamans with evil spirits, have merged with the legend about the child raised by the lion in the ancient Turks (Arslan Cocuk Hikâyesi) in the historical process. It was adopted to a hero named Basat and the Dede Korkut Oghuzes, thus Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy created, which includes mayn myths, beliefs, legends and layers in its infrastructure. There are some contradictions and inconsistencies in Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy because these fusions are not fully realized. Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy has a lower layer dating back to the Scythian/Saka-Xiongnu-Kangju-Wusun period. The similarities of Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy with ancient Greek narratives show that this epic has historical-epic-legendary-mythological roots going deep into history. A lower layer of the Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy is related to the Gokturk-Turgesh period. Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy has a lower layer dating back to the Oghuz period. The existence of a Turkmenistan variant called Yekegoz of the Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy and the variant named Igdir in the form of narration, the presence of Karadag in the epic and the fact that the narrative is also seen in many Turkish peoples and other nations, date back to before the 10th-11th centuries, when the Oghuzs were in Central Asia. The top layer of Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy is related to the later periods. In this study, the history of Basat Tepegoz’u Oldurdugu Boy in Dede Korkut was examined.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Basat, Tepegoz, Aruz, Arslan Cocuk

Kaynakça

• Abdulla, K. (2015). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut. Akt. Ali Duymaz. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Alptekin, A. B. (1999). “Bayburt Dede Korkut 5. Kültür-Sanat Şöleni Yapıldı”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Kasım 1999, C. 1999/II, S. 575, s.1005-1008.
• Barthold, V. V. (2004). Orta Asya Türk Tarihi -Dersleri-. Ankara: Çağlar Yayınları.
• Bastem, N. (2017). “Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Destanı ve Axel Olrik’in Epik Yasaları”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 59, 2017, s.389-400.
• Bayat, F. (2003). Korkut Ata: Mitolojiden Gerçekliğe Dede Korkut. Ankara: KaraM.
• Bayat, F. (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayat, F. (2016). Mitten Tarihe, Sözden Yazıya Dede Korkut Oğuznameleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayram, B. (2006). “Oğuz Epik Anlatmaları ve Çuvaş Alp Hikâyeleri’nde Kutsal Kurt ve Tepegöz”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. VI, S. 1, s.19-27.
• Bekki, S. (2016). “Dedem Korkut Kitabı ile Altay Destanı Maaday-Kara Arasındaki Tarihi-Genetik Bağ”, III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi “Dede Korkut ve Türk Dünyası” (Çeşme-İzmir, 19-23 Ekim 2015) Bildiriler Kitabı, 1. cilt, edit. Metin Ekici vd. İzmir: Ege Üniversitesi. s. 275-284.
• Boratav, P. N. (2012). Türk Mitolojisi / Oğuzların - Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi. Çev. Recep Özbay. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Boratav, P. N. (2015). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Çeşmeli, İ. (2016). İskitler, Hunlar ve Göktürkler'de Din ve Sanat. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2015). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Demir, N. (2017). Ulu Han Ata Bitigi - Türklerin En Eski Destanı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Durmuş, İ. (2017). İskitler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Duymaz, A. (1997). Bir Destan Kahramanı Salur Kazan. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ekici, M. (2019). Dede Korkut Kitabı Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası, Soylamalar Ve 13. Boy, Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi, Orijinal Metin (Tıpkıbasım), Transkripsiyon, Aktarma. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ercilasun, A. B. (1998). “Deli Dumrul ile Kazakların Korkut Atası Arasında Bir Mukayese”, Millî Folklor, S. 37, s. 13-16.
• Ercilasun, A. B. (1998b). “Oğuz Kağan Destanı Üzerine Bazı Düşünceler”, TDAY Belleten, 1986, Ankara, 1998, s. 13-16.
• Ercilasun, A. B. (2000). “Dede Korkut’taki Olayların Zamanı”, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni (Ankara, 19-21 Ekim 1999) Bildirileri, haz. Alev Kahya Birgül ve Aysu Şimşek Canpolat. Ankara: AKM Yayınları. s. 157-160.
• Ercilasun, A. B. (2002). “Salur Kazan Kimdir?”, Millî Folklor, S. 56, s. 22-33.
• Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2015). “Oğuz Adının Etimolojisi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Oğuzlar / Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu (Ankara, 21-23 Mayıs 2014) Bildirileri, edit. Tufan Gündüz ve Mikail Cengiz. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. s. 15-20.
• Erdem, M. (1998). Dede Korkut Türkmenistan Varyantları. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdem, M. (2005). “Dede Korkut Destanlarının Türkmenistan Varyantının Yazma Nüshalarla İlişkisi Üzerine”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 4 (Aralık 2005), s. 158-188.
• Ergin, M. (1964). Dede Korkut Kitabı / Metin - Sözlük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Ergin, M. (1989). Dede Korkut Kitabı I. / Giriş - Metin - Faksimile. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Esin, E. (1978). İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Eyüboğlu, D. C. (2019). Korkut. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Eyüboğlu, D. C. (2021). Dede Korkut'taki Karacuk Çoban. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 134-179.
