VERGİ YÜKÜNÜN TAHAKKUK EDEN TOPLAM VERGİ GELİRİ ESASLI HESAPLANMASI; TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 168 - 196, 26.03.2025

Özgür Kızıltoprak

Abstract

Toplam vergi yükü rasyosu önemli makro ekonomik göstergelerdendir. Gelirin yeniden dağıtımında, maliye politikalarının oluşturulmasında ve sosyal adaletin sağlanmasında dikkate alınan önemli bir parametre olduğundan bu rasyoyu etkileyen değişkenlerin en az hata payı ile hesaplanması gerekmektedir. Toplam vergi yükünün iki bağımsız değişkeninden biri toplam gelir iken diğer bağımsız değişken ise toplam vergi gelirleridir. Ancak toplam vergi gelirlerinin kapsamı konusundaki belirsizlik vergi yüküne ilişkin çalışmalarda farklı sonuçların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Toplam vergi gelirlerinin kapsamının belirlenmesi bu anlamda vergi yükü rasyosunun en az hata payıyla hesaplanması açısından önemlidir. Bu bağlamda vergi yükü hesaplamalarında tahsil edilmiş vergi gelirleri yerine tahakkuk etmiş vergilerin dikkate alınması elzemdir. Ayrıca toplam vergi gelirlerinden vergi ret ve iadelerinin indirilmesi ve sosyal güvenlik katkı paylarının vergi yükü hesabına dahil edilmemesi hata payının en aza indirilmesi açısından önemlidir. Buna göre 2019-2023 yıllarında Türkiye’de tahakkuk esaslı toplam vergi gelirleri dikkate alınarak yapılan vergi yükü hesaplamalarında vergi ret ve iadelerinden arındırılmış toplam vergi yükünün yaklaşık olarak %21 olduğu tespit edilmiştir. Vergi yükünün vergi tahakkukları temelli tespitinin, gelirin elde edildiği dönem ile bu gelire ilişkin ortaya çıkan vergi arasındaki dönem uyumsuzluğunu ortadan kaldırarak vadesi geçmiş vergi borçlarını da vergi yükü hesabına dahil eden daha gerçekçi hesaplama yöntemi olduğu değerlendirilmektedir

Keywords

Vergi yükü, Tahakkuk Eden Vergi Gelirleri, Vergi İadeleri.

Ethical Statement

Etik kurul onayını gerektiren bir çalışma değil.

Supporting Institution

Her hangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

Calculation Of Tax Burden Based On Total Accrued Tax Revenue; The Case Of Turkey

Abstract

Total tax burden ratio is one of the important macroeconomic indicators. Since it is an important parameter taken into account in the redistribution of income, formulation of fiscal policies and ensuring social justice, the variables affecting this ratio should be calculated with a minimum margin of error. While one of the two independent variables of the total tax burden is total income, the other independent variable is total tax revenues. However, the uncertainty about the scope of total tax revenues has led to different results in studies on tax burden. In this sense, determining the scope of total tax revenues is important for calculating the tax burden ratio with the minimum margin of error. In this context, it is essential to consider accrued taxes instead of collected tax revenues in tax burden calculations. Moreover, deducting tax refusals and refunds from total tax revenues and excluding social security contributions from the tax burden calculation are important to minimize the margin of error. Accordingly, in the tax burden calculations based on accrual-based total tax revenues in Turkey for 2019-2023, the total tax burden adjusted for tax refusals and refunds is found to be approximately 21%. The determination of the tax burden based on tax accruals is considered to be a more realistic calculation method that eliminates the period mismatch between the period in which the income is earned and the tax arising from this income and includes overdue tax debts in the tax burden calculation.

Keywords

Tax Burden, Accrued Tax Revenues, Tax Returns .

References

• Akdoğan, A. (2017). Kamu Maliyesi. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş. 18.Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aktan, C. C. & Çoban, H. (2006). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler, Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi, (Der.: Coşkun Can Aktan, Dilek Dileyici ve İstiklal Yaşar Vural). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Aksoy, Ş. (2011), Kamu Maliyesi. Filiz Kitabevi.
• Anıl H. (1973), Türkiye’de Vergi Yükü (1950-1970). Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayınları 4. Ankara.
• Arsan, Ü. (1968), Vergi Yükü Üzerinde Bir İnceleme: Teori, Metodoloji ve Türkiye'ye Ait Bazı Hesaplar. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Boeri, T., Börsch-Supan, A., Tabellini, G. (2001), Would you Like to Shrink the Welfare State? A Survey of European Citizens, Economic Policy, 16(32), 7-50.
• Çağdaş, Y. (2020). Türkiye’de Vergi Yükünün OECD Ülkeleri İle Karşılaştırılması. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1/), 81-96
• Demir, İ.C. (2013). Türkiye’de Vergi Yükü (Objektif ve Subjektif Yönleriyle). Afyonkarahisar: Dora Basım Yayın Dağıtım.