OTTOMAN MEETING WITH CYCLING AND USAGE AREAS OF CYCLING IN OTTOMAN

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 5 - 26, 28.06.2020

Üllkü Yancı

https://doi.org/10.20493/birtop.726676

Öz

This study focuses on the introduction of the bicycle to the Ottoman Empire and then in what way and how the bicycle was used in the state security and communication organizations. For the first time in the world in the first half of the 19th century, the bicycle was built and used without pedals and wood, and became more functional by reaching its current state in time. When and with which usage areas the bicycle entered the Ottoman Empire are the questions that the study primarily tried to answer. Immediately after its widespread use in the world, in the 1890s, the Ottoman country was introduced to bicycles, bicycle races were organized and the use of bicycles became more widespread in the early 20th century. However, is this prevalence the same in the central and provincial government, or are there differences in terms of bicycle usage time and areas of use? These questions are also emphasized in the study. After addressing these issues, the question of why the state preferred this new vehicle in the security units and communication organization is answered in the light of archival documents and the ways in which the state used to supply bicycles are also examined.

Anahtar Kelimeler

Bicycle, Velocipette, Ottoman, Army.

OSMANLI’NIN BİSİKLETLE TANIŞMASI VE OSMANLI’DA BİSİKLETİN KULLANIM ALANLARI

Öz

Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin bisikletle tanışmasını, ardından bisikletin devletin emniyet ve haberleşme teşkilatlarında nasıl ve ne şekilde kullanıldığını ele almaktadır. Bisiklet, dünyada ilk kez 19. yüzyılın ilk yarısında bugünkünden daha farklı olarak pedalsız ve tahtadan bir şekilde yapılmış ve kullanılmış, zaman içerisinde günümüze en yakın haline ulaşarak daha işlevsel hale gelmiştir. Bisiklet Osmanlı Devleti’ne ne zaman ve hangi kullanım alanlarıyla girmiştir soruları çalışmanın öncelikli olarak cevaplamaya çalıştığı sorular olmuştur. Dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlamasının hemen ardından 1890’lı yıllarda Osmanlı ülkesi bisikletle tanışmış, bisiklet yarışları düzenlenmiş ve bisiklet kullanımı 20. yüzyıl başlarında ülkede daha da yaygınlaşmıştır. Ancak bu yaygınlık devletin merkez ve taşrasında aynı mıdır, yoksa bisikletin kullanım zamanı, kullanım alanları açısından farklılıklar var mıdır? Çalışmada bu sorular üzerinde ayrıca durulmuştur. Bu konular ele alındıktan sonra, devletin bu yeni aracı emniyet birimlerinde ve haberleşme teşkilatında neden tercih ettiği sorusuna arşiv belgeleri ışığında cevap verilmiş, devletin bisiklet temini için hangi yolları kullandığı da ayrıca incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bisiklet, Velosipet, Osmanlı, Ordu

Kaynakça

• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) BOA, BEO / 1165 – 87366. BOA, BEO/3854-289026. BOA, BEO/3854-289026. BOA, BEO/4296 -322188. BOA, BEO/4296 -322188. BOA, DH.EUM.MEM. / 110 – 65 BOA, DH.EUM.MH /11 – 59. BOA, DH.EUM.MH. / 161 – 70. BOA, DH.EUM.THR. / 101 – 3. BOA, DH.EUM.THR. / 12-39. BOA, DH.EUM.THR. / 15 – 24 BOA, DH.EUM.THR. / 5 – 15. BOA, DH.EUM.THR. / 73 – 39. BOA, DH.MKT. / 1075 – 34. BOA, ŞD. /658 -56. BOA, TFR.I..KV.. / 223 – 22299. BOA, Y..PRK.EŞA. / 20 – 39. BOA, ZB. / 363 – 118. BOA. DH.MKT. 345/83. 2. Gazeteler İkdam, 17 Temmuz 1900. İkdam, 30 Temmuz 1900. Tarik, Sayı: 517. 3. Telif Eserler BEŞİKÇİ, M. (2010), Birinci Dünya Savaşı’nda Devlet İktidarı ve İç Güvenlik: Asker Kaçakları Sorunu ve Jandarmanın Yeniden Yapılandırılması, Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. DEVELLİOĞLU, F. (2005), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara. EFE, İ. (2016), “30 Ekim 1918’den Ocak 1921’e Teşkilat, Tensîkât ve İcraatlarıyla Türk Jandarması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 7 (1), S. 583. Çankırı, ss. 583-602. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/253811, Erişim Tarihi 11.10.2019. EMİROĞLU, K. (2002), Gündelik Hayatımızın Tarihi, Dost Kitabevi, Ankara. İBNÜLCEMAL AHMED TEVFİK (2006), Velosipet ile Bir Cevelan-Hüdavendigar Vilayeti Dâhilinde” (Velosipet ile Cevelan-1900’e Doğru İstanbul’dan Bursa’ya Bisikletli Bir Gezi), Çeviren: Cahit Kayra, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. ÖZDEMİR, M. (2015), Türkiye’de Bisiklet Turizmi “Velosipet ile Bir Cevelan”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, C. 26, S. 2, Ankara, ss 320-327, https://www.anatoliajournal.com/atad/depo/dergiler/Cilt27_Sayi2_Yil2016_1483694796.pdf, Erişim Tarihi. 30.09.2019. SÖNMEZ, A. (2005), “Polis Meclisinin Kuruluşu Ve Kaldırılışı ,(1845-1850) The Foundation Of Police Council And lt's Abolition (1845-1850)”, Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C.24, Ankara. ss. 259-275. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/33/270.pdf, Erişim Tarihi 01.11.2019. SÜME, M; ÖZSOY, S. (2010), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Bisiklet Sporu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 24, Konya, ss. 345-359. http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/issue/view/13/showToc, Erişim Tarihi. 01.10.2019. TATLILIOĞLU, K. (2013), “Türk Polis Teşkilatı'nın Yapılanması ve Tarihten Günümüze Üstlendiği Misyon ve Sorumluluk Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”, Tarihte Türk Polis Teşkilatı Sempozyumu, Pulat Basımevi, Ankara, ss. 89-104. UZUN, M. (1989), “Ali Kemal”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 2, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, ss. 405-408. YAZAN, Ö. (2017), “1914 Yılında Osmanlı Jandarma Teşkilatında Muhasebe Uygulamalarına Yönelik Bir İnceleme”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, S. 62, ss. 11-33. http://www.akademikbakis.org, Erişim Tarihi. 10.10.2019. YAZICI, N. (1992), Tanzimatta Haberleşme ve Kara Taşımacılığı, 50. Yıl Dönümünde Tanzimat Ekonomisi Sempozyumu (İstanbul 5-6 Haziran 1989), OTAM, Sayı: 3, Ankara, ss. 333-377.http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/835/10579.pdf. Erişim Tarihi, 06.11.2019. YİĞİT, Y. (2017), Türk Polis Tarihinin Kökenleri, Polis Akademisi Yayınları, Ankara. YURTOĞLU, N. (2015), “Haberleşme Sektörünün Önemli Bir Teşekkülü: Millî Mücadele Döneminden 1960 Yılına Türkiye’de Posta, Telgraf Ve Telefon (Ptt) Teşkilatı (1920-1960)”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 31, S.92, Ankara, ss. 47-103. https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/002-nadir-yurtoglu-.pdf, Erişim tarihi 06.11.2019. YUSUF ZİYA, (1899), “Makale-i Askeriyye Süvariler ve Askeri Velosipidleri”, Servet-i Fünun, 453, ss.171-172.