• Eyüboğlu, D. C. (2021b). Dede Korkut'taki Boğazca Fatma. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4 (7), 90-116.
• Eyüboğlu, D. C. (2022). Dede Korkut'taki Deli Dumrul. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 64-86.
• Eyüboğlu, İ. Z. (1998). Anadolu Mitolojisi - Anadolu Üçlemesi 2. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Feyzioğlu, N. (2004). “Dede Korkut Hikâyeleri’nden Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Hikâyesi ile Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Hikâyeye Simge ve İmgeler Bakımından Bir Yaklaşım”, Atatürk Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, s. 51-60.
• Golden, P. B. (2012). Türk Halkları Tarihine Giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gökalp, Z. (2016). Türk Töresi. Haz. Halil İbrahim Şahin. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gökyay, O. Ş. (1973). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Başbakanlık Kültür Müşteşarlığı Kültür Yayınları.
• Gömeç, S. (2001). “Tonga Tigin’in Kimliği Üzerine”, Türk Dünyası Tarih ve Kültür Dergisi, 170, s. 58-61.
• Gumilev, L. N. (2002). Hunlar. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Gumilev, L. N. (2011). Eski Türkler. Çev. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Gülensoy, T. (2004). “Kam Püre Oğlu Bamsı Beyrek, Deli Dumrul, Salur Kazan ve Tepegöz Boylarının Anadolu Varyantları ve Dede Korkut Hikâyeleri Coğrafyasının Tespiti Sorunu”, II. Milletlerarası Dede Korkud Kollokyumu (Bakü, Azerbaycan, 21-26 Aralık 1998); Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1998/I, S. 41, TDK Yay., Ankara, 2004, s. 81-92.
• Gültepe, N. (2013). Türk Mitolojisi - Yeni Araştırmalar Işığında. İstanbul: Resse Yayınları.
• Herodotos (2013). Tarih. Çev. Müntekim Ökmen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Homeros (2008). Odysseia. Çev. Azra Erhat ve A. Kadir. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• İbn Hurdazbih (2008). Yollar ve Ülkeler Kitabı. Çev. Murat Ağarı. İstanbul: Kitabevi.
• İnan, A. (1976). Eski Türk Dini Tarihi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnayet, A. (2015). “Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Destan’ın Yeni Bir Yorumu Üzerine”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15/2, s.7-13.
• Jirmunskiy, V. M. (1961). “Kitabı Korkud” ve Oğuz Destanı Geleneği”, çev. İsmail Kaynak, Türk Tarih Kurumu Belleten, S. 100, s.609-629.
• Kafesoğlu, İ. (2012). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Karayev, Ö. (2000). “Türkler ve Kağanlıkları”, akt. Mustafa Kalkan, Bilge, S. 20, Bahar 2000, s. 33-38.
• Kemaloğlu, M. (2019). Dede Korkut (Destan İçre Tarih). Ankara: Raf Kitabevi.
• Klimkeit, H. J. (2009). "Türk Orta Asyasında Budizm", Çev. Mehmet T. Berbercan, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 26, s.93-108.
• Koestler, A. (2010). Onüçüncü Kabile. Çev. Belkız Çorakçı. İstanbul: Plato Film Yayınları.
• Konıratbayev, A. (2000). “Korkut Ata Hakkında”, akt. Dinara Düysebayeva, Kazakistan’da Dede Korkut, haz. Abdimalik Nısanbayev vd. Ankara: AKM Yayınları. s.147-182.
• Köprülü, F. (1976). Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Köroğlı, H. G. (1994). “Depegöz ve Polifem”, çev. Muvaffak Duranlı, I. Sovyet-Türk Kollokyumu, Bakü, 1-8 Temmuz 1988; Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1988, TDK Yay., Ankara, 1994, s. 43-52.
• Ligeti, L. (1986). Bilinmeyen İç Asya. Çev. Sadrettin Karatay. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Maksudov, F. (2018). “Tanrı Dağları ve Çevresinde Konargöçer Kültürü”, Altaylardan Toroslara Konargöçer Türkler, Edit. Mustafa Gökçe, Eren Fehmi Eroğlu. Muğla: Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, s. 87-105.
• Margulan, A. (2000). “Korkut: Efsane ve Hakikat”, akt. Banu Muhyayeva, Kazakistan’da Dede Korkut, haz. Abdimalik Nısanbayev vd. Ankara: AKM Yayınları. s. 123-146.
• Merhan, A. (2016). “Dede Korkut Hakkındaki İlk Yazı (Heinrich Friedrich Von Diez, 1815) Üzerine”, III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi “Dede Korkut ve Türk Dünyası” (Çeşme-İzmir, 19-23 Ekim 2015) Bildiriler Kitabı, 2. cilt, edit. Metin Ekici vd. İzmir: Ege Üniversitesi. s. 941-948.
