Celâleddîn Es-Suyûti’nin Merâsidu’l-Metâli’ Fî Tenâsübi’l-Mekâtı’ Ve’l-Metâli’ İsimli Eseri Bağlamında Sûrelerin Başı İle Sonu Arasındaki Münasebet

Year 2017, Volume: 2017 Issue: 34, 317 - 339, 31.10.2017

Şahin Güven

https://doi.org/10.28949/bilimname.347528

Cited By: 3

Abstract

Bu makale, İslâmî ilimlerin hemen her alanında eser
telif etmiş velûd bir âlim olan Celâleddîn es-Suyûti’nin (Ö. 911/1505) Kur’ân
İlimleri alanında yazdığı Merâsidu’l-Metâli’ fî Tenâsübi’l-Mekâtı’ ve’l-Metâli’
isimli eseri bağlamında “sûrelerin başı ile sonu arasındaki münasebet” konusunu
işlemektedir.

Eserin isminden de açıkça anlaşılacağı üzere
konusu, sûrelerin başı ile sonu arasında kurulan lafza ya da manaya dayalı
münasebetten ibarettir. Müellif bu münasebeti genellikle çok kısa ve öz
ifadelerle dile getirmekte ve şahit olarak getirdiği âyetlerin sadece şahitle
ilgili kısmını zikretmekle yetinmektedir. Toplam 92 sûrenin baş tarafı ile sonu
arasında münasebet kuran Sûyûtî, çoğunlukla tek bir münasebetten
bahsetmektedir. Ancak surenin başı ile sonu arasında bazen iki, üç, dört ve
hatta beş ayrı münasebetten bahsettiği de olmaktadır.

“İlm-i Münasebet” içerisinde değerlendirilen ve
‘sûrelerin baş tarafı ile sonu arasındaki münasebet’ olarak isimlendirilen
alanla ilgili yapılan çalışmalara baktığımızda, Celâleddin es-Suyûtî’ye kadar
hiçbir müstakil eserin telif edilmemiş olduğunu görmekteyiz. Hatta
bilebildiğimiz kadarıyla Suyûti’den sonra günümüze kadar da bu alanla ilgili
müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Ancak müellif sûrelerin baş tarafı ile sonu
arasında gerek lâfzî gerekse manevî münasebetleri kurarken çoğu zaman isabet
etse de, kurmuş olduğu kimi münasebetlerde başarılı olamadığı iddia edilmiş ve
bazı eleştirilere maruz kalmıştır.

Sonuç olarak Suyûtî’nin bu eserini, birkaç varaktan
oluşan kısa ve öz bir çalışma olmakla birlikte, sûrelerin başı ile sonu
arasındaki münasebet ilmini ileri düzeyde bilen kimseler için bir hatırlatma,
yeni başlayanlar için de ufuk açıcı bir çalışma olarak niteleyebiliriz.

Keywords

Ulûmu’l-Kur’ân, Münasebet, İlm-i Münasebet, Belâğat, Celâleddîn es-Suyûtî

References

• GÖKKIR, Bilal, Meryem Sûresi Tefsiri, Ankara 2009.