Pozitivizmin Doğrulama ve Yanlışlama İlkeleri Ekseninde Modern Bilimin Bilgiyi Metafizikten Arındırma İdeali

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 15 - 33, 22.06.2018

Deniz Kurtyılmaz

Öz

Modern felsefi düşüncede değişime uğrayan kavramlardan biri de bilim olmuştur.

Öncesinde, anlamlı kozmosu meydana getiren ilkeyi kavrama çabasını ifade eden bilim,

yeni çağla birlikte, hakikati bütünüyle kavramaya ve teorileştirmeye muktedir aklın

metafizikten arınmış bir faaliyeti olarak görülmeye başlanmıştır. Söz konusu değişim,

bilginin, kanıtlanamayan metafizik önermelerden nasıl kurtulabileceği problemini

gündeme getirmiş ve bilimin nesnelliğini tartışmaya açmıştır. Bu anlamda, temeli

ampirizme dayanan pozitivist anlayış öne çıkıp nihai noktasına mantıksal pozitivizmle

ulaşırken, doğrulama ilkesi de bilimin ilk nesnellik ölçütü olmuştur. Bilim felsefecisi Karl

Popper ise doğrulama ilkesini yetersiz bulmuş ve yanlışlama ilkesini alternatif bir nesnellik

ölçütü olarak sunmuştur. Çalışmamız, modern bilimin bilgiyi metafizikten kurtarma

idealini, tarihi süreci mercek altına almak yoluyla ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Bunun için, önce modern bilimin felsefi temelleri ve ampirizm incelenmiştir. Mantıksal

pozitivistlerin doğrulama ilkesini ve ardından Popper’ın yanlışlama ilkesini ele alan

çalışmamız, modern bilimin, bilgiyi metafizikten arındırmak adına kendi varlık alanını

kısıtlamak zorunda kaldığını öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Modern bilim, ampirizm, pozitivizm, doğrulama, yanlışlama

Kaynakça

• Ferry, Luc. Gençler İçin Batı Felsefesi. trc. Devrim Çetinkasap. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2008