Aristoteles’in Politika Felsefesi ve Günümüz: Adalet, Erdem ve İyi Yaşamın İzleri

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 343 - 370, 16.12.2024

Semiha Küçük

https://doi.org/10.33460/beuifd.1540364

Öz

Politik bir varlık olarak insana dair özsel meselelerin temelinde yer alan adalet kavramı, yüzyıllar boyunca tartışmalara neden olmuştur. Bu tartışmalar sınırlı bir çerçeveden normatif düzeyde uyuşmazlıkları çözmek adına yapılmış görünse de asıl mesele hangi dönem ve hangi koşul olursa olsun, insanın ‘adil olan’ ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Nitekim makul insanlar dahi neyin adil olduğu konusunda sıklıkla anlaşmazlığa düşmektedirler. Özellikle modern dönemden itibaren adalete ilişkin iddiaların çoğu, yurttaşların eşitlik ve özgürlük kavramları temelinde, hakların nasıl tanımlanacağı ve refahın nasıl dağıtılacağı üzerine yoğunlaşmıştır. Bu minvalde, toplumun doğru örgütlenmesine karar verirken ihtiyaç duyulan şey genel ilkeler ve teorik akıl yürütmeler olmuş, adalet üzerine düşünceler de çeşitli teorilerde somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Ancak günümüze yaklaştıkça artan sosyal ve kültürel karmaşıklık, tek bir adalet doktrini arayışı çabalarını da geçersiz kılmıştır. Özellikle modern dönemden itibaren etkin olan liberal anlayış, rasyonel olanın bu düzende cisimleştiğine bireylerini inandırmış, bu inanış insanın adalet üzerine sorgulama yapmak yerine ‘adaletsizlik hissi’nde yaşam sürmesine neden olmuştur. Bu hissin en önemli nedenlerinden biri Aristoteles’in vurguladığı ‘insan politik bir canlıdır’ görüşü ve politikanın konusunun insan için neyin iyi olduğuna dair bir arayış olduğunun unutulmuş olmasından kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra Aristoteles’te iyi’nin yalnızca insan için değil aynı zamanda polis için de bir hedef olması, adaletin toplumsal iyi olması noktasında önem arz eder. Bu mesele hem toplumdan hem etik-politik meselelerden uzaklaşan bireyi ve bu uzaklaşmanın nedenlerini, ayrıca yaşanan ‘adaletsizlik hissi’ni düşünmek noktasında çalışmamıza ışık tutacaktır. Bu çalışmanın amacı, Antik Dönem’deki ‘ortak iyi’ anlayışı temelinde Aristoteles’in politika felsefesi açısından adalet kavramını anlamaya çalışmak ve özellikle adaleti bütünleyen erdem ve iyi yaşam kavramlarının günümüzde nasıl kavrandığını değerlendirmek olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sistematik Felsefe, Aristoteles, Politika, Adalet, Erdem

Aristotle's Political Philosophy and The Present: Traces of Justice, Virtue and the Good Life

Öz

The concept of justice, which is at the core of essential issues concerning humans as political beings, has caused debates for centuries. Although these debates seem to have been conducted to resolve normative disputes within a limited framework, the real issue stems from the human need for ‘what is just’, regardless of the period and the circumstances. Indeed, even reasonable people often disagree on what is just. Especially since the modern period, most of the claims regarding justice have focused on how to define rights and how to distribute welfare based on citizens’ concepts of equality and freedom. In this context, what was needed when deciding on the correct organization of society were general principles and theoretical reasoning, and thoughts on justice were tried to be embodied in various theories. However, as we approach the present day, increasing social and cultural complexity has also rendered efforts to seek a single doctrine of justice invalid. The liberal understanding, which has been effective especially since the modern period, has convinced its individuals that what is rational is embodied in this order, and this belief has caused people to live in a ‘feeling of injustice’ instead of questioning justice. One of the most important reasons for this feeling is the view that Aristotle emphasizes that man is a political animal and that the subject of politics is a search for what is good for man. In addition, Aristotle's view that the Good is not only a goal for man but also for the polis is important in terms of justice being a social good. This issue will shed light on our study in terms of thinking about the individual who distances himself from society and ethical-political issues and the reasons for this distance, as well as the 'feeling of injustice' experienced. The aim of this study will be to try to understand the concept of justice in terms of Aristotle's political philosophy based on the understanding of the 'common good' in the ancient period and to evaluate how the concepts of virtue and good life, which complement justice, are understood today.