• Nezirli, Z. ve Nezirli, S. (2016). “Dedem Korkut” ve “Hanokun Kitabı”ndaki Mitolojik Varlıkların Benzerliklerinin İzleri", III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi “Dede Korkut ve Türk Dünyası” (Çeşme-İzmir, 19-23 Ekim 2015) Bildiriler Kitabı, 2. cilt, edit. Metin Ekici vd. İzmir: Ege Üniversitesi. s. 975-980.
• Ögel, B. (1971). Türk Kültürünün Gelişme Çağları, 1. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özkan, İ. (1997). “Türkmenistan’dan Derlenmiş Dede Korkut Boyları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1995, TDK Yay., Ankara, 1997, s. 263-314.
• Özkan, N. (2015). “Gagavuz Kültüründe Oğuz Unsurları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Oğuzlar / Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu (Ankara, 21-23 Mayıs 2014) Bildirileri, edit. Tufan Gündüz ve Mikail Cengiz. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. s. 455-464.
• Öztürk, A. (2012). Çağlar İçinde Türk Destanları. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Radloff, W. (1956). Sibirya'dan II (Aus Sibirien). Çev. Ahmet Temir. İstanbul: Maarif Basımevi.
• Radloff, W. (2012). “Şamanlık”, Türklük ve Şamanlık, edit. Ö. Andaç Uğurlu, çev. A. Temir, T. Andaç, N. Uğurlu. İstanbul: Örgün Yayınevi. s. 13-103.
• Roux, J.-P. (2011). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
• Sakaoğlu, S. (1998). “Dedem Korkut Hikâyeleri’nin Avrupa Dillerine İlk Çevirileri ve Anadolu’daki İlk Derlemeleri”, Dede Korkut Kitabı / İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar (I İncelemeler-Derlemeler). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları. s. 27-35.
• Sakaoğlu, S. (1998b). Dede Korkut Kitabı / İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar (I İncelemeler-Derlemeler). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Salman, H. (1998). Türgişler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Salman, H. (2002). “Türgişler”, Türkler, edit. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, C. 2. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. s. 412-420.
• Sarıyev, B. (2000). “Dede Korkut’ta Geçen Bazı Gelenek-Görenekler, Halk İnanışları, Deyimler ve Bugün Türkmenistan’daki İzleri”, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni (Ankara, 19-21 Ekim 1999) Bildirileri, haz. Alev Kahya Birgül ve Aysu Şimşek Canpolat. Ankara: AKM Yayınları. s. 311-319.
• Savaş, H. (2018). “Basat’ın Tepegöz'ü Öldürdüğü Boyda Ritüel Bir İnsan Kurbanı Var Mıdır?”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6 (12), s. 352-363.
• Sümer, F. (1959). “Oğuzlar’a Ait Destani Mahiyetde Eserler”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XVII/3-4, s. 359-455.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar / (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilatı - Destanları. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Sümer, F. (2007). “Oğuzlar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 33, s. 325-330.
• Şen, M. (2003). “Tepegöz Hikâyesi ile Polyphemos Efsanesi Arasındaki Anlayış Farkı”, Türk Dili, S. 618, s. 602-611.
• Şeşen, R. (2010). İbn Fadlan Seyahatnamesi ve Ekleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Tarhan, T. (1970). “Bozkır Medeniyetlerinin Kısa Kronolojisi”, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, 0 (24), s. 17-32.
• Taşağıl, A. (2013). Kök Tengri’nin Çocukları (Avrasya Bozkırlarında İslâm Öncesi Türk Tarihi). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayıncılık.
• Taşağıl, A. (2014). “Gök-Türkler III”, Gök-Türkler I-II-III. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. s. 323-417.
• Taşağıl, A. (2014b). “Gök-Türkler I”, Gök-Türkler I-II-III. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. s. 1-218.
• Taşağıl, A. (2015). “Oğuzların Tarih Sahnesine Çıkışı Hakkında”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Oğuzlar / Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu (Ankara, 21-23 Mayıs 2014) Bildirileri, edit. Tufan Gündüz ve Mikail Cengiz. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. s. 21-30.
• Taşağıl, A. (2017). Gökbörü’nün İzinde / Kadim Türklerin Topraklarında. İstanbul: Kronik Kitap.
• Tekin, T. (1998). Orhon Yazıtları / Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul: Simurg Yayınevi.
• Teyek, S. (2013). Kitab-ı Dede Korkut’ta Diplomatik Lisan: Halkbilimi Bakımından Bir Anlam İncelemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tezcan, S. ve Boeschoten, H. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Xun, B. (2000). “Dede Korkut Kitabı’nın Şamanlık Temeli”, çev. Alimcan İnayet, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 10, s. 465-481.
• Yıldız, N. (2010). “Türk Destanlarında Kötü Huylu Devler”, Millî Folklor, S. 87, s. 41-51.
• Yörükan, Y. Z. (2014). Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri Şamanizm. İstanbul: Ötüken Neşriyat.