Research Article
BibTex RIS Cite

Tarihi Süreçte Ulûmü’l-Kur’ân Kavramının Teşekkülü

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 123 - 146, 15.06.2019

Abstract








Hz. Peygamber’in Risâlet süreci Kur’an-ı Kerim’in muhatapları ile buluşmasıyla
başlar. Levh-i Mahfûz’a kayıtlı Kelâm-ı Kadîm, Cebrail vasıtasıyla yeryüzü semasına,
oradan da Hz. Peygamber’in kalbine mana ve lafızlardan müteşekkil yeni formu ile ortaya
çıktı. İman eden muhatap, yaratıcısının kendisine gönderdiği bu pasajları okuma ve
anlamayı yani murad-ı ilahiyi ilk vazife olarak telakki etti. Kur’an araştırmaları genellikle
“ulûmü’l-Kur’ân” başlığı altında tasnife tabi tutulur. Bu araştırmada ulûmü’l-Kur’ân
kavramının ortaya çıkışı, tarihi süreçte algılanması ve nihai şeklini alması incelenecektir.
Kabul edilmesi gerekir ki Kur’an ilimleri böyle bir çalışmanın sınırlarını aşan bir mahiyete
sahiptir. Bu araştırmada sadece kavram bazında inceleme yapılacak, söz gelimi kavramın
alt başlıklarını oluşturan konular araştırmaya dâhil edilmeyecektir. Ayrıca ulûmü’l-Kur’ân
tabirinin henüz ilmi bir disiplin olarak yerleşmediği ilk dönemde yer yer aynı anlamda
kullanılan ilmü’l-Kur’ân, “ilmü’t-tefsîr” ve “usûlü’t-tefsîr” kavramlarına da değinilecektir.
Bunun için nüzûl sürecinde konu ile ilgili Hz. Peygamber’in açıklamaları, sahabenin
Kur’an ilimlerine yaklaşımı, sahabe sonrası dönemden tedvin dönemine kadar olan
süreçte meydana gelen bu alandaki ilmi gelişmeler ve nihayetinde tedvin döneminde
kavramın ilmi bir disiplini ifade edecek şekilde kullanılması incelenecektir. Araştırma,
alanla ilgili temel referans kaynaklarının taranması şeklinde yapılacaktır. 




References

  • Akk, Hâlid Abdürrahmân. Uṣûlü’t-tefsîr ve ḳavâ‘idüh. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1986. Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn. Me‘âlimü’t-tenzîl. Thk. Abdürrezâk Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhya, 1420/1999. Beydâvî, Nâsiruddin Abdullâh b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahman Maraşlı. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyau’t-Turasi’l-Arabî, 1418/1997. Baş, Erdoğan. “Kur’an İlimlerinin Doğuşu ve Tarihi Gelişimi (I-IV. Asır)”, Kur’an ve Tesir Araştırmaları III Tartışmalı İlmi Toplantı (İstanbul,14-15 Ekim 2000). 21-42. İstanbul: Ensâr Neşriyat, 2002. Birışık, Abdülhamit. “Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 383-388. Ankara: TDV Yayınları, 2009. Birışık, Abdülhamit. “Kur’an İlimleri Terimlerinin Kaynağı ve Oluşumu”. İslâmî Araştırmalar 19/1 (Haziran 2006): 29-44. Birışık, Abdülhamit. “Ulûmü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 132-135. Ankara: TDV Yayınları, 2009. Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Min revâi‘u’l-Ḳur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999. Çelik, Ömer. “Hicri V-XI Asırlarda Kur’an İlimleri”. Kur’an ve Tesir Araştırmaları III Tartışmalı İlmi Toplantı (İstanbul,14-15 Ekim 2000). 47-87. İstanbul: Ensâr Neşriyat, 2002. Buhârî, Muhmmed b. İsmail. Ṣaḥîḥ el-Buḫârî. Şam: Dâr İbn Kesîr, 2002.
Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 123 - 146, 15.06.2019

Abstract

References

  • Akk, Hâlid Abdürrahmân. Uṣûlü’t-tefsîr ve ḳavâ‘idüh. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1986. Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn. Me‘âlimü’t-tenzîl. Thk. Abdürrezâk Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhya, 1420/1999. Beydâvî, Nâsiruddin Abdullâh b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahman Maraşlı. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyau’t-Turasi’l-Arabî, 1418/1997. Baş, Erdoğan. “Kur’an İlimlerinin Doğuşu ve Tarihi Gelişimi (I-IV. Asır)”, Kur’an ve Tesir Araştırmaları III Tartışmalı İlmi Toplantı (İstanbul,14-15 Ekim 2000). 21-42. İstanbul: Ensâr Neşriyat, 2002. Birışık, Abdülhamit. “Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 383-388. Ankara: TDV Yayınları, 2009. Birışık, Abdülhamit. “Kur’an İlimleri Terimlerinin Kaynağı ve Oluşumu”. İslâmî Araştırmalar 19/1 (Haziran 2006): 29-44. Birışık, Abdülhamit. “Ulûmü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 132-135. Ankara: TDV Yayınları, 2009. Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Min revâi‘u’l-Ḳur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999. Çelik, Ömer. “Hicri V-XI Asırlarda Kur’an İlimleri”. Kur’an ve Tesir Araştırmaları III Tartışmalı İlmi Toplantı (İstanbul,14-15 Ekim 2000). 47-87. İstanbul: Ensâr Neşriyat, 2002. Buhârî, Muhmmed b. İsmail. Ṣaḥîḥ el-Buḫârî. Şam: Dâr İbn Kesîr, 2002.
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Makaleler
Authors

Hekim Tay 0000-0002-2948-2037

Publication Date June 15, 2019
Submission Date March 14, 2019
Published in Issue Year 2019 Volume: 6 Issue: 1

Cite

ISNAD Tay, Hekim. “Tarihi Süreçte Ulûmü’l-Kur’ân Kavramının Teşekkülü”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (June 2019), 123-146.

BEÜ Journal of Faculty of Theology is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC ND)

by-nc-nd.png