Anahtar Kelimeler

Systematic Philosophy, Aristotle, Politics, Justice, Virtue

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali. Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler. ed. Mehmet Ali Ağaoğulları. İstanbul: İletişim Yayınları, 8. Basım, 2018.
• Aristoteles. Eudemos’a Etik. çev. Saffet Babür. Ankara: Dost Kitabevi, 1. Basım, 1999.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. çev. Zeki Özcan. Ankara: Sentez Yayıncılık, 1. Basım, 2014.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tuncay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1. Basım, 1975.
• Bauman, Zygmunt. Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm: Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik. çev. F. Doruk Ergun. İstanbul: Say, 4. Basım, 2022.
• Bauman, Zygmunt. Siyaset Arayışı. çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Capers, Bennet. “On Justitia, Race, Gender, and Blindness”. Michigan Journal of Race and Law 12/1 (01 Ocak 2006), 203-233.
• Cevizci, Ahmet. İlkçağ Felsefesi Tarihi: Felsefe Tarihi 1. İstanbul: Say Yayınları, 9. Basım, 2014.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 2 Aralık 2024. http://sozluk.gov.tr
• Grayling, Anthony Clifford. The History of Philosophy. New York: Penguin Press, Reprint edition., 2019.
• Hançerlioğlu, Orhan. Düşünce Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 6. Basım, 1995.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. çev. Kaan Harun Ökten. İstanbul: Alfa Yayınları, 2. Basım, 2018.
• Horkheimer, Max. Geleneksel ve Eleştirel Kuram. çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1. Basım, 2005.
• Kef, Emine. “Themis’in Denge Yasasına Triolojik Yaklaşım: Dike - Eunomia - Eirene”. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi Özel Sayı (Şubat 2023), 361-370.
• Küçükalp, Derda. Siyaset Felsefesi. Bursa: Dora, 2. Basım, 2016.
• Lloyd, Geoffrey Ernest Richard. Aristoteles. çev. Aylin Kayapalı. İstanbul: Pinhan yayıncılık, 2014.
• Maclntyre, Alasdair. Erdem Peşinde: Bir Ahlak Teorisi Çalışması. çev. Muttalip Özcan. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Nozick, Robert. Anarchy, State, and Utopia. Basic Books, 1974.
• Olstein, Katherine. “Pandora and Dike in Hesiod’s Works and Days”. Emerita 48 (30 Aralık 1980), 295-312.
• Ökten, Kaan Harun. “Prohairesis ve Dikaiosune”. Cogito 77 (2014), 302-317.
• Rawls, John. Bir Adalet Teorisi. çev. Vedat Ahsen Coşar. Ankara: Phoenix Yayınevi, 1. Basım, 2017.
• Ross, W. David. Aristoteles. çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 1. Basım, 2011.
• Ryff, Carol Diane - Keyes, Corey Lee. “The Structure of Psychological Well-Being Revisited.” Journal of Personality and Social Psychology 69/4 (1995), 719.
• Sandel, Michael J. Adalet: Yapılması gereken Doğru Şey Nedir? çev. Mehmet Kocaoğlu. Ankara: Eksi Kitaplar, 5. Basım, 2017.
• Smith, Steven. Political Philosophy. New Haven, 2012.
• Solomon, Robert C. Adalet Tutkusu Toplum Sözleşmesinin Kökenleri ve Temelindeki Duygular. çev. Ertuğ Altınay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1. Basım, 2004.
• Strauss, Leo. Natural Right and History. Chicago, IL: University of Chicago Press, 1965.
• Strauss, Leo. “The Three Waves of Modernity”. An Introduction to Political Philosophy: Ten Essays. ed. Hilail Gildin. 81-98. Detroit: Wayne State University Press, 1989.
• Şenel, Alâeddin. Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 9. Basım, 2001.
• Topakkaya, Arslan. “Adalet Kavramı Bağlamında Aristoteles - Platon Karşılaştırması”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 6 (01 Eylül 2008), 27-46.