Anadolu’da Yazılı Tarihin Başlamasından Sonraki İlk Muhasebe Belge Sistemi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 123 - 146, 28.12.2019

Arif Gümüş , Hakan Erkuş

https://doi.org/10.20493/birtop.647146

Öz

Anadolu,
asırlardır yer altı ve yer üstü zenginlikleri, doğal güzellikleri sebebiyle ve
uluslararası ticaret yolları üzerinde bulunmasından dolayı birçok uygarlığın
yerleşim yeri olmuştur. Anadolu’da yaşamış uygarlıklara ait tarihi kalıntılar
ve belgeler incelendikçe Anadolu’nun dünya bilim tarihine katkısı daha açık bir
şekilde ifade edilebilmektedir. MÖ 1974 ile MÖ 1719 tarihleri arasında Asurlular
Anadolu’da “koloni sistemi,” kurmuşlardır. Böylelikle Asurlu tüccarların Anadolu’ya
yerleşmesi sağlanmıştır. Anadolu’da ticari faaliyetlerde bulunan Asurlu
tüccarlar yapmış oldukları ticari işlemleri kilden yapılmış tabletlere
kaydetmişlerdir. Bu tabletler Anadolu’da yazılı tarihin başlamasından sonraki muhasebe
uygulamalarının da ilk örnekleridir.

            Asur Ticaret Kolonileri Dönemindeki muhasebe uygulamaları
ile günümüz muhasebe uygulamaları birbirine oldukça benzemektedir.
Araştırmamızda Asur Ticaret Kolonileri Dönemi’nde kullanılan muhasebe
belgelerinin günümüz muhasebe işlemlerinde kullanılmakta olan belgelerin ilk
örnekleri olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırma sonucunda bulunan belgeler
ile Anadolu’nun muhasebe tarihine olan katkıları açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Asur Ticaret Kolonileri, Muhasebe Tarihi, Muhasebe Belge Sistemi

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

SDK-2018-993

Teşekkür

İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne vermiş oldukları desteklerden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aytaç İ. (Ed.), (2007). Uygarlık Tarihi, İstanbul, Lisans Yayıncılık.
• Albayrak İ., (2006), Kültepe Tabletleri IV, (1. Baskı), Ankara TTK Yayınları.
• Barjamovic, G. (2008). The Geography of Trade. Assyrian Colonies in Anatolia c. 1975-1725 BC and the Study of Early Interregional Networks of Exchange. Anatolia and the Jazira during the Old Assyrian period, 87-100.
• Barjamoviç G. (2010). M.Ö. 1865’de Bir Anadolu Seyahati, Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kaniş-Karumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.) . Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 160-169.
• Bayram, S. (1993). Kültepe tabletlerinde geçen vergiler ve özellikleri. DTCF Dergisi, 36(1-2).
• Bayram, S., Kuzuoğlu, R. (2014). Kültepe Tabletleri VII-a: Assur-re'i Ailesinin Arşivi I. Cilt: Assur-re'i'nin Kendi Metinleri. Türk Tarih Kurumu, Ankara
• Bilgiç, E. Sever, H. vd. (1990). Ankara Kültepe Tabletleri I. Ankara, TTK Yayınları.
• Bilgiç E., Bayram S., (1995), Ankara Kültepe Tabletleri II, Ankara, TTK Yayınları.
• Bryce, T. R. (1985). A suggested sequence of historical developments in Anatolia during the Assyrian Colony period. Altorientalische Forschungen, 12, 259.
• Çeçen, S. (2017). Kültepe Metinlerinde Bulunan Yeni" Waklum" Mektupları. DTCF Dergisi, 34(1-2).
• Çığ M. İ., (2016), Hititler ve Hattuşaş, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• Donbaz, V. (1996). Kültepe Tabletleri Işığında İ.Ö 2000-1760 Yıllarında Anadolu’nun Sosyal Yapısı. 1995 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, 177-194.
• Gökçek G. (2015). Asurlular, Ankara, Bilgin Kültür Sanat yayınları.
• Günbattı, C. (2012). Kültepe-Kaniş. Andolu'da ilk yazi, ilk belgeler. Kayseri Büyükşehir Belediyesi.
• Güven İ. (Ed) (2010). Uygarlık tarihi, Pagem Akademi Yayınları, 3. Baskı, Ankara
• Hertel T. (2010). Eski Asur’da Hukuk ve Adalet, Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kaniş-Karumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.) . Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 134-141.Kaya M. A., (2012). Türkiye’nin Tarihi ve Uygulamaları, Türkiye’nin Eski Çağ Tarihi ve Uygulamaları, İlya Yayınları, İzmir.
• Küçükbezci, H. (2011). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Asurlu Tüccarlar İle Anadolu Halkı Arasında İlişkiler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (26), 25-58.
• Larsen M. T. (2010). Kültepe /Kaniş Arşivleri, Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kaniş-Karumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 74-81.
• McNeill W. H. (2004), Dünya Tarihi, (Çev. Alaeddin Şenel), Ankara, İmge Yayınlararı.
• Michel, C. (2004). The perdum-mule, a mount for distinguished persons in Mesopotamia during the first half of the second millennium BC. Man and animal in antiquity. Rome: Swedish Institute in Rome, 190-200.
• Michel, C. (2007). The Old Assyrian trade in the light of recent Kültepe archives. Journal of the Canadian Society for Mesopotamian Studies, (3), 71-82.
• Michel C. (2010). Asur ve Kanişte Yazı Yazma, Hesap Yapma ve Katiplik Eğitimi, Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kaniş-Karumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 82-93.
• Narçın A., (2016), Sümer-Yazının Mucitleri, İstanbul, Siyah Beyaz Yayınları.
• Özgüç, T. (2005). Kültepe. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Sever, H. (1990). Yeni Kültepe Tabletlerinde Geçen. Kima Avat Narua‟ im “Tabiri ve Değerlendirilmesi,” AÜ DTCF Dergisi, C, 34, 1-2.
• Sivas T. (Ed.), (2008). Uygarlık Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Ankara
• Şenel A. (2009). “Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi, Ankara, İmge Kitapevi Yayınları.
• Veenhof, K. R. (2010). Eski Asur Kronolojisi ve Kaniş, Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kaniş-Karumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 30-